Türk Veteriner Hekimleri Birliği (TVHB), Kurban Bayramı dolayısıyla yayınladığı basın bildirisinde, kurban ibadetini gerçekleştirecek vatandaşları, küpesiz ve sağlık raporu olmayan kurbanlıklar konusunda uyardı. Basın bildirisinde, kurbanlık seçiminden, etlerin saklanmasına kadar pek çok konuda dikkat edilmesi gereken konular hakkında bilgiler de yer aldı.
Türk Veteriner Hekimleri Birliği (TVHB), Kurban Bayramı dolayısıyla yayınladığı basın bildirisinde, kurbanlık seçiminden, kesimine ve etlerinin korunmasına pek çok konuda dikkat edilmesi gereken hususlar konusunda bilgiler paylaştı. Kurban Bayramında, yaklaşık olarak 1.000.000 Büyükbaş ve 2.500.000 Küçükbaş hayvanın nakli ve kesiminin yapıldığı hatırlatılan bildiride, bu miktarın, ülkemizde yıllık olarak kesilen hayvan miktarının %25-30’una tekabül ettiği kaydedildi.
Bu kadar sayıda hayvanın 3 gün gibi kısa sürede nakledilmesi ve kesilmesi, gerekli tedbirler alınmadığı ve gerekli alt yapı oluşturulmadığı takdirde, insan sağlığı, hayvan sağlığı ve çevre ile ilgili önemli sorunları da beraberinde getireceğine dikkat çekilen açıklamada; şu bilgilere yer verildi:
“İnsanlarda görülen hastalıkların %61’i hayvan kökenlidir. Bunun yanında, insan sağlığı açısından gıdaların ortaya koyduğu riskin de %90’ı hayvansal kökenli gıdalardan kaynaklanmaktadır. Bu nedenle, hayvan ve hayvansal ürünlerden gelebilecek bu tehlikelerin azaltılması veya ortadan kaldırılması açısından, kesilen hayvanın sağlıklı olması ve veteriner hekim muayenesi önemlidir.
Veteriner hekim kontrolü dışında yetiştirilen, sevki yapılan, satışa sunulan ve kesilen hayvanlar, bulaşıcı ve salgın hayvan hastalıklarının yayılma riskini arttırmakta ve bu hayvanlardan elde edilen etler insan sağlığı açısından önemli riskler oluşturmaktadır. Kurbanlık hayvan satışlarının büyük çoğunluğu, hayvan pazarları veya kurbanlık satış yerlerinde yapılmaktadır. Bu yerlerde yapılacak etkili veteriner hekim denetimleri, hayvan sağlığı ve halk sağlığı açısından riskleri önemli ölçüde bertaraf edecektir. Buralar belediyelerin kontrollünde bulunmaktadır. Ancak; Belediyelerde, bu ihtiyaca cevap verecek yeterli sayıda veteriner hekim istihdam edilmemektedir. Bu nedenle de istenilen düzeyde kontrol ve denetim yapılamamaktadır. Belediyeler bu asli görevlerini yerine getirebilmeleri için yeterli sayıda veteriner hekim istihdam etmelidir.
Kurbanla ilgili faaliyetlerin bir kısmı, hayvan sağlığı ve gıda güvenliği ile ilgili yasalarda kapsam dışı bırakılmıştır. Bu nedenle; kurban kesecek ve kurban eti tüketecek kişilerin; Kurbanlıkların seçimi, kesimi ve kesim sonrasında insan ve hayvan sağlığı açısından dikkat etmeleri gereken hususları, çevrenin kirletilmemesi ve hayvan refahı konularında alınması gereken tedbirler ve etlerin muhafazası ile ilgili bilgi sahibi olmaları gerekir.
Son yıllarda iyi bir kamuoyu oluşmasına ve olumlu gelişmeler yaşanmasına karşılık, kurban kesim şartları, hayvan refahı, gıda güvenliği ve halk sağlığı açısından hala önemli riskler yaşanmaktadır.
Kurbanlık alıp, kendileri kesecek kişilerin dikkat etmesi gerekli hususlar;
Kurbanlık Hayvanların Satın Alınacağı Yerler;
Kurbanlık hayvanlar, hayvan pazarları, hayvan borsaları veya Kurban Hizmetleri Komisyonu’nca belirlenen kurbanlık satış yerlerinden veya doğrudan hayvancılık işletmesinden alınmalıdır. Buraların dışındaki yerlerden kurban alınmamalıdır.
Aranacak Belgeler
Büyük baş hayvanlarda;
Hayvanın, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığında kayıtlı olduğunu gösteren, kulak küpelerinin olmasına,
Veteriner hekim tarafından muayene edilerek sevk edildiğini gösteren, veteriner sağlık raporu ve hayvanların pasaportlarının olmasına,
Küçükbaş hayvanlarda;
Kulak küpelerinin ve veteriner sağlık raporunun olmasına dikkat etmeliyiz.
Kurbanlık Hayvanın Seçimi
-Hayvanın besi durumu iyi olmalı -Gebe olmamalı -Yeni doğum yapmış olmamalı -Büyükbaş hayvanlar 2 yaşından küçük olmamalı
Hastalık belirtisi sayılan;
a- Yüksek ateşi olmamalı b- Tüyleri karışık ve mat olmamalı c- Bakışları ve dış görünümü cansız olmamalı d- Pis kokulu ishal ve burun akıntısı olmamalı e- Çevreye karşı aşırı tepkili veya çok duyarsız olmamalı
f- Vücudun çeşitli yerlerinde şişlikler olmamalıdır.
Kurbanlıkların Kesimi
Kurbanlık hayvanların kesimleri için öncelikli tercihimiz, veteriner hekim kontrolü yapılan ve hijyen şartları çok daha iyi olan, Bakanlıktan ruhsat almış mezbaha ve kombinalar veya geçici kesim yerleri olarak düzenlenen yerler olmalıdır. Kesim yapılacak yerler temiz ve serin olmalı ve buralarda bol miktarda su bulunmalıdır. Kesim işlemi, mümkün olduğunca hayvanlar askıya alınarak yapılmalıdır. Böylece kesme ve yüzme işleminin daha temiz ve sağlıklı bir şekilde yapılması yanında kanın akması da daha iyi sağlanacaktır.
Kesimde Dikkat Edilmesi Gereken Önemli Noktalar
Kesim yeri temiz olmalı ve akan su bulunmalıdır. Kesim yapan kişinin sağlıklı ve temiz olması gerekir. Elinde kesik veya yara varsa hijyenik eldiven kullanmalıdır. Bıçaklar sık sık temizlenmelidir. Hastalıklı doku ve organların kesimi sırasında kirlenen bıçaklar dezenfekte edilmelidir. Hayvan tutulup yatırılırken veya askıya alınırken işkence-eziyet edilmemelidir. Kesim mümkünse askıya alarak yapılmalıdır. İç organlar yüzme işini takiben en kısa sürede çıkarılmalıdır. Yutak boşaltılmalı, mide-bağırsak, safra ve idrar kesesi ve üreme organları çıkarılmalı, memeler karkastan uzaklaştırılmalıdır. Kesim sırasında kan, bağırsak içeriği gibi maddelerle çevrenin kirlenmesi engellenmelidir Tüketilecek sakatatlar temiz bir şekilde çıkarılmalıdır. Kurban atıkları çöp varillerine ve gelişi güzel çevreye atılmamalı, kanalizasyon kanallarına dökülmemelidir. Çevre temizliği ve halk sağlığı açısından bu tür atıklar sokak hayvanlarının erişemeyeceği şekilde derin çukurlara gömülmelidir.
Kurban Etlerinin Muhafazası
Et ve et ürünleri bakterilerin çoğalmaları için son derece uygun bir ortam niteliğindedir. Uygun koşullarda bir bakteri 12 saatte 16 milyara ulaşabilmektedir. Bu durum hafif bir bakteri yüküne sahip bir etin iyi muhafaza edilmediği takdirde bir gece sonra insan sağlığı açısından ne derece büyük bir tehlikeye dönüşebileceği konusunda fikir vermektedir.
Kurban etleri, parçalar halinde temiz kaplara konulmalı ve önce güneş görmeyen serin bir yerde 5-6 saati geçmeyecek şekilde bekletilerek etin sıcaklığının düşmesi sağlandıktan sonra buzdolabına kaldırılmalıdır.
Kurbanlık etler henüz kesim sıcaklığında iken buzdolabına poşet içinde veya hava alamayacak bir durumda büyük parçalar halinde üst üste konulursa, buzdolabı ısısı etin iç kısımlarını soğutmaya yetmez. Bu nedenle etin hava almayan kısımlarında çok kısa sürede (2. gün) bozulma ve kokuşma hatta yeşillenme görülür. Böyle kısımlar kesinlikle tüketilmemeli atılmalıdır.
Kurbanlık etin dayanma süresi, kesim kalitesi ve et parçasının büyüklüğüne göre değişmekle beraber normal buzdolabı koşullarında 5 veya 6 gündür. Bu süre kıymada genellikle 3 gündür. Eğer daha uzun süreli muhafaza düşünülüyorsa etler derin dondurucuda -18 derecede muhafaza edilmelidir.
Diğer önemli bir husus da;
Ülke olarak Önemli bir miktarda döviz ödeyerek deri ve bağırsak ithali yaptığımız halde, kurban derilerinin gerektiği şekilde muhafaza edilmemesi, bağırsakların toplanmaması nedeniyle bu tür yan ürünlerin tam anlamıyla değerlendirilememesi sonucu önemli ölçüde ekonomik kayıplar yaşanmaktadır.”