Sokakta, evde, gündüz, gece… Boğaza bir şey kaçmasından zehirlenmeye, yanıktan kalp krizine… Hiç beklemediğimiz bir anda kapımızı çalabilecek ciddi kazalarda ya da sağlık sorunlarında ilk yardım uygulamalarına ne kadar hazırız?
Hiç şüphesiz pek çoğumuz acil durumlarda ilk yardım tekniklerini bilmiyoruz! Acıbadem Mobil Sağlık Doktoru Hazal Akgün, “Acil durumlarda sağlık ekipleri gelinceye dek yapılan müdahaleler doğru olmadığı zaman kişiye maalesef daha fazla zarar verilebiliyor hatta ölümle sonuçlanabiliyor. Hızlı ve doğru ilk yardım uygulamaları ise hayat kurtarıyor. Bunun için ilk yardım eğitimi almayı ihmal etmeyin” diyor. Dr. Hazal Akgün, her yıl Eylül ayının 2. Cumartesi, farkındalık yaratmak amacıyla kutlanan Dünya İlk Yardım Günü kapsamında, en sık karşılaşılan kazalar ve sağlık sorunlarında ilk yardım uygulamalarını anlattı, önemli uyarılar ve önerilerde bulundu.
Bayılma
Hasta ya da yaralıyı sırt üstü yatırın ve ayaklarını 30 cm yukarı kaldırın. Solunum yolu açıklığını kontrol edin, üzerini sıkan giysilerini gevşetin. Kusuyorsa başını yan pozisyonda tutun. Hastanın bilinci açık değilse derhal ambulans çağırın.
Bunları yapmayın:
Ayılması için tokat atmak, sarsmak, su dökmek, alkol ya da kolonya koklatmak gibi hareketlerden kaçının.
Yanık
Derhal ambulans çağırın ve yanık bölgesini tazyiksiz akan su altında tutun. Şişliğe karşı saat, yüzük, bilezik vb takıları çıkarın. Yanan bölge genişse veya derinse, olası bir şok tablosunu önlemek için 1 litre suya 1 çay kaşığı tuz katıp içirin ya da maden suyu içirin.
Bunları yapmayın:
Yanan yere diş macunu, yoğurt, işe yarayacağını düşündüğünüz kremler vb sürmeyin. Aksi halde yanan bölge enfeksiyon kaparak daha fazla zarar görebilir. Sıcak gibi aşırı soğuk da yanığa sebep olacağından yanık bölgesine doğrudan buz uygulamayın.
Kalp Krizi
Dr. Hazal Akgün, “Hastayı derhal en yakın sağlık kuruluşuna götürün veya ambulans çağırın. Ambulans gelinceye kadar hareketsiz kalmasını sağlayın. Giysilerini gevşetin ve sakinleştirin. Bilinci açıksa hastayı ‘yarı oturur’ pozisyonda (sırta yer ile 45 derece açı oluşturacak şekilde pozisyon verin) bekletin. Ortam havadar değilse camları açın. Bilinç kapalı, nabız alınamıyor veya solunum durmuşsa; sadece ilkyardımcı sertifikası olan kişiler temel yaşam desteğine başlayabilir! Doğru yapılmayan müdahaleler kişiye daha fazla zarar verebiliyor hatta ölüme yol açabiliyor. Doğru ve hızlı ilk yardım uygulamaları ise hayat kurtarıyor. İlk yardım eğitimi almayı ihmal etmeyin” diyor.
Bunları yapmayın:
Hastayı sırt üstü yatırmayın, efor harcatmayın, öksürtmeye çalışmayın. Kalp krizinde ilk yardım rehberlerinde öksürtmenin yeri yoktur. Çünkü öksürtme, kalp krizi şüpheli hasta için kanama vb istenmeyen sonuçlar doğurabilir.
Havale
Yüksek ateşte çocukların her zaman havale geçirme riski olduğu bilinmeli. Çocuğun koltuk altını, kasıklarını, el bileğinin içleri gibi eklemlerini ılık suyla ıslatılmış bezle silin. Hastayı ılık suyla ıslatılmış havlu ya da çarşafa sarın. Ateş bu yöntemle düşmüyorsa oda sıcaklığında küvete sokun ve duş almasını sağlayın. Ateş düşmezse tıbbi yardım isteyin.
Bunları yapmayın:
Çocuğu çok soğuk suyun altına tutmayın. Titrediği veya üşüdüğünü söylediği için ateşli çocukları sıkı giydirmek, kalın örtülerle örtmek ölümcül sonuçlar doğurabilir!
Zehirlenme
Sindirim yolu ile zehirlenmede sadece ağız zehirli maddeyle temas etmişse su ile çalkalayın. Zehirli madde el ile temas etmişse sabunlu suyla yıkayın. Acil ambulans çağırın. Solunum yolu ile zehirlenmede, cam, kapı vb açarak ortamı havalandırın ya da hastayı temiz havaya çıkarın. Rahat nefes alabilmesi için yarı oturur pozisyonda tutun. Acil ambulans çağırın.
Bunları yapmayın:
Özellikle yakıcı maddenin alındığı ve hasta, yaralının ne yiyip ne içtiğinin bilinmediği durumlarda hastayı kusturmayın. Kimyasal maddelerde kusturma geçtiği yollarda tahribat yaratabiliyor.
Kan şekerinin düşmesi
Dr. Hazal Akgün, “Kan şekerinin ani düşmesi sonucu kişide terleme, hızlı nabız, titreme, yorgunluk, bulantı ve aniden acıkma hissi ortaya çıkar. Kan şekeri çok düşük olan hastalarda bilinçte alkol almış gibi değişiklikler olabilir. Böyle birini gördüğümüzde bu durumu aklımıza getirmemiz gerekir. Hastanın bilinci yerindeyse şekerli su verin. 15-20 dakikada düzelmezse sırt üstü yatırarak ayaklarını 30 cm. kaldırın ve derhal ambulans çağırın. Kan şekeri düşük hastanın 2 adet kesme şeker yemesi hayat kurtarıcı olabiliyor” diyor.
Bunları yapmayın:
Hastanın bilinci yutamayacak kadar veya komutlarınıza yanıt veremeyecek kadar karışık ya da kapalı ise ağız yoluyla bir şey vermeye çalışmayın.
Boğaza bir şey kaçması
Bilinci açıksa da kapalıysa da hemen mutlaka ambulans çağırın. Bu arada kişi nefes alabiliyorsa ve bilinci açıksa öksürtün. Sırtına iki kürek kemiği arasına 5-7 kez vurun. Cisim çıkmadıysa arkadan sarılıp gövdesini kavrayın. Bir elinizi yumruk yaparak, başparmak çıkıntısını midenin üst kısmına, göğüs kemiğinin altına yerleştirin. Diğer elinizle, yumruk yapılan elinizi kavrayın. Kuvvetle arkaya ve yukarı doğru bastırın. Cisim çıkıncaya kadar tekrarlayın. Bilinç kapalıysa ambulans gelene kadar temel yaşam desteği uygulaması yapın. Temel yaşam desteği uygulamasını sadece ilkyardımcı sertifikası olan kişiler yapabilir!
Bunları yapmayın:
Kişinin boğazına kaçan cismi elinizle çıkarmaya çalışmayın. Aksi takdirde cismi daha ileri itip solunum yollarını kapatmanıza neden olabilir.