Yıllardır yumurta tüketimiyle ilgili çelişkili açıklamalar duyduk ve hiçbir zaman yumurta tüketiminin gerçekten faydalı mı zararlı mı olduğundan emin olamadık. Süt tüketiminin ise sağlıklı bir yaşam için şart olduğundan şüphemiz yoktu. Süt ve yumurtada bulunan fosfolipitler hakkında ise pek bir bilgimiz olduğu söylenemez. İşte bu yazıyla birlikte, fosfolipitler ve sağlık açısından önemlerini bir nebze de olsa öğrenmiş olacağız. Fosfolipitler yapılarında yağ asitlerinin yanı sıra fosfat grubu da bulunduran lipitlerdir. Fosfolipitler biyoaktif özellik gösterebilir, yani vücutta çeşitli biyolojik etkileri olabilir. 107. Amerikan Yağ Kimyagerleri Toplantısı’nda Norveç, ABD, Kanada ve İsrail’den katılan konuşmacılar biyoaktif fosfolipitler hakkında görüşlerini sundular.
Fosfolipitler insan vücudunda doğal olarak bulunan yapılar. İnsan beyninde bulunan en yaygın fosfolipit (FL), fosfatidilserin (FS). Bilimsel araştırmalar, FS takviyesinin akut stres sonucu salgılanan stres hormonu (kortizol veya diğer adıyla hidrokortizon) seviyesini azalttığını gösteriyor. Stresin sebep olduğu başlıca diğer sorunlar arasında obezite, depresyon, uyku bozuklukları ve unutkanlık bulunuyor. Bunun yanı sıra FL tüketiminin kimyasalların zararlı etkilerini önleyici, bazı çeşit kanserleri önleyici ve kolesterol emilimini azaltıcı etkileri bulunmakta. Peki, günlük fosfolipit tüketimimizi hangi ürünlerle arttırabiliriz?
Süt
Sütte en çok bulunan fosfolipitler: fosfatidilkolin (FK), fosfatidiletanolamin (FE), fosfatidilinozitol (FI) ve fosfatidilserin (FS). Süt ve süt ürünleri tüketimindeki artışın obezite, insülin direnci, dislipidemi (kanda fazla oranda yağ bulunması) ve tip 2 diyabet riskini azalttığı yakın zamanlı bilimsel çalışmalarla gösterilmiş durumda. Ayrıca, genel olarak sütte de bulunan fosfolipitlerin kalp-damar hastalıkları, sindirim sistemi enfeksiyonları, stres, kanser, kolesterol emilimi ve sinir sistemi üzerine de olumlu etkileri bulunmakta.
Yumurta
Ortalama bir Amerikalının günlük FK tüketiminin %40’ı yumurtadan sağlanmakta. Yumurtada bulunan fosfolipitlerin çoğu yumurtanın sarısında bulunmakta. Bir büyük yumurta yaklaşık 180 mg kolesterol içeriyor (hepsi sarısında). Besinle alınan kolesterol ile kandaki kötü kolesterol olarak da bilinen LDL seviyesi arasında herhangi bir bağ bulunmamakta (en azından yumurta tüketimiyle bağlantılı olarak). Hatta yumurtada olduğu gibi doymuş FL kaynakları kolesterol emilimini azaltmakta. Yumurtada bulunan sfingomiyelinler kolesterole bağlanmakta ve vücutta emilimini azaltmakta. Yumurta tüketimindeki artış ile kandaki iyi kolesterol dediğimiz HDL’ nin hem seviyesi artmakta, hem de vücutta kalma süresi uzamakta. Yani yumurtanın kolesterol karşıtı koruyucu etkileri bulunmakta.
Not: Günlük kolesterol tüketiminin sağlıklı bir birey için en fazla 300 mg olması gerekiyor. Ancak, diyabetik hastalar için bu durum daha farklı bir senaryo içeriyor ve kendilerinin yumurta ve kolesterol tüketimi konusunda daha dikkatli olmaları gerekiyor (en faz 200 mg kolesterol/gün).
Krill yağı
Krill, açık denizlerde yaşayan ve karidese benzeyen küçük, kabuklu bir canlıdır. Krill yağı ise omega-3 yağ asitlerince oldukça zengin bir yağ. Balık yağından farkları omega-3 yağ asitlerini fosfolipit yapılarında bulunduruyor olmaları. Bu da krill yağından alınan omega-3 yağ asitlerinin insan vücudu tarafından daha kolay emilimini sağlamakta. Ayrıca, krill yağında doğal olarak bulunan antioksidan maddeler (astaxanthin) bu yağın balık yağına kıyasla, kimyasal değişimlere karşı daha dayanıklı olmasını da sağlıyor. Krill yağında doğal olarak bulunan ve sağlığa faydası bulunan fosfolipitler de krill yağını daha üstün bir yağ yapıyor.
Kaynakça: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3588016/