Çevreye atılan plastiklerin denizlerdeki kirliliğin en önemli nedenlerinden biri olduğu biliniyor. Çevreye ve potansiyel olarak insan sağlığına zarar veren plastiklerin denizlerde ki kirliliğin %70 ini oluşturduğu tespit edilmiş.
Denizlere atılan plastiklerin çoğu tek kullanımlık plastikler. Uzmanlara göre plastik atıkların 2050 yılında denizleri çöplük haline getireceği öngörülüyor.
Denizlere, göllere, akarsulara atılan plastiklerin minik partiküllere parçalanması sonucunda içtiğimiz sulara karıştığını, çeşitli balık, kabuklu deniz canlıları ve kuşların bu mikroplastikleri bünyesine aldığını, dolayısıyla bu plastiklerin gıda zincirine girdiğini de biliyoruz.
Bu plastiklerin yemek tuzu, deniz tuzu ve göl tuzunda da çok önemli bir kontaminasyon kaynağı olduğu konusu uluslararası araştırma sonuçları ile teyit edilmiş. En fazla mikroplastik parçalarının deniz tuzunda rastlanması denizlerdeki kirliliğin önemini gösteriyor.
Avrupa Birliği tek kulanımlık plastiğe yasak kararı aldı
Avrupa’da plastik atıkların sağlık ve çevre üzerindeki etkileri konusunda duyulan endişe nedeniyle bu konuda birçok çalışma yapılıyor. Deniz ve okyanusların plastik çöplüğü gibi olmasının yanı sıra insan vücudunda mikroplastiklerin saptanması ve plastiklerin daha sorumlu bir şekilde kullanılması gerektiği vurgulanıyor.
Avrupa Komisyonu 28 Mayıs 2018 tarihinde belirli plastik ürünlerin çevre etkilerinin azaltılması hakkında bir direktif teklifi sundu. Bu teklif 25 Ekim 2018 tarihinde Avrupa Parlementosu’nda oylandı ve birçok konu üzerinde anlaşmaya varıldı.
Avrupa plajlarında ve denizlerinde sıklıkla rastlanan 10 tek kullanımlık plastik malzeme (gıda ve içecek kapları, çatal, tabak, pipet, içecek karıştırıcıları, plastik kapaklar, balonlar, balon çubukları, hijyenik havlu, ıslak mendil, balık olta ve ağları gibi) plastik kirliliğinin en büyük nedeni olarak gösteriliyor. Tek kullanımlık plastiklerin akıllı ekonomik veya çevresel bir seçim olmadığı gerekçesiyle üretici ve tüketicilerin sürdürülebilir alternatiflere doğru hareket etmeleri bekleniyor.
Bu tip plastik malzemelerin sürdürülebilir alternatiflerinin hazır ve uygun fiyatlı olduğu yerlerde tek kullanımlık bu plastik ürünlerin kullanımı yasaklanacak. Avrupa Birliği’nde yasaklama kararının 2021 yılında yürürlüğe girmesi öngörülüyor. Alternatifi olmayan plastik gıda kapları ve içecek kaplarının kullanımının azaltılması amacıyla plastik üreticilerine ayrıca bu ürünler için daha az kirletici alternatifler geliştirmek için teşvikler verilecek. Üye devletler, bu plastik atıkları için ulusal atık yönetim planı hazırlayacak, satış noktalarında alternatiflerini bulunduracak, tek kullanımlık plastiklerin parasız verilmemesini sağlayacak. Üreticiler atık yönetimi ve temizlik maliyetlerinin yanı sıra bir kere kullanılarak doğaya atılan plastik esaslı ürünler için farkındalık artırıcı önlemlerin maliyetlerinin karşılanmasına yardımcı olacak.
Ülkemizde de çevre konusunda birçok yasal düzenleme mevcut. Bu arada plastik ambalaj poşetlerinin kullanımı konusunda son günlerde güzel gelişmeler yaşıyoruz. Yeni yılla birlikte plastik ambalaj poşetlerinin kullanımı konusunda bazı önlemler alınarak en azından kullanılan miktarların azaltılması hedefleniyor. Bu tip önlemler ve farkındalık yüksekliği nedeniyle Avrupa’da plastik poşet kullanımı %70’ler düzeyinde azalmış.
Plastik atıkların doğaya atılmaması ve daha az plastik ambalaj ve tek kullanımlık plastik kullanımı konusunda yasal yaptırımların yanında tüketicilerin bilinçli olmasını sağlayacak kampanyalar çevre kirliliğinin önlenmesi ve buna bağlı olarak gıda güvenliğinin sağlanması açısından çok önemli.
Hem Avrupa Birliği’nde hem de ülkemizde getirilen yeni kurallar ve hedefler ile umarız ki doğaya atılan plastikler azalacak, tek kullanımlık plastik malzemelere alternatif yeni sürdürülebilir malzemeler sağlanacaktır.
Kaynaklar: