Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından 31 Mayıs tarihi, Dünya Sigara İçmeme (Tütünsüz) Günü olarak belirlendi. 1987 yılından bu yana tüm dünyada kutlanan bu günde, sigara kullanımı dolayısıyla ortaya çıkan hastalıklara ve ölümlere dikkat çekiliyor ve sigara içenlerin 24 saat süreyle sigarayı bırakmalarını teşvik edecek çeşitli etkinlikler düzenleniyor.
Tütün kullanımı, birçok sağlık sorununa yol açan, önlenebilir hastalık ve ölüm sebepleri arasında en önde gelen risk faktörü. Tüm dünyada ve ülkemizde tütün kullanımını azaltmak için, tütün reklam yasaklamaları, sigara içilmeyen alanlar, sigara karşıtı kampanyalar gibi birçok önlem alınıyor. Sigara paketlerinde sağlıkla ilgili uyarıcı resimler ile halk sağlığının korunması amaçlanıyor. Bu kampanyalar ile sigara içilmemesi teşvik ediliyor, sigara bırakma yöntemleri öneriliyor. Dünyada 1,3 milyar kişi sigara içiyor. Türkiye sigara tüketiminde Avrupa ülkeleri arasında üçüncü, dünya ülkeleri arasında da yedinci sırada yer alıyor. Halen dünya genelinde her 10 ölümden bir tanesinin sebebi sigaraya bağlanıyor. Dünyada yılda yaklaşık 7 milyon kişi tütün kullanımının neden olduğu sağlık sorunları yüzünden ölmekte. Avrupa Birliğinde her yıl 700.000 kişi, Türkiye’de ise en az 100.000 kişi tütüne bağlı hastalıklar nedeniyle kaybedilmekte.
Avrupa Birliği vatandaşlarının dörtte biri hala sigara içiyor
Bu yıl Dünya Sigara İçmeme Gününde, Avrupa Komisyonu tarafından yaptırılan bir araştırma yayınlandı (Avrupalıların Tütün ve Elektronik Sigara Tutumları, Mart 2017 Eurobarometer 458 Raporu). Araştırma bulgularına göre AB ülkelerinde 2014 yılından beri sigara içme oranında bir azalma olmadı. 15-24 yaşları arasındakilerde bu oran 2014 yılında %24 iken 2017’de %29’a yükseldi. Araştırmaya katılan 27.901 kişinin %26’sı sigara içiyor.
AB Sağlık ve Gıda Güvenliği Komisyon üyesi Vytenis Andriukaitis gençler arasında sigara içme oranındaki artışın, gençlerin ilgisini çekecek ince, küçük, aromalı, etiketinde yanlış yönlendirici ifadeler olan cazip sigara paketleri ile teşvik edildiğini, bu nedenle bunları yasaklayan Tütün Mamulleri Direktifinin kurallarının üye ülkeler tarafından acilen uygulanması gerektiğini söyledi.
AB üye ülkeleri arasında sigara içme oranları açısından bariz farklılıkların olduğunun ortaya konulduğu araştırmaya göre, Yunanistan %37 en yüksek sigara kullanımı oranı ile başta geliyor. Bunu Bulgaristan ve Fransa (%36) ile Hırvatistan (%35) takip ediyor. İsveç AB içinde %7 oranı ile en az sigara içilen ülke. İngiltere’de bu oran %17. Erkeklerin sigara içme oranı kadınlardan daha yüksek.
Araştırma sonuçlarına göre düzenli elektronik sigara kullanımının %2’de sabit kaldığı, %15’lik bir nüfusun bu gibi ürünleri arada denediği görülüyor. Araştırmaya katılanların büyük çoğunluğu (%63) sigara içmenin yasaklandığı yerlerde elektronik sigaranın da yasaklanması gerektiğini, %46’sı da sigaraların sade ambalajlı olmasını istiyor. Kuzey Avrupa ülkelerinin sigarayı bırakma konusunda daha başarılı olduğu görülüyor. Erkekler, gençler, işsizler, düşük gelirliler ve düşük eğitimliler diğer sosyal gruplar içinde en fazla sigara içen guruplar.
Ülkemizde de hepimizin bildiği gibi Sağlık Bakanlığı’nın sigara ile mücadele konusunda etkili çalışmaları var. Özellikle kapalı yerlerde sigara içme yasağı uygulaması çok başarılı. Dünya Sağlık Örgütünün 2013 yılı Küresel Tütün Salgını Raporu’na göre, Türkiye, tütün kontrolü açısından üst düzeyde başarı sağlayarak tüm kriterleri sağlayan ilk ve tek ülke olmuş. Raporda diğer ülkelerin Türkiye’yi takip etmesi ve örnek alması isteniyor.
Peki, Bakanlığın bu çalışmaları sonucunda sigara içme oranlarında azalma oldu mu?
Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu, Tütün ve Diğer Bağımlılık Yapıcı Maddelerle Mücadele Daire Başkanlığı tarafından hazırlanan Küresel Yetişkin Tütün Araştırması (KYTA) Türkiye 2012’ye göre, Türkiye’de yetişkinler arasında sigara içme oranının 2008 yılındaki %31,2 oranından 2012 yılında %27,1’e gerilediği görülüyor. Tütün ve tütün mamulü kullananların oranı erkeklerde %47,9’dan %41,4’e, kadınlarda ise %15,2’den %13,1’e düşmüş. 15 yaşından önce sigaraya başlayanların oranı ise %19,6’dan %16,1’e gerilemiş. 25-34 yaş grubunda bu oran 2008 yılında %40,3 iken, 2012 yılında %34,9 olmuş. 35-44 yaş grubunda ise bu oran 2008 yılında %39,6 iken, 2012 yılında %36,2’ye gerilemiş. 2008 – 2012 döneminde en önemli düşüş pasif içicilik konusunda görülmüş. Özellikle lokantalardaki sigara içme oranı %55,9’dan %12,9’a düşmüş.
Bakanlık tarafından bu konuda yapılan yeni tarihli bir araştırmaya rastlamadığım için sigarayla mücadele konusunda ulaşılan başarı hakkında net bir değerlendirme yapmak mümkün değil.
Türkiye’de tütün kontrolü yasaları ve Sağlık Bakanlığı tarafından hazırlanan “Ulusal Tütün Kontrol Programı ve Eylem Planı 2015-2018” uygulamada. Bu program ile belirlenen birçok strateji arasında yetişkin ve gençlere yönelik tütün ve tütün ürünleri kullanım araştırmalarının yapılması, sigarayı bırakma oranlarının tespiti ve izlenmesi gibi stratejiler de yer alıyor. Ülkemizde sigara kullanımının giderek azaldığını net bir şekilde söyleyebilmek için Bakanlığın verilerine ihtiyacımız olduğu açık.
31 Mayıs gibi bu özel günleri vesile ederek, sağlığımızla ilgili radikal kararlar alabilecek kaç kişi var aramızda? Umarım, çoktur…