Halk arasında şeker hastalığı olarak bilinen diyabet, son yıllarda giderek artış gösteriyor. Birçok hastalığı da tetikleyebilen diyabet; en çok karaciğer, kolon, pankreas, rahim ve meme kanserine neden olabiliyor. Uzmanların konuyla ilgili yaptığı araştırmalara göre, diyabet hastaları, diyabetli olmayanlara kıyasla daha fazla kanser riski taşıyor.
Diyabet, insanların yaşam kalitesini büyük ölçüde etkileyen ve başka hastalıklara zemin hazırlayabilen kronik bir hastalıktır. İnsan nüfusu üzerindeki bu etkileri sebebiyle de oldukça özenli ve dikkatli olunması gerekiyor. Diyabet hastalığı ile kanser arasındaki ilişki uzun bir zamandır tıp dünyasının gündemini meşgul ediyor. Uzmanların konuyla ilgili yaptığı araştırmalar da gösteriyor ki; diyabetli olmayan kişilere nazaran, diyabet hastalarının kansere yakalanma oranı daha yüksek. Central Hospital’dan Genel Cerrahi Uzmanı Prof. Dr. Mehmet Rafet Yiğitbaşı, 14 Kasım Dünya Diyabet Günü sebebiyle diyabet ve kanser ilişkisi hakkında önemli açıklamalarda bulundu.
Diyabet kanser türlerini tetikliyor
Diyabet hastalarında kanser görülme oranı gün geçtikçe yaygınlaşmaktadır. Özellikle kolon ve meme kanseri riskini yükselten diyabet, vücutta yer alan kanserlerin iyileşme sürecini de kötü yönde etkileyebilir. Diğer yandan diyabet hastalarında karaciğer, pankreas ve rahim kanserlerinin görülme riski de 2 kat daha fazladır. Yine uzmanlar tarafından yapılan araştırmaların verilerine göre; kontrol grubunda olan bireylere diyabet tanısı konulmadığı dikkate alınırsa, kanser riskinin daha yüksek oran taşıdığı tahmin edilebilir. Diyabet hastalığı teşhisi konan kişilerde ise, kansere bağlı ölüm riskinin yüzde 40 oranından daha fazla olduğu görülmüştür.
Karaciğer ve pankreas kanseri ilk sırada
Diyabet hastalarında görülen kanser türlerinden en önemlisi karaciğer kanseridir. Karaciğer kanserinin diyabetlilerde sık görülmesinin nedeni ise karaciğer yağlanmasıdır. Çünkü diyabet hastalığının en karakteristik özelliklerinden biri de bu yağlanmadır. Yağlanma, karaciğer üzerinde ilerleme gösterdiğinde önce hepatit yani karaciğerin kronik iltihabı, ardından da siroz hastalığı gelişebilir. Siroz da karaciğer kanserinin görülme ihtimalini yükseltebilir.
Diyabet hastalarında en sık rastlanan diğer bir kanser türü ise pankreas kanseridir. Yeni konulan diyabet tanılarının yüzde 15’inde gizli pankreas kanserinin belirtilerine rastlanabilir. Diğer yandan pankreasın ender görülen tümörlerinden olan glukagonoma, yüksek kan şekeri seviyelerine (diyabet) neden olan bir endokrin doku tümörüdür.
Prostat kanseri daha az görülüyor
Diyabetin tetiklediği kanser türleri arasında yer alan prostat kanserindeki durum ise karaciğer kanserindekinden çok daha farklıdır. Prostat kanserinin görülme oranı ise, diğer kanser türlerinden daha az saptanmıştır. Bunun nedeni de prostat kanserinin gelişiminin testosteron hormonuna bağlı oluşudur. Diyabet hastalarının erkeklik hormonunda yaşanan düşüklük ve kullandıkları ilaçlar prostat kanseri riskini azaltmaktadır.
İnsülin düzeyi yükseliyorsa…
Kanserin diyabet hastalarında sıkça görülmesinin birçok sebebi bulunur. Bunlardan ilki, kan şekerinin kronik olarak yüksek seyretmesi ve buna bağlı olarak kanda bulunan insülin seviyesinin artmasıdır. Bu yükseliş dokularda kanser oluşumunu başlatabilirken, aynı zamanda ilerlemesine de sebep olabilir. Belli bir doku ya da organ sebebiyle şeker metabolizmasında oluşan değişiklikler de kansere yatkınlığı arttırabilir.
Obezite ve kanser ilişkisi merak konusu
Diyabetli hastalarda enerjiye dönüştürülemeyen glikoz fazlalığı vücutta depo edildiğinden fazla kilo alımı yaşanır. Bunun sonucunda da obezite gelişebilir. Obezite ile kanser gelişimi arasındaki ilişki hakkında da tıp literatüründe önemli bilgiler yer alır. Diyabetik hastalar genellikle çok fazla tıbbi sorunla karşılaştıklarından, tedavi sürecinde bu sorunlar üzerinde yoğunlaşılır. Bu sebeple de kanser taramalarında aksaklık yaşanabilir. Ayrıca insülin direnci ve diyabet tedavisinde kullanılan yüksek doz insülinin de kanser riski artışına katkıda bulunabildiği tespit edilmiştir.
Kanser taramaları şart
Tüm hastalıklarda olduğu gibi oluşabilecek kanser türlerinin de önlenebilmesi için dikkat edilmesi gereken bazı durumlar vardır. Özellikle kilo kontrolü sağlanmalı, sağlıklı beslenilmeli ve düzenli olarak fiziksel aktiviteler yapılmalıdır. Yaşam tarzında yapılacak bu düzenlemeler sayesinde diyabetin seyir süreci de olumlu yönde ilerler. Bunların yanı sıra diyabetin yol açabileceği organ hasarlarının da önüne geçilebilir. Ayrıca, uzmanlar tarafından yapılan araştırmalarda diyabet tedavisinde kullanılan ilaçların kanser gelişim riskini de azalttığı gözlemlenmiştir. Diyabet hastaları ayrıca erken tanı yöntemleriyle takip sürecine alınmalı, kanserli hastaların diyabet tedavisi ise, bu durum göz önünde bulundurularak tekrar düzenlenmelidir. İlerleyen yaşlarda ortaya çıkan yeni diyabet hastalıklarında ise ilk 5 yıl içerisinde rutin kanser taramaları özenle yapılmalıdır