Türkiye’de gıda amaçlı üretimi yapılan damızlık kanatlılar, yumurtacı tavuklar, broylerler ve hindileri kapsayan ve halk sağlığı önemi olan Salmonella serotiplerinin izlenmesi ve elde edilen bulgulara göre Salmonella sıklığının azaltılmasını hedefleyen Ulusal Salmonella Kontrol Programı yayınlandı.
Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü, Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi işbirliği ile 2014-2017 yılları arasında yürüttüğü ‘Kanatlı Hayvanlardan ve Gıdalardan Salmonella İzlenmesi ve Kontrol Programlarının Geliştirilmesi Projesi’ kapsamında hazırlanan Ulusal Salmonella Kontrol Programı yayınlandı.
‘Ulusal Salmonella Kontrol Programı’ ile broyler, yumurtacı tavuklar ve hindilerde AB ülkelerinde olduğu gibi halk sağlığı açısından önemi olan Salmonella serotipleri arasında olan S.Enteritidis ve S.Typhimurium sıklığının %1 düzeyinin altında olmasının sağlanması hedefleniyor.
‘Ulusal Salmonella Kontrol Programı’nın hayata geçirilmesinin; gıda kaynaklı Salmonella enfeksiyonu görülme insidansının düşürülmesi ve başta insan ve hayvan sağlığının korunması ile kanatlı sektöründeki ihracat artışı ve ticari faaliyetlerin daha geniş yelpazede sürdürülmesinde olumlu etkilerinin olacağı değerlendiriliyor.
‘Ulusal Salmonella Kontrol Programı’nın yayımlanmasını müteakiben 6 ay içinde, kontrol programına dâhil olmak isteyen kanatlı işletmelerinin, kendi işletme yapılarına uygun kontrol programlarını hazırlayarak onay için Bakanlığa sunmaları gerekiyor.
Birbirini takip eden 3 yıllık periyodu kapsayan Program, 2014-2017 yılları arasında elde edilen veriler ışığında güncellenerek aralıksız sürdürülecek. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ve Ankara Üniversitesi Rektörlüğü arasında imzalanan protokol gereği programın yayımı tarihinden itibaren 3 (üç) yıl süre ile Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Laboratuvarı ‘Ulusal Salmonella Referans Laboratuvarı’ olarak görevlendirildi.
Salmonella serotipleri, gıda patojenleri arasında en önemli grupta yer alıyor
Dünyada kanatlı üretimi her geçen yıl artıyor. Kanatlı üretimindeki artış diğer hayvansal protein kaynaklarına göre daha fazla oranda gerçekleşiyor. Kanatlı üretiminin artışında en önemli faktör, tüketimin artması. Dolayısıyla artan tüketime bağlı olarak kanatlı ürünlerinin kalite standartlarının arttırılması için yoğun çaba sarf ediliyor.
Hayvansal protein kaynakları arasında kanatlı ürünlerinin başta ülkemizde olmak üzere tüm dünyada önemli yer tutması, gıda patojenlerinin bu ürünlerde kontrol edilmesini gerekli kılmakta. Salmonella serotipleri, gıda patojenleri arasında en önemli grupta yer alıyor. Gelişmiş ülkeler başta olmak üzere birçok ülkede “Ulusal Salmonella Kontrol Programları” geliştirildi ve uygulamaya konuldu.
Avrupa Birliği ülkeleri başta olmak üzere gelişmiş ülkelerde “Ulusal Salmonella Kontrol Programları”, üretimin ilk aşamasından tüketiciye ulaşıncaya kadar tüm aşamalarda uygun örnekleme yöntemine göre izleniyor. Bu izlemede damızlık sürüler, ticari üretim kümesleri, kesimhaneler ve kanatlı ürünleri materyal olarak kullanılıyor. Aynı zamanda insanlarda hastalık vakalarından izole edilen Salmonella sonuçları ile hayvansal üretimde elde edilen sonuçlar karşılaştırmalı olarak değerlendiriliyor. Bu çalışmalar sonunda elde edilen epidemiyolojik bilgiler kapsamında bulaşma kaynakları analiz ediliyor ve bu bulgulara bağlı olarak azaltma programları geliştiriliyor.
İnsan sağlığını etkileyen en önemli Salmonella serotipleri arasında Salmonella Enteritidis ve Salmonella Typhimurium bulunuyor. Bu iki serotip dışında, insan sağlığı açısından önemli bulunan serotipler, ülkelere göre değişiklik gösteriyor. Avrupa Birliği standartlarına göre uygun örnekleme modeline göre kanatlı üretiminde S.Enteritidis ve S.Typhimurium sıklığının %1 düzeyinin altında olması hedefleniyor. Bu kapsamda yapılan çalışmalar sonrasında çoğu Avrupa Birliği ülkesi, hedefe ulaştığını bildirdi.
Ülkelerde uygulanan “Ulusal Salmonella Kontrol Programları”nın temel yaklaşımını öncelikle üretim aşamasında Salmonella sıklığının belirlenmesi ve elde edilen verilere ve üretim şekline göre Salmonella azaltma programının uygulanması oluşturuyor. Azaltma programının uygulamaya konmasını takiben üretim aşamasından başlayarak Salmonella sıklığının periyodik izlemesi yapılıyor.