İnsanlarda görülen hastalıkların yüzde 61’inin hayvansal kökenli olduğuna, Sağlık Bakanlığı’nın tehlikeli görüp ihbarını mecbur kıldığı 50 hastalıktan 26’sının da hayvanlardan insanlara bulaştığına dikkat çeken TVHB Merkez Konseyi Başkanı Ali Eroğlu, veteriner hekimlik hizmetlerinin, “Tek Sağlık” konsepti gereğince temel sağlık hizmetlerinin ayrılmaz bir parçası olduğunun altını çizdi.
Türk Veteriner Hekimleri Birliği Merkez Konseyi Başkanı Ali Eroğlu, 3 Kasım Tek Sağlık Günü ile ilgili yazılı basın açıklaması yayınladı. Tek Sağlık konseptini; “Ortaya çıkan bulaşıcı hastalıklara odaklanan, insan, hayvan ve çevre ilişkileri bağlamında toplum sağlığına hizmet eden bir yaklaşım olmasının yanı sıra, zoonotik hastalıklara yönelik multidisipliner veya disiplinler arası yaklaşımları destekleyen bir kavram” olarak tanımlayan Eroğlu, gelişmiş ülkelerde insan sağlığı, hayvan sağlığı ve çevre sağlığının her üçünün birlikte tek sağlık konsepti olarak adlandırıldığına ve veteriner halk sağlığı pratiği uygulandığına dikkat çekti.
Tek sağlık konseptinin hayvanlardan insanlara bulaşabilen ve küresel halk sağlığını tehdit eden zoonotik bulaşıcı hastalıkların kontrolünde, antibiyotik direnci ile mücadelede ve gıda güvenirliğinin sağlanmasında tıp doktorları, veteriner hekimler ve diğer sağlık personelinin bir arada çalışmasını gerektiren bir kavram olduğunu vurgulayan Eroğlu, açıklamasında şunları kaydetti:
Veteriner hekimlik hizmetleri, “Tek Sağlık” konsepti gereğince temel sağlık hizmetlerinin ayrılmaz bir parçası
“Bir ülkede sağlık hizmetlerinde aksamaya yol açmadan tasarruf edebilmenin tek yolu, bütçede ağırlığın tedavi hizmetleri yerine temel (koruyucu) sağlık hizmetlerine verilmesidir.
Bu bağlamda veteriner hekimlik hizmetleri, “Tek Sağlık” konsepti gereğince temel sağlık hizmetlerinin ayrılmaz bir parçasıdır. Buna göre veteriner hekimler; Hayvan sağlığı, Gıda güvenliği, veteriner halk sağlığı, hayvansal üretim, hayvan ıslahı, hayvan hakları, biyogüvenlik ve çevre sağlığı konularında hizmet vermektedir.
İnsanlarda görülen hastalıkların yüzde 61’i hayvansal kökenli
Dünyadaki en önemli felaketler, salgın hayvan hastalıkları ve zoonoz hastalıklar nedeniyle yaşanmıştır. 17.yy da AB ülkelerinin yaşadığı insanlardaki veba salgını neredeyse AB ülkelerini haritadan silecekti. 18. yy da yaşanan Sığır Vebası salgını, tarım ve ekonomiyi çalışmaz hale getirmiştir. Yine tüm dünyada sınır aşan; ebola, sars, mers, H5N1, H1N1, zika,nipah ve kuş gribi gibi bir çok zoonoz hastalık küresel tehdit haline gelmiştir.
günümüzde Afrika ve diğer kıtalarda yaşanan Ebola, Sars, H5N1,H1N1, Mers, Zika,Nipah ve Kuş Gribi gibi bir çok zoonoz hastalık insanlığı tehdit etmektedir.
Bir toplumda insanların sağlıklı olması için önce hayvanların sağlıklı olması gerekmektedir. Zoonotik hastalıklar nesillerin geleceği için tehlikeli hastalıklardır. Yapılan araştırmalarda Dünya üzerinde her yıl 2.5 milyar vaka olduğu ve 2.7 milyon insanın zoonotik hastalıklardan öldüğü tahmin edilmektedir. İnsanlarda görülen hastalıkların yüzde 61’i hayvansal kökenlidir. Sağlık Bakanlığı’nın tehlikeli görüp ihbarını mecbur kıldığı 50 hastalıktan 26’sı hayvanlardan insanlara bulaşmaktadır.
Dünyada biyoterörizm amacıyla kullanılan hastalık etkenlerinin %70’ten fazlası hayvansal kökenlidir. Ülkemizde en çok rastlanan zoonoz hastalıklar özellikle süt sığırlarında görülen brusella (Malta humması), şarbon, salmonellozis ve tüberküloz (verem)‘dur. Kuduz hastalığı da insanlarla hayvanların ortak bir zoonoz hastalığıdır.
Bakteriyel ve viral zoonozlar yanında paraziter zoonozlar da vardır. Bunlar arasında en yaygın olanı kist hidatik ya da halk deyimiyle kist hastalığıdır. Bu hastalıklar veteriner hekimleri tarafından hayvanlarda önlediği taktirde insanlarda görülmesi söz konusu olamaz.
Beşeri tıp ile veteriner tıp arasında bir bariyer yok
Veteriner hekimlerin, zoonotik hastalıklarla mücadelede ve gıda güvenliğindeki rollerinin giderek daha iyi anlaşılması; bu meslek grubuna özellikle epidemiyoloji gibi alanlarda geniş kariyer olanakları sağladığı gibi yeni sorumluluklar da yüklemiştir. Veteriner halk sağlığı kavramı bugün, insan, hayvan ve çevre sağlığını kapsayan Tek Tıp – Tek Sağlık – Tek Dünya yaklaşımının en önemli kavşaklarından birini oluşturmaktadır.
Günümüzde, Tek Tıp, Tek Sağlık konsepti çerçevesinde tüm tıp meslek grupları aynı ortak amaç için işbirliği içinde çalışmaktadır. Beşeri tıp ile veteriner tıp arasında bir bariyer yoktur. Her iki alanda görev yapmakta olan tüm sağlık çalışanlarının birikim ve becerilerini ortak bir potada eritebilecekleri alt yapı oluşturulmalı, daha etkin mevzuat düzenlemeleri yapılmalıdır.
Veteriner İşleri Genel Müdürlüğü ihdas edilmeli
Tarım ve Orman Bakanlığı bünyesinde mevcut yapı yerine, uluslararası yasalar ile tarafı olduğumuz uluslararası antlaşmaların gereği olan hayvan sağlığı, gıda güvenliği, veteriner halk sağlığı ve hayvan refahının bir bütün olarak yürütüleceği, merkezden taşraya emir komuta zincirinin kesintiye uğramaksızın çalışacağı tek ve bağımsız bir Veteriner Otoritesi, Veteriner İşleri Genel Müdürlüğü ihdas edilmelidir. Ayrıca Tarım ve Orman Bakanlığına uzun zamandan beri yapılamayan, veteriner hekim atamalarının yapılması çözümün diğer bir parçası olacaktır.
Sağlık Personeline yakın zamanda verilen fiili hizmet zammı (yıpranma payı) ve emekli maaşlarının iyileştirilmesi gibi özlük haklarında dışlanan veteriner hekimlerin ve yardımcı sağlık personelinin de gecikmeden bu haktan yararlanması haksız, anayasal eşitliğe aykırı bir uygulamaya son verecektir.
Veteriner Halk Sağlığı Dairesi Başkanlığı kurulmalı
Sağlık Bakanlığında Veteriner Halk Sağlığı Dairesi Başkanlığı kurulmalı ve halen merkez ve taşra teşkilatında boş bulunan veteriner hekim kadrolarına alım yapılarak, dinamik bir yapıya kavuşturulmalıdır.”