Yeni Coronavirus 2019 nedir? Nasıl bulaşır? Belirtileri neler? Kimler risk altında? Hasta olmamak için alınabilecek önlemler var mı?
Çin’in Wuhan kentinde ortaya çıkan Coronavirus (2019-nCoV) nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı 132’ye yükselirken, virüs Avrupa’da da yayılmaya başladı. Dünyanın, bulaşma yolu olarak en hızlı ve kontrolü en zor olan, solunum yolu ile bulaşan bir virüs ile yeniden karşı karşıya olduğunu belirten Anadolu Sağlık Merkezi Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Salih Türkoğlu, “Bilgi kirliliği ve manipülatif hareketlere dikkat edilmeli, doğru yerden doğru bilgi alınmalı, panik yapılmamalı. Şu an Türkiye’de kanıtlanmış bir Coronavirus vakası yok” şeklinde konuştu.
Coronavirus’un bulaşmasında merkezi otoritenin yanı sıra bireylerin davranışları ve tutumlarının virüsün yayılmasında çok önemli olduğunu hatırlatan Prof. Dr. Salih Türkoğlu, “Solunum yolu ile bulaşma en önemli yol. Bazı virüsler havada uzun süre kalıyorlar. Bu yeni virüsün ise havada asılı kalma durumu net değil. Bu anlamda sanki öyleymiş gibi davranmak mantıklı. Hem yaymamak hem de almamak için, maske takmaya kadar gidebilecek önlemler alınmalı” dedi.
Prof. Dr. Salih Türkoğlu, Coronavirus’e karşı alınabilecek önlemlere ilişkin aşağıdaki bilgileri paylaştı…
Yeni Coronavirus 2019 nedir?
Solunum yolu ile yani, çok kısa zamanda geniş kitlelere ulaşabilip hastalandırabilecek bir bulaşma yolu ile bulaşan, Çin’de ortaya çıkmış bir virüstür. Çin, çok çeşitli besinlerin (hayvan, böcek vb.) yoğun tüketildiği, çok kalabalık bir ülke olduğu için, aslında hayvanların taşıdığı bazı mikroplar insana adapte olma imkânını sıklıkla orada buluyorlar. Bu mikroplar yepyeni ortaya çıktıkları için onlara karşı “bağışık” olma durumumuz “sıfır” oluyor; yani virüs, hastalanma potansiyeli olan herkesi hastalandırıyor. Burada, herhangi bir mikrobun herkesi hastalandırmadığını, sadece belli kişilerin hastalandığını ve sadece, yine belli kişilerin (kronik hastalığı olanlar, zayıf/düşkün/çok yaşlı kişiler) ağır hastalandığını da bilmek lazım.
Nasıl bulaşır?
Virüs solunum yolu ile bulaşır. Burada, tüm araştırmalar kesinleşmemiştir; bu yüzden, “Her türlü solunum yolu” demek gereklidir. Yani mikrop, öksürmek veya tıksırmakla havada belli sürede asılı kalabilir. Virüs, tabii ki öpüşmek ve en yaygın olarak eller ile de bulaşır.
Normalde hastalığı alan bir kişi, hasta olduğunun farkına varmadan ve belirtiler ortaya çıkmadan virüsü yaymaya başlayabilir. Burada, “inkübasyon dönemi” dediğimiz bir “kuluçka” dönemi vardır. Ancak yeni Coronavirus için bu, tam olarak ortaya çıkarılmaya çalışılıyor. Şimdilik kuluçka süresinin 2-14 gün olduğu düşünülüyor.
Belirtileri neler?
Ateş, öksürük ve nefes darlığı, başlıca sözü edilen belirtiler. Ancak her türlü solunum yolu hastalığı belirtilerini dikkate almakta yarar var. Burun akıntısı, halsizlik, vücut ağrısı da belirtiler arasında yer alıyor.
Kimler risk altında?
Herkes, çünkü bu yeni bir virüs ve kimse bağışık değil. Herkes hastalık belirtisi göstermeyebilir. Hastalananların hepsi, ağır hastalık geçirecek anlamına da gelmez.
Tedavide ne yapılır?
Spesifik, yani Coronavirus’e özgü (Coronavirus’ü “öldüren”) bir ilaç yoktur. Bu, virüs hastalıklarının çoğu için böyledir. Ağır hastalanan kişilerin yatırılarak, “destekleyici tedavi” görmeleri gerekir. Yani nerede sıkıntılı bir durum varsa onu çözmeye yönelik tedaviler yapılır. Eklenen başka mikroplar (bakteri enfeksiyonu) olduğunda, onlar tedavi edilir.
Hasta olmamak için alınabilecek önlemler var mı?
Sağlık durumumuzu en üst düzeyde tutmak, dengeli ve iyi beslenmek, stresle başaçıkabilmek, yeterli uyumak her türlü hastalığa karşı yapabileceğimiz en önemli şeydir. Ayrıca kontrolsüzce etrafa aksırıp, tıksırmamak, öksürürken ağzımızı mendille kapatmak, ellerimize solunum salgılarımızı bulaştırmamak, bulaşırsa sabunla yıkamak, dezenfekte etmek önemli. El hijyenine dikkat edilmeli, en azından bu dönem el sıkışmamalı.
Bunun dışında, gündemi takip ederek, toplu taşıma davranışlarımızı güncel tutmak (maske takmak vb), tek kullanımlık mendil, el dezenfektanları taşımak, elleri “gereken her durumda” sabunla yıkamak, bu dönem asla el sıkışmamak, solunum yolu enfeksiyonu belirtileri gösteriyorsak kişisel bulaştırmama davranışları edinmek, gerekirse evden çıkmamak alınabilecek önlemler arasında. Alınabilecek bir diğer önlem ise Çin’e yolculuk yapmamak.
Seyahatten gelenler nelere dikkat etmeleri lazım?
Hasta olma ihtimali olanların maske takması, etrafa bulaştırmaması açısından önemli. Korunmak açısından da maske takmamız önemli. Ancak bu maskeler küçük, her yerde satılan maskelerden değil, “N95” dediğimiz çok ince porları olan, yani bakteri, virüsü geçirmeyecek şekilde porları olan özel maskelerden olması gerekiyor. Bu tür maskelerin kullanılması da en önemli çözümlerden biri.
Ayrıca solunum yolu enfeksiyonunu düşündürebilecek belirtiler görüldüğünde hemen bir hekime başvurmak önemli.
Çin veya o bölgeden gelen insanlarla temas edecek kişiler nelere dikkat etmeliler?
Mümkün olduğunca o bölgeden gelenlerle tokalaşılmayıp öpüşülmemeli, temas edildiyse eller sabunlu suyla yıkanmalı. Eller kirliyken ağız ve buruna götürülmemeli, el dezenfektanı kullanılmalı. Kapalı ortamlarda bulunmamaya da dikkat edilmeli.
O bölgelere seyahat etmeyi planlayanlar nelere dikkat etmeleri lazım?
ABD’deki hastalık kontrol merkezi (CDC, Center for Disease Prevention) virüsün uyarı seviyesini 3 olarak değerlendiriyor ve eğer Çin’e gidilmesi gerekiyorsa, koruyucu bir ilaç, aşı vb. olmadığı için, kişisel koruma önlemlerini en üst düzeyde uygulayarak, yeterince tedarikli olarak, mutlaka maske (ve her şeyin yedeğini) tedarik ederek hareket etmeli.