Son yıllarda giderek artan sağlıklı yaşam trendine paralel olarak “probiyotik” ürünler market raflarında giderek daha fazla talep görüyor.
Peki, tüketiciler etiketlerinde probiyotik olduğu beyan edilen gıda ürünlerinin ne işe yaradığını veya bu terimin anlamını biliyor mu? Sağlıklı beslenme ve sağlıklı yaşam konusunda bilinçli olduğunu düşündüğüm kişilerin bu ürünlerin faydalı olduğunu duyduklarını ama ne olduğunu bilmediklerini gördüğüm için bu yazımda probiyotiklerle ilgili temel birkaç bilgiyi paylaşmak istiyorum.
Probiyotikler, yeterli miktarlarda ve sürelerde kullanıldığında, kullanıcıya sağlık açısından fayda sağlayan yaşayan canlı mikroorganizmalar diye tanımlanıyor. Ama mikroorganizma deyince aklımıza hemen zararlı mikroorganizmalar gelmesin, probiyotikler de mikroorganizma ancak bunların sağlık açısından faydalı oldukları bilimsel olarak ispat edilmiş. Bu arada şunu da belirtmek isterim, vücudumuzda 100 trilyon civarında canlı bakteri var, bunların bir kısmı faydalı bir kısmı zararlı bakteriler. Vücut direncimiz düştüğünde zararlı bakterilerin etkisini azaltan probiyotik bakteriler insan sağlığı üzerinde olumlu etkiler yapmakta. Bu organizmalar yüksek asitli ortamlara dirençli olduklarından mide, bağırsakta aktif halde çalışıyorlar. Sindirim sistemi sağlığına etkili olan probiyotiklerin ishal, kabızlık, hazımsızlık, kolit gibi çok kişinin şikayet ettiği birçok sağlık sorununun önlenmesine destek olduğu kanıtlanmış. Hatta sağlıklı kilo vermeye yardımcı olduğunu söyleyen yayınlar var. Laktobasiller, bifidobakterler ve enterokoklar probiyotik olarak bilinen faydalı bakteriler arasında.
Probiyotiklerle ilgili olarak son 50 yılda hakemli dergilerde yaklaşık 11.000 bilimsel makale yayınlanmış, bu sayının son 10 yılda giderek arttığını görüyoruz (kaynak: IPA-Avrupa Uluslararası Probiyotik Derneği). Bu yayınlarda probiyotiklerin farklı yararlı etkileri olduğu belirtilmekte. Bu konuda yapılan bilimsel çalışmalara dayanılarak sindirim sistemi ve bağışıklık sistemi üzerinde faydaları olduğuna dair bilimsel anlaşma sağlanmış.
Probiyotik olduğu beyan edilen gıdalardaki probiyotik mikroorganizma sayısı faydalı etkiyi sağlayacak şekilde ve yasal olarak belirlenmiş limitlerde olacak şekilde formüle edilmektedir. Probiyotik özellikteki ürünleri bir çok farklı formda bulabilirsiniz. Örneğin probiyotik yoğurtlar, probiyotik içecekler,probiyotik bebek mamaları, probiyotik gıda takviyeleri, toz probiyotikler gibi. Euromonitor adlı araştırma kuruluşunun son verilerine göre probiyotik gıda satışlarının %76’sını yoğurt, %14’ünü fermente süt ürünleri ve %10’unu probiyotik gıda takviyeleri oluşturduğunu söyleyebiliriz (kaynak: Yaşam İçin Gıda – 17 Kasım 2016).
Ülkemizde, probiyotik ürünlerin pazarlanması sırasında kullanılabilecek sağlık ile ilgili beyanlar ve bu beyanları yapabilme koşulları yasal olarak belirlenmiş. Türk Gıda Kodeksi Beslenme ve Sağlık Beyanları Yönetmeliğinde probiyotik ürünlerin “gıdanın en az 1.0X10 6 kob/g canlı probiyotik mikroorganizma içermesi koşuluyla “bu gıda probiyotik mikroorganizma içerir, probiyotik mikroorganizmalar sindirim sitemini düzenlemeye ve bağışıklık sistemini desteklemeye yardımcı olur” şeklinde sağlık beyanı yapılabileceği hükme bağlanmış.
Probiyotik ürünlerin etiketini okuyun…
Satın alacağınız probiyotik ürünlerin etiketlerini dikkatlice okuyarak probiyotik gıdanızı seçebilirsiniz. Probiyotik özelliği veren suşlara göre ürünün günlük alım dozu veya porsiyon büyüklüğü, tüketim sıklığı değişeceğinden, probiyotik içeren ürünlerden fayda sağlamak için kullanım talimatını dikkatle okuyarak uymanız çok önemli.
Probiyotik ürünlerin son tüketim tarihine özellikle bakın…
Probiyotik ürünlerdeki probiyotik canlı mikroorganizmaların faydalı etkiyi gösterebilmesi için sayısı çok önemli. Bu nedenle market raflarında ürünün canlı mikroorganizma sayısının azalmayacağı koşullarda tutulması gerekiyor. Probiyotik suşlar ürünün raf ömrü boyunca canlı kalmalı. Probiyotik bir ürünün raf ömrünü etikette okumanız beklenen faydayı sağlamanız açısından çok önemli. Ürün, etiketinde belirtilen sıcaklıkta ve uygun koşullarda depolanması koşuluyla son tüketim tarihine kadar kullanılabilir. Bu arada ürüne katılan probiyotik suşların miktarından emin olabilmek için tanıdığınız ve güvendiğiniz firmaların ürünlerini almanızı tavsiye ederim.
“Bütün hastalıklar bağırsaktan başlar” demiş Hipokrat. Probiyotik gıdaların bilimsel olarak kanıtlanmış faydalarını göz önüne alarak denemekte yarar var diyebiliriz. Ancak probiyotik gıdaların ve probiyotik özellikteki takviye edici gıdaların ilaç olmadığı ve beklenen faydanın sağlanması için ürün etiketlerindeki kullanma talimatlarına göre kullanılması gerektiği de unutulmamalı.