İlk yardımda yapılacak doğru müdahale, hayat kurtarabileceği gibi, yanlış uygulamalar da kişinin hayatını tehlikeye atabilir.
Trafik kazası, düşme veya diğer nedenlerle hafif ya da ağır yaralanma, kalp krizi ve suda boğulma gibi çok çeşitli tehlikeli durumlar ile her an karşılaşılabileceğine dikkat çeken Okan Üniversitesi Hastanesi Acil Servis Doktoru Çağatay Tuğrul Özseçen, “Bu tarz durumlarda yapılacak doğru müdahale, hayat kurtarabileceği gibi, yanlış uygulamalar da, kişinin hayatını tehlikeye atabilir. Dolayısıyla ilk düşünceniz, tıbbın temel prensibi olan ‘öncelikle zarar verme’ ilkesini daima aklınızda tutmak olmalıdır.” dedi.
“Hastanın ‘doğru’ yapılan ilk değerlendirmesi hayat kurtarıcıdır”
“Bu çerçevede öncelikle sakin kalarak hastanın ilk değerlendirmesini yapmalı, ancak çevremizde bu alanda bizden daha eğitimli bir kişi yoksa o zaman müdahaleye karar vermeliyiz. Birçok durumda, hastanın doğru yapılan ilk değerlendirmesi hayat kurtarıcıdır. Eğer tespit ettiğimiz durumda yapılacak doğru müdahaleyi tam olarak bilmiyorsak ya da emin değil isek yapılacak ilk iş eğer hasta tehlikeli bir ortamda ise oradan uygun taşıma yöntemi ile (özellikle travmalarda omurga ve büyük kemikleri koruyarak) uzaklaştırmak, solunumuna engel bir hal varsa ortadan kaldırmak (kravat, eşarp, sıkı yaka, takma diş, yabancı cisim vb.) ve sağlık profesyonellerinin veya eğitimli ilk yardımcıların ulaşmasını beklemektir. Bunun için de ya kendimiz arama yapmalı (112) ya da eğer müdahale ediyor isek birisini arama ve yardım çağırma ile görevlendirmeliyiz” diyen Dr. Çağatay Tuğrul Özseçen, en sık yapılan yanlış müdahale örneklerini ve bu durumlarda neler yapılması gerektiğini açıkladı.
Bayılan kişiye tokat atmak
“Kısa süreli bilinç kaybının sebebi kan basıncındaki düşüş, havasızlık, büyük üzüntü duymak veya aşırı duygusal dalgalanma ve açlık olabilir. Nabız ve solunum düzenli ise hasta sırt üstü yatırılıp ayakları yükseltilir ve hareketsiz bir şekilde yatması sağlanır. Sonrasında ise baygın kişi kalabalık ve kapalı bir yerde duruyorsa sakin ve açık bir alana alınmalıdır.”
Sara nöbeti geçiren hastaya soğan koklatmak
“Nöbet geçiren epilepsi hastaları kasılmalar ile kendilerine zarar verebilirler, bu yüzden önceliğiniz hastanın etrafındaki tehlikeli cisimleri uzaklaştırmak olmalıdır. Dişlerinin arasına mendil ya da bez parçası konularak hastanın dilini ısırması engellenebilir. Baygınlık ve nöbet geçiren kişilere koklattığınız soğan ya da kolonya, hastanın nefes almasına engel olabilir. Genellikle, nöbetler birkaç dakika içinde durur bu yüzden böyle bir durumla karşılaştığınızda beklemeli ve sağlık ekiplerine haber verilmelidir.”
Her boğulma durumunda kalp masajı yapma
“Boğulmalar yoğun dumana maruz kalma ya da suda fazlasıyla karşılaşılan tehlikeli durumlardır. Boğulan kişi sudan çıkarıldığında ilk olarak nabız, kalp atışları ve solunumu kontrol edilir. Problem olduğunda eğitimli kişilerce solunum ve kalp masajı uygulanır.”
Nefes borusu tıkanması durumunda sırta hızlıca vurmak
“Yine en çok yapılan yanlışlardan biri de, nefes borusunda kısmi tıkanma olan birinin sırtına vurulmasıdır. Nefes almakta güçlük çeken ve kısmi tıkanma yaşayan birine hiçbir şekilde müdahale edilmemesi ve öksürmeye teşvik edilmesi gerekir. Ve tabii sırta vurmak isteyenleri de engellemeyi unutmamak lazımdır.”
Zehirlenen kişiyi parmakla kusturmaya çalışmak
“Midedeki zehirli maddenin kusturularak çıkartılmaya çalışılması hastaya daha büyük zararlar verebileceği için sindirim yoluyla zehirlenmelerdeki en temel ilk yardım yöntemi olan; ağzı su ile çalkalanma işlemi yapılmalıdır. Özellikle yakıcı maddelerin alındığı durumlarda hasta asla kusturulmamalıdır ve tıbbi yardım istenmelidir.”
Yanıklara ve yaralara diş macunu tütün, şeker vb. Sürmek
“Öncelikle bunlar tıbbi bir ürün değildir, kullanım amacı dışında kullanılmasını önermek doğru olmayacaktır. İlaveten kuruyan diş macunu, tütün, şeker vb.nin daha sonra özellikle yanmış, yaralı ve hassas bölgeden temizlenmesi hem sağlık personeli hem de hasta için sıkıntılı olacaktır.
Bu örneklere daha birçokları eklenebilir.
Unutmayalım ki, yapılan her yanlış müdahale sağlığımız için büyük riskler oluşturabilir. Bu yüzden bazen de hastaya dokunmadan sadece yardım aranmasını, naklini, etrafından meraklı insanların uzaklaştırılmasını temin etmek dahi en değerli ilk yardımlardan biridir.”