Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), iki ay önce, H5N8 kuş gribi virüsünün Rusya’nın güneyinde yer alan Tuva Cumhuriyeti’ndeki yabani kuşlarda görüldüğü ve su kuşlarının sonbahardaki göçüyle birlikte salgının güney batı doğrultusuna taşınabileceği uyarısında bulunmuştu. Dünya Hayvan Sağlığı Örgütü’ne göre (OIE) kanatlı hayvanlar için oldukça bulaşıcı olan virüs şimdiden, Polonya ve Macaristan’a ulaşarak batıya, Hindistan’ın Kerala şehrine genişleyerek güneye yönelmiş durumda.
FAO’nun veterinerlik sorumlusu Juan Lubroth, “gelişmeler geçtiğimiz haftalarda gösterdi ki virüs yabani kuşlardan yerli kanatlılara bulaşmış durumda.” dedi. H5N8 virüsü yabani hayvanların yanısıra Hindistan’ın dört eyaletinde, Macaristan’ın güneydoğusundaki ölü bir kuğuda ve Totkomlas’daki bir hindi sürüsünde görüldü. Macaristan’daki resmi makamlar, virüsün bulunduğu yabani hayvanların Haziran’da Rusya’da bulunanlarla çok benzer olduğunu ve su kuşlarının sonbahardaki göç yollarında olduğunu belirtti.
H5N8 virüsünün son zamanlarda yabani ve yerli kuşlarda görülmesi, göç yollarında bir mola noktasından diğerine geçen yabani kuşların rolünü tekrar hatırlatıyor. Bu son gelişme, kıtalar arası hareket eden bu tür virüslerin 2005’ten bu yana dördüncüsü olma özelliği taşıyor.
Avrupa ve Orta Asya bölgesi FAO hayvan sağlığı sorumlusu Andriy Rozstalnyy, “bölgedeki tüm ülkeler virüs akını konusunda dikkatli olmalı, tüm kanatlı hayvan kümeslerinde biyogüvenlik önlemleri alınmalı ve gözetim mekanizmaları güçlendirilmeli.” dedi. Anatidae kuş ailesinin göç yollarında bulunan Ortadoğu, Avrupa Birliği, Batı Afrika, eski Sovyetler Birliği bölgesi ve Güney Asya’nın olduğu alanlar da dahil tüm ülkeler risk altındalar.
Kanatlı ya da yabani hayvanlardaki virüsün hangi ülkelerde tespit edileceğini önceden tahmin edilemediğini belirten Rozstalnyy, kanatlılardaki virüsün yayılmasını önlemek için alınması gereken bazı önlemelerin olduğunu söyledi. Rozstalnyy, virüsün 2017’nin Mart ve Nisan aylarında Avrupa ve Orta Asya’ya yayılma riskinin olduğunu söyledi.
FAO’nun tavsiyeleri:
Avcılık faaliyetlerinde vurulan ya da ölü bulunan kuşların daha fazla teste tabi tutulması ve kanatlı hayvan üreticilerinin su kuşlarının toplandığı alanlarda daha dikkatli olması konusunda FAO uyarıda bulunuyor.
H5 virüsünün tespit edildiği tüm durumlarda gen dizilimi yapılmalı ve sonuçları küresel kamuoyuyla zamanında paylaşılmalı. Bu işlem, virüsün nasıl yayıldığına dair ipucu verecektir.
H5N8 virüsünün potansiyel olarak bulunabileceği yerlerde (şu anda Avrupa’da olduğu gibi) su kuşlarının avlanması kuş gribinin kanatlılara da yayılma riskini artırıyor.
Ticari kanatlı hayvan üreticileri ve ev temelli kanatlı hayvan yetiştiricileri su kuşu avcılığında bulunurken virüsün giyisiler, ayakkabı, araç ve gereçlerle bulaşma riskini göz önünde bulundurarak dikkatli olmalılar.
Avlanan kuşlardan kaynaklı atıklar, potansiyel olarak bulaşıcı kabul edilmeli ve güvenli şekilde atılmalıdır.
Kedi, köpek, kanatlılar gibi yerli hayvanlar su kuşlarıyla beslenmemelidir.
Yabani hayvanlar için tavsiye edilmeyen kurallar
Yabani hayvanlardaki virüsü kontrol etmek için telef etme veya doğal yaşam alanlarının tahribatı gibi seçeneklerin hiçbir faydası olmadığı konusunda FAO uyarıda bulunuyor. Soyu tükenmekte olan türlerin önceden telef edilmesi için hiçbir gerekçe olmadığı biliniyor.
FAO, yabani kuşları kontrol etmek için alınması gereken önlemler arasında sıkı bir şekilde uygulanan hareket kontrolünü, izolasyonu ve ihtiyaç olduğunda virüsten etkilenen sürülerin telef edilmesini sayıyor.
H5 kuş gribinin yabani ve yerli kuşlarda uzun dönem taşıyıcı olmadığı biliniyor. Kuşların sodyum hipoklorit ve ağartıcı gibi dezenfektanlarla spreylenmesinin hastalığın kontrolü bakımından hiçbir yararlı etkisinin olmadığı ve bu tip ürünlerin çevreye zararlı olduğunun dikkate alınmasının altı çiziliyor.
Halk sağlığı bakımından önemi
Yerli kanatlı hayvanlar için yüksek düzeyde virütik olan H5N8 virüsünün 2016’da tespit edilen ırkının insan sağlığına yönelttiği sağlık riski düşük görünüyor. Bugüne kadar H5N8 virüsüyle ilişkili kuş gribinin neden olduğu A Influenza türünün insanlara bulaştığı hiçbir vaka görülmedi. Buna rağmen FAO aşağıdaki uyarıları yapıyor:
- Ölü kuşlarla temasa geçilmemeli ve bu kuşlar gıda için kullanılmamalı.
- Kuş ölümleri olduğu takdirde ulusal makamlar bilgilendirilmeli.
- Örnek alındıktan sonra kuş ölüleri uygun bir şekilde imha edilmeli.
- Kuşlarla temas halinde olan herkes standart hijyen kurallarına uymalı.
- Potansiyel olarak virüsün bulaştığı sularda yüzülmemeli.
- Tüketim için hazırlanan tüm kanatlı hayvan ürünleri iyi bir şekilde pişirilmeli.