Kış mevsiminde soğuk algınlığının belirtilerini azaltmak için bitki çaylarından “kış çayı” hazırlayabilirsiniz.
Fitoterapi Derneği Başkanı Prof. Dr. Ekrem Sezik, kış aylarında soğuk algınlığı ve mide rahatsızlıklarının etkilerini azaltmak için bitki çaylarının kullanılabileceğini söyledi. Ekrem Sezik, çay hazırlamada kullanılacak bitkilerin temini ile ilgili olarak da önemli uyarılarda bulundu.
Açıkta satılanlara dikkat!
“Kış gelince, soğuk algınlığına yakalanınca, nezle olunca hatta yemekten sonra biraz hazımsızlık hissederek gazdan rahatsız olduğumuzda aklımıza, ‘Acaba neyi kaynatıp içsem?’ sorusu gelir. Ardından, aklınıza aktara gidip bazı otları almak gelmesin lütfen. Aktarlarda kaç yıllık olduğu ve depolarda beklerken üzerinde hangi canlıların (!) gezdiği belli olmayan, çuvallar veya kutular içinde bulunan bitkiler satılıyor. Her derde deva olanların yanında, soğuk algınlığı gibi günlük rahatsızlıklar için de karışımlar veriliyor. Karışımlardaki bitkilerde hangi pestisitler, herbisitler ve ağır metaller var? Hiçbiri kontrol edilmiyor. Bilinen firmaların poşet çaylarını kullanınız. Bu tavsiyeyi yapmamın sebebi, nasıl hazırlandıklarını, üretim yerlerini, hammadde olarak kullanılan bitkileri veya bitki kısımlarında sağlık için gerekli analizlerin yapıldığını bilmem ve kalitelerine güvenmem. Dolayısıyla ben de gönül rahatlığı ile tavsiye edebiliyorum.”
Uyarılarının ardından Prof. Dr. Sezik, bitkilerden hazırlanan bir çay (kış çayı) ve gargarayı tavsiye etti. Prof. Dr. Ekrem Sezik’in tavsiye ettiği “kış çayı” şöyle hazırlanıyor:
“Ihlamur (1 poşet), papatya (1 poşet), adaçayı (1 poşet), karanfil (4-5 adet), tane karabiber (4-5 adet), zencefil (2-3 ince dilim), bir tutam kekik, orta boy bir elmanın kalın soyulmuş kabuğu en az yarım litre sıvı alabilecek bir cam kaba veya porselen demliğe konur . Parça iyi kalite tarçın varsa, küçük bir kabuk parçası da ilâve edilebilir, üzerine 5-6 su bardağı kaynar olmayan sıcak su ilâve edip 15-20 dakika kadar çay gibi demlenir, süzüp içilir. Tatlandırıcı olarak fincana 1-2 kaşık bal ilâve edilebilir. Bu çayı, göğüs yumuşatıcı, balgam söktürücü ve rahatlatıcı olarak kullanabilirsiniz. Kış çayını bütün aile soğuk kış akşamları içmenizde yarar var. İllâ hasta olmayı beklemeyin.”
Gargara
“Porselen bir kupaya 1 poşet adaçayı (çok iyi kaliteli bitki, hâttâ kendi topladığınız da olabilir) koyunuz. Üzerine kaynar olmayan sıcak su ilâve edip 10 dakika kadar bekletiniz, adaçayını çıkarıp, ılık hale gelmesini bekleyiniz, bu sıvı ile gargara yapınız. Gargara yaptıktan sonra en az 1 saat herhangi bir şey yiyip içmeyiniz. Aynı şekilde taze hazırlanmış sıvı ile günde 5-6 defa gargara yapabilirsiniz. Boğaz ağrı ve yanmasına iyi geldiğini göreceksiniz. Çünkü adaçayının antimikrobiyal ve antiviral etkisi var.”
Diğer taraftan Prof. Dr. Ekrem Sezik bitki çaylarının hafif mide rahatsızlıklarında da kullanabileceğini söyledi: “Avrupa İlaç Kurumu, mayıs papatyası, tarçın kabuğu, nane yaprağı, zencefil kökü, rezene ve anason meyvelerinin şişkinlik, gaz, hazımsızlık ve hafif spazm görülen sindirim sistemi rahatsızlıklarında geleneksel olarak kullanılabileceğini kabul ediyor. Diğer bilimsel kaynaklarda da bu bitkilerin sindirim sistemi rahatsızlıkları ile ilgili olan başka pek çok yararlı etkilerinin de bulunduğu belirtilmektedir. Mesela, papatyanın enflamasyon giderici, ödem boşaltıcı, antimikrobiyal, idrar artırıcı, rezenenin safra salgısını artırıcı ve çocuklarda görülen sindirim sistemi sancılarını (kolik) giderici, tarçının spazm giderici, nanenin mikroorganizmaların üremesini durdurucu özelliği gibi…”
Hazımsızlık ve gaz için çay formülleri
Böyle etkilere sahip bitkilerden yararlanmak gerektiğini söyleyen Sezik, uygun karışımların yapılmasının yararlı olacağını belirterek bazı kullanışlı çay formülleri veriyor: “Yemeklerden sonra, aşağıda yapılışını anlattığım çayı hazırlayıp içiniz. Hem sindirim sisteminiz rahatlayacak hem de vücudunuzun sıvı ihtiyacını karşılamış olacaksınız. Çayın hazırlanışı şöyle: Cam bir kap veya porselen demliğe 1 poşet papatya, 1 poşet nane, 1 çay kaşığı rendelenmiş zencefil (veya 1 poşet zencefil), 3-4 karanfil koyun, üzerine kaynar olmayan sıcak su ilâve edin. Su miktarı 2-3 kupa çay hazırlamaya yetecek kadar olmalı. 5 -10 dakika bekletip gerekiyorsa ailenin diğer üyeleri ile paylaşıp için. Biraz farklı bir formül de aşırı gazdan rahatsız olanlar için: Yine cam bir kaba veya porselen demliğe 1 poşet papatya, 1 poşet rezene, 1 poşet adaçayı, 1 poşet nane, birkaç parça tarçın koyup, üzerine kaynar olmayan sıcak su ilâve edin. Su miktarı yine 2-3 kupa çay içmenize yetecek miktarda olmalıdır. 5-10 dakika bekletip kullanınız.”
Neden kaynar olmayan sıcak su?
Prof. Dr. Ekrem Sezik, bitki çayı hazırlarken dikkat edilmesi gereken önemli bir ayrıntıyı da aktardı:
“Son yapılan çalışmalarda, uçucu yağ taşıyan papatya, adaçayı, nane gibi bitkisel ürünlerde kaynar su kullanıldığı zaman, etkili maddeleri taşıyan uçucu yağ miktarında kayıp olduğu bulundu. Dolayısıyla, kaynama noktasına gelmemiş takriben 80 derece civarındaki suyu kullanmanızı tavsiye ediyorum.”