Bugün birçok kişi şişman veya obez. Fazla kilolarını vermek istiyorlar. Ama olmuyor!
Ticari Efsaneler
Sosyal medyada dolaşan birçok zayıflama ve kilo kaybetme programları var. Onları okuyunca pek çoğunun bilimsellikten yoksun olduğunu görüyorum. Yani ortalıkta birçok yanlış, hatalı, ticari veya efsane bilgiler dolaşıyor.
Kronik Hastalık Riski
Bugün şehirleşme, ulaşım imkanları, teknoloji ve hizmetler sektörünün gelişmesiyle insanlar daha az hareket etmektedir. Bunun sonucunda giderek artan oranda kronik hastalıklar ortaya çıkmakta. Kronik hastalıklar insanların yaşam süresini kısaltmakta, yaşam maliyetini artırmakta ve kalitesini düşürmektedir.
Kronik hastalıklar nelerdir?
1- Kardiyovasküler hastalıklar (CVD)
2- Kanser
3- Kronik böbrek hastalıkları (CKD)
4- Diyabet
5- Akıl sağlığı ve davranış bozuklukları
6- Kas ve iskelet sistemi hastalıkları
7- Ağız sağlığı
8- Solunum yolları hastalıkları (astım ve COPD dahil)
Şişmanlık ve obeziteden kurtulmak için bir çok zayıflama ve kilo kaybı programları bulunmakta.
Bilimsel olarak kilo vermek için yapılması gerekenler gayet açık ve nettir.
Zayıflama Efsaneleri
Bugün zayıflama ile ilgili yanlış bilinen bazı efsaneleri mitleri açıklamak istiyorum.
1- Az yersem kilo veririm. Kısa dönemde olumlu katkısı olsa bile uzun vadede verilen kilolar geri alınacaktır. Bu tür programların maksimum %20’si başarılı olabilmektedir.
2- Teraziler yalan söylemez. Bu doğru değil. Aynı ağırlıkta olan 2 kişinin dış görünüşü farklı olabilir. Yağ ve kas ağırlıkları aynı olduğunda hacimleri farklıdır. Dolayısıyla yağlı vücudu olan biri aynı ağırlıkta olsa bile diğerinden daha şişman gözükür.
3- İhtiyacımdan az yersem vücudum fazla yağları yakar. Vücudumuzun ana görevi beyine enerji sağlamaktır. Bu nedenle karbonhidrat olan glukozu kullanır. Diyet yaparak aç kalan bir kişide vücut, karbonhidrat olan glukoz bulamazsa, enerji için protein kaynaklarını yani kasları yakıt olarak kullanır. Açıkçası kasları yer. Bu durum kas iskelet sisteminde sorunlara ve yorgunluğa vb. problemlere yol açar. Kısa vadede kilo verirken uzun vadede yeniden kilo alma başlar.
4- Belirli egzersizler belirli bölgelerdeki yağları yok eder. Vücudun bir bölgesi çalışsa bile kan dolaşımı her tarafı etkiler. Vücuttaki fazla kiloların azalmasına etki etmez. Sadece lokal değişimler olur.
5- Bazı diyetler vücudun belirli bir bölgesini etkiler. Bu yaklaşım gerçekçi değildir. Bu şekilde kilo verilmez.
6- Greyfurt ve yumurta (başka ekleme yapılabilir) kombinasyonu zayıflamak için en ideal reçetedir. Uzun süreli yapmak çok zordur. Vücut gerekli besinleri almadığı için yorgunluk, metabolizma yavaşlaması vb. olur. Uzun süre sonra verilen kilolar tekrar alınacaktır. Şayet böyle bir şey olsaydı obezite ve şişmanlık sorun olmaktan çıkardı.
7- Vücut bazı gıdaları aynı anda sindiremez. Alınan gıdaların yapıları farklıdır. Bu nedenle sindirme işlemi değişebilir. Ancak bunun kilo vermekle ve sağlıklı vücutla alakası yoktur.
8- Metabolizmam çok yavaş, çok az yesem bile kilo veremiyorum. “At gibi yiyor yine de kilo almıyor” bunu duymuşsunuzdur. Yaş ve cinsiyete bağlı olarak hepimiz yaklaşık olarak aynı oranda sindiririz. Kadınlardaki kas oranı az olduğu için daha yavaş sindirirler. Diyete bağlı kilo kaybı programı uygulayanlarda kaslar azaldıkça metabolizma yavaşlayacak ve program bittiğinde tekrar kilo alma başlayacaktır.
9- Kuşak vb sararsam kilo veririm. Sadece uygulanan bölgedeki su oranının azalmasıdır. Yağlar aynen kalır. Su yaşam için gereklidir.
10 – Egzersize ne gerek var, haftada 3500 kalori yakarsam tamamdır, 0.450 kg vermiş olurum. Aç kalarak bu yapılabilir. Bu şekilde 2 kilo dahi verilebilir. Ancak bu durumda vücut, kasları yakıt olarak kullanacak ve kas iskelet sistemi vb. sistemler zarar görecektir. Yorgunluk, zayıflık vb. başlayacaktır. Sürdürülemez olduğunda tekrar kilolar geri alınacaktır. Unutmamak lazım ki 450 g kas, 410 santimetre küp ve 450 g yağ, 492 santimetre küp hacim teşkil eder. Kasların yoğunluğu yağlardan fazladır.
11- Çikolata yersem kilo alırım. Sağlıklı beslenme piramidine uygun beslenmeyen ve günde en az 30 dakika orta üst yoğunlukta fiziksel aktivite yapmayan bir kişi yediği gıdalardan elbette kilo alır. Sağlıklı beslenen ve sağlıklı fiziksel egzersiz yapan kişiler günde 30-40 gram %60 ve üzeri kaliteli bitter çikolatayı güvenle tüketebilirler.
Sonuç
Düzenli sağlıklı beslenme ve fiziksel hareket programlarının uygulanmadığı bir diyet rejimi ile kısa süreliğine kilo verebilirsiniz. Ancak daha sonra yine geri alırsınız ve yorgun düşersiniz.
Şişman ve obez kişilerin normal kiloya kavuşmak için daha az yağlı ve yüksek karbonhidratlı beslenme yapmaları ve haftada 3500 kalori daha az gıda tüketmeleri gerekmektedir. Ayrıca günde en az 30 dakika orta üst şiddette kas ve iskelet sisteminin hareket ettirildiği egzersiz, spor veya hareket yapmaları şarttır.