Sürdürülebilir İnovasyon Yönetimi ve Başarılı Liderlik!

Bakıyorum birçok firma inovasyon yönetimi ve etkin liderlik konularında farklı zorluklarla karşı karşıya. Gerçekte doğru liderle çalışıyorlar mı? Bazı işverenler, ‘sorunlarımı nasıl çözeceğim’ arayışı içinde ancak bu işler sadece konuşmakla olmaz. Lokal ve global pazarlar giderek daha kompleks ve belirsizlik içinde. Bazıları da inovasyonu ürün geliştirmek zannediyor. Hâlbuki gerçekler farklı!

Etkin ve rekabetçi inovasyon

30 yıllık ilaç sanayi ve gıda sanayi deneyim ve inovasyon yönetimi konusunda yaptığım çalışmalara göre şirketler, bugün içinde bulunduğumuz ‘hiperrekabetçi’ ortamda etkin ve rekabetçi inovasyon yönetimi uygulamak zorundalar.

Uzun vadeli inovasyon yönetimi

Dr. Paul Trott (Professor of Innovation Management, Head of Strategy Enterprise and Innovation Subject Group) uzun vadeli pazarlama ve inovasyon yönetimi uygulamasının, şirketlerde başarılı büyüme ve karlılık için, olmazsa olmaz bir stratejik uygulama olduğunu belirtmektedir.

Bana göre doğru ve etkin inovasyon yönetimi uygulaması firmaların yaşaması için şarttır. Bu nedenle firmalar doğru liderle çalışmak zorundadır. Ancak çoğu lider zaman için içinde başarısızlığa uğramaktadır. Neden?

Geçici rekabet avantajlar dönemi

İnovasyon ekonomik başarının altın anahtarıdır. Etkin inovasyon yönetimi uygulayan, sürekli ve sistematik olarak yeni ürün ve hizmetlerle geçici rekabet avantajları (transient competitive advantages)  yaratan şirketler ve uluslar kendi çalışanlarına daha iyi kariyer ve ekonomik olanaklar sunmaktadırlar.

Rita Gunther McGrath (Columbia Business School Professor) sürdürülebilir rekabet avantajları döneminin bittiğini ifade etmektedir.  Artık organizasyonlar farklı bir kazanma yarışı içine girmek zorundalar. Açıkçası lokal ve global pazarlarda, fırsatları hızla yaratan, hızla keşfeden, başkalarından önce davranan, piyasaya sunan ve piyasa doyuncaya kadar müşteri değeri yaratanlar kazanacak. Bu doygunluk sonrası talep azalma ve kayboluş süreci vardır. Dolayısıyla artık ürün ve hizmetler sadece bir süreliğine değer yaratacak ve sonrasında yeni ürün ve hizmetlere yerini bırakacaktır. Yani geçici rekabet avantajları (transient competitive advantages) dönemindeyiz. Şirket ve uluslar artık geleneksel büyüme stratejileri ile sürdürülebilir rekabet avantajları yaratamazlar.

Yeni ürün ve/veya hizmet dalgaları

Dolayısıyla şirket ve uluslar sürekli olarak yeni ürün ve hizmetler yaratmak ve sunmak zorundadırlar. Bunu arka arkaya gelen ürün ve hizmet dalgaları olarak düşünebiliriz. Cep telefonlarına, arabalara bakın ne dediğimi anlarsınız. Sürekli yenileri çıkmıyor mu? Eskiler çöpe!

İnovasyonu nasıl artırabiliriz?

• Ar-Ge yatırımını artırmak, başarılı ve çok sayıda inovasyon olacağı anlamına gelmez.
• Çok sayıda fikir üretmek çok sayıda inovasyon üretmez.
• Az sayıda, daha büyük ve sonuç getirici inovasyonları tercih etmek yerinde olacaktır.
• Masada oturmakla bu işler olmaz. Şu an bir ürünü kopya etmek 1 yıldan daha az sürmektedir. İlk hareket edenlerin hisse değerleri %36 daha fazla olmaktadır.
• İnovatif firmalara baktığımızda her ay yeni ürün veya hizmet sunmaktadırlar. Bunların her biri geçici rekabet avantajlarıdır. Apple, Samsung, Unilever vb bunu yapmaktadırlar. Bu tür şirketler yıllık satışlarının %8’ini inovasyona ayırmaktalar. Peki neden?
• Etkin inovasyon yönetimi, şirket ve devletler için ekonomik büyümenin ana ayağıdır.
• ABD Başkanı Barack Obama 2010 yılında yaptığı bir konuşmasında tam 11 kere inovasyon ve inovatif kelimelerini kullandı. Bu durum, bugünkü hiperrekabetçi iş dünyasında inovasyon yönetiminin stratejik önemini göstermektedir. Peki neden?
• Etkin inovasyon yönetimi uygulayan firmalar ürünlerinde %76 başarı sağlarken diğer firmalar sadece %54 başarı sağladılar. Ciddi değer farkı yok mu?
• Etkin inovasyon uygulayan firmalar satışlarını %48 ve karlarını %49 artırırken diğerleri ise satışta %21 ve karlılıkta %21 artış sağladılar. Yüksek farkı gördünüz değil mi?
• Boston Consulting Group’un 2010 yılında yaptığı araştırma ile inovatif firmaların 3 yıllık hisse değeri getirilerinde rakiplerine göre %12.4 gibi artış olduğu tespit edildi. Ciddi bir fark değil mi?
• İstatistiklere göre Ar-Ge harcamalarının %46’sının yeni ürünler ile kaybedildiği ortaya çıktı.
• Geçmişte P&G firması yeni fikirler ile karlılıkta ve gelirde %15 oranında artış elde ederken, 10 yıl içinde inovasyon yönetiminde yaptığı iyileştirmeler ile bu değeri %45 gibi bir seviyeye yükseltti. Bu durum, onların, inovasyon yönetimindeki yeniden yapılanma ve geliştirme başarılarını göstermektedir.
• Başarılı inovasyon yönetimi uygulamak istiyorsak şu soruları kendimize sormamız gereklidir; A) Yapısal ve organizasyonel en iyi dizayn hangisidir? B) İnovasyonu yukarıdan aşağı ve aşağıdan yukarı uygularken risk alma ve uygulama kültürünü nasıl yönetmeliyiz? C) Hangi kategorilerde inovasyon yapmalıyız (iş modeli, ürün, hizmet ve yeni pazarlar vb)? D) Tüketici talep ve eğilimlerini nasıl tespit ederiz? E) Karlı ve getirisi olan bir büyüme için yeni bir ürün ve/veya hizmeti nasıl tesis ederiz?

Etkin liderliğin rolü

Başarılı yeni ürün ve/veya hizmetleri n yaratılıp pazara sunulması ve tüketici değeri yaratması, lider, yöneticiler, kültür ve çalıştıkları çevreye bağlıdır. Bana göre firmanın inovasyonda başarı elde etmesinin en büyük faktörü firmanın lideridir. Liderin karakteri, davranışları, deneyimi, bilgisi, kültürü, EQ seviyesi ve becerisi başarılı inovasyon için kritik temel faktörlerdir. Yetersiz bir lider inovasyon faaliyet ve oluşumlarını yok eder. Şirketler inovasyon yönetimini nasıl yapacaklar ve rekabet güçlerini nasıl artıracaklar? Yaratıcılık ve inovasyonu öne çıkarmak suretiyle mi? Nasıl?

Firmaların sorunları

İlaç ve gıda sanayinde elde ettiğim bilgi ve deneyimlerim ve inovasyon yönetimi konularında yaptığım çalışmalara göre firmalar aşağıdaki sorunlarla karşı karşıyadır;

• Firma liderleri, inovasyonu, sistematik, devamlı ve düzenli bir inovasyon yönetimi uygulamasını bilmiyorlar. Kısa vadeli yaklaşıyorlar, risk almıyorlar, pasifler ve günlük işlere fokus oluyorlar. Maaş geliyorsa mesele yok!
• Operasyonel mükemmellik, organizasyonel hız, yüksek uyum, daha özgürce fikir sunabilme, rekabet istihbaratı, uzun vadeli pazarlama ve inovasyon yönetimi gibi konu ve uygulamalardan uzaklar.
• Liderler, zayıf bilgi, deneyim ve yetkinlikleri (EQ dahil), zayıf kişisel yapıları, yetersiz inovasyon deneyim ve kültürü ve zayıf organizasyonel yönetim becerileri nedeniyle inovasyonu hayata geçirmede başarısız olmaktadırlar.
• Şayet lider yüksek deneyim, bilgi ve yetkinliklere sahipse; firmanın inovasyon yönetimini etkin yapmasını, organizasyonel uyum ve değişimi pozitif yönde gerçekleştirmesini, lokal ve global teknoloji, hizmetler ve müşteri taleplerindeki değişimleri ve rekabet istihbaratını etkin bir şekilde uygulayıp aksiyon alarak arka arkaya çok sayıda geçici rekabet avantajları yaratmak suretiyle başarılı büyüme ve karlılık elde eder.
• Yapılan araştırmalar etkin inovasyon için yaş ve cinsiyetin çok önemli olmadığını göstermektedir. Gerçekte, inovasyon yönetim becerisi, liderin, sahip olduğu tecrübe bilgi, çevre ve karakteriyle ilgilidir. Elbette ki kuvvetli bir deneyimin olması için yıllar gerekmektedir.
• ABD’de liderlerin emekli olma yaş ortalaması 64 iken Türkiye’de bu oran maalesef 49 civarındadır. Bu durum, tecrübe, bilgi ve yetkinliklerin çok kısa sürede kaybedildiği anlamına gelmektedir. 2008 ekonomik krizden sonra ABD’deki liderlerin emekli olma yaş ortalaması 61’den 64’e yükselmiştir. Bu durum bilgi ve tecrübenin zor zamanlarda ve kriz yönetiminde daha büyük öneme sahip olduğunu göstermektedir.
• Şirketlerde inovasyon kültürü ve rekabetçi büyümenin önündeki en büyük engel liderlerdir. Dolaysıyla liderler aynaya bakmalı ve inovasyon önündeki engelleri kaldırmalıdırlar.
• IT/Telekomünikasyonda inovasyon çok hızlı bir şeklide artmaktadır. Dolayısıyla teknolojik gelişmeler giderek ivme kazanmakta ve bazı ülkeler verimlilik ve inovasyon çalışmalarını hızlandırarak ekonomik refah düzeylerini yükseltmekte ve diğerleriyle aralarında kapatılması zor uçurumlar oluşmaktadır.
• Türkiye ve Türk şirketlerinin etkin, sistematik ve uzun vadeli tedarik zinciri, teknolojik yatırım, pazarlama ve inovasyon uygulamalarına iç ve dış pazarlarda ağırlık vermesi gerekmektedir. Tüm önceliklerini inovasyon yönetimine ayırması kritik öneme sahiptir!
• Düzenli olarak lokal ve global rekabet istihbaratı yapan firmalar, inovasyonun meyvelerini yemektedirler. Başarılı rekabet istihbaratı ile teknoloji, hizmetler, iş modeli ve müşteri ihtiyaçlarındaki değişimleri vaktinde görmekte ve aksiyon almaktadırlar. Böylece inovasyon yönetim stratejilerini planlama, geliştirme ve uygulama süreçlerini rakiplerinden daha erken ve başarılı şekilde yapma imkanlarına sahip olmaktadırlar.

Sonuç

• Tepe yönetim inovasyonu, lokal ve global pazarda rekabetçi büyümek için; büyüme ve karlılığı en kritik stratejik parametre olarak görmelidir.
• Şirket çalışanları, etkin inovasyon yönetimi, verimlilik, uyum ve hız için gerekli eğitimleri düzenli almalıdırlar.
• Fikir üretimi, açıklık, deneme yapma ve müşteri ihtiyaçlarını tespit edebilme vb konularda herkesin aktif olduğu ve görevini yaptığı bir kültür oluşturulmalıdır.
• Doğru ve etkin liderler ile çalışılmalıdır. İş bağlılığı zayıf ve yetersiz liderler ile çalışılmamalıdır. Yetersiz insanlar yetersiz insanları işe alır ve o firma uzun vadede kaybolur. Çevrenize bakın göreceksiniz. Başarıyı ödüllendirin!.
• Ben her şeyi bilirim felsefesi artık geçerli değildir. Şirketler için, inovasyon kapasitelerini kıyaslamak, ölçmek ve aksiyon almak en doğru hareket olacaktır.
• İnovatif liderler ile çalışılmalı ve inovatif liderler yetiştirilmelidir.
• Rekabet istihbaratı, lokal ve global olarak yapılmalı ve aksiyonları hemen alınmalıdır.
• Sektör analizi yapılmalı ve risk varsa vaktinde farklı bir alana geçiş yapılmalıdır.
• Lokal ve global pazarlardaki müşteri talepleri, ihtiyaçları, teknoloji ve hizmetlerdeki değişimler, takip edilmeli ve aksiyonlar alınmalıdır. Dolayısıyla inovasyon yönetim stratejisi düzenli olarak ihtiyaçlara göre revize edilmelidir.
• Bulunduğumuz hiperrekabetçi iş dünyasında inovasyonu bilim olarak kabul etmeli ve etkin bir şekilde yönetmeliyiz.
• Devlet ve şirketler bazında inovasyonu engelleyici bürokratik uygulamalar iyileştirilmeli, yaratıcılık ve inovasyona tam desteklenmelidir. Bu bir kişilikte olabilir bin kişilikte! Şirket tepe yönetimleri tekrar bu durumları ve kendi kapasitelerini gözden geçirmelidirler.
• Uzun vadeli olarak, sistematik bir uygulamayla, hizmet ve teknoloji yatırımı, tedarik zinciri geliştirme, operasyonel mükemmellik, insan kaynakları geliştirme ve inovasyon yönetim stratejisi uygulanmalıdır.
• İnovasyon yönetim uygulaması etkin bir risk alabilme yaklaşımı getirmelidir.