Çiftçi de dolar mağduru

Gübreden tohuma, yeme, mazottan ilaca her girdisi dolara endeksli çiftçinin bitkisel üretimde üretim değeri, son 10 yılda 18,3 milyar dolar azaldı. 2010 yılında 53,3 milyar dolara kadar yükselen bitkisel ürün üretim değeri, yüzde 34,4 azalmayla 2020 yılında 35 milyar doların  altında kaldı

Dolardaki yükselişten en fazla mağdur olan kesimlerden biri de çiftçiler. Mart 2018 sonunda 3,95 lira olan dolar, artış eğilimine girince en çok sıkıntıyı çeken sektörlerin başında tarım geldi. Öyle ki 2017 yılında ortalama 3,65 lira olan dolar, 2018 yılında 4,82 liraya, 2019 yılında 5,67 liraya, geçen yıl ise 7,01 liraya yükseldi.

3 yılda ortalama kurdaki yüzde 92,1’lik artış çiftçinin bütün girdilerini olumsuz etkiledi. 2010-2020 döneminde ise dolardaki artış yüzde 367’yi geçti.

Gübreden tohuma, yeme, mazottan ilaca her girdisi dolara endeksli çiftçinin buna karşın bitkisel üretimde üretim değeri son 10 yılda 18,3 milyar dolar azaldı. 2010 yılında 53,3 milyar dolara kadar yükselen bitkisel ürün üretim değeri, yüzde 34,4 azalmayla 2020 yılında 35 milyar doların altında kaldı. 

Çiftçinin, 1995 yılında bitkisel ürün üretim değeri 23,7 milyar dolardan 1998 yılında 27,8 milyar dolara çıktı. 2001 kriziyle 16,3 milyar dolara kadar düşen bitkisel ürün üretim değeri,  2008 yılında 51 milyar doları aştı. 2008 son çeyreğinde başlayan küresel finansal krizin Türkiye’yi de derinden etkilemesiyle 2009 yılında 44,1 milyar dolara inen bitkisel üretim değeri, 2010 yılında 53,3 milyar dolara kadar yükseldi. 2016 yılında 40 milyar doların altına inen bitkisel üretim değeri, 2018 yılında 33 milyar dolara kadar geriledi. 2019 yılında 34 milyar 810 milyon dolar olan bitkisel ürünler üretim değeri geçen yıl 34 milyar 977 milyon dolara yükseldi.

Çiftçinin bitkisel ürünler üretim değerinin 13 milyar 889 milyon doları tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerden, 7 milyar 886 milyon doları sebzelerden, 13 milyar 203 milyon doları meyveler içecek ve baharat bitkilerinden sağlandı. 2020 yılında dolar cinsinden üretim değeri sebzelerde 1 milyar 8 milyon dolar, tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerde 69 milyon dolar düşerken, meyvelerde 1 milyar 244 milyon dolar arttı.

Çiftçi, 35 milyar dolarlık ürününün 29,5 milyar dolarını pazarlayabildi

Her ne kadar çiftçinin bitkisel üretim değeri 34 milyar 977 milyon dolar olsa da bu rakam çiftçi gelirlerini ifade etmiyor. Çünkü çiftçi, 35 milyar dolarlık bitkisel ürünler üretim değerinin yaklaşık 29,5 milyar dolarını pazarlayabildi. Geçen yıl çiftçi bitkisel ürünler üretim değerinin 5,5 milyar dolara yakını pazarlayamadı. Çiftçinin ürettiği ürünün kendi tüketimi de olduğu için tamamını pazarlayamıyor.

2010 yılında TL bazında 80 milyar lira olan bitkisel ürünler üretim değeri, 2019 yılında 197,5 milyar liraya, 2020 yılında 245,2 milyar liraya yükseldi. Buna göre, TL bazında, 2010-2020 döneminde cari fiyatlarla yüzde 298,7 artan çiftçinin bitkisel ürünler üretim değeri, 2019-2020 döneminde yüz de 24,2 düzeyinde artış gösterdi. Tüketici fiyatları ise 2010-2020 döneminde yüzde 177,6, 2019-2020 döneminde yüzde 14,6 düzeyinde yükseldi.

Cari fiyatlarla meydana gelen artış dolardaki artışın 2020 yılında yüzde 23,6 olması nedeniyle çiftçiye dolar cinsinden yansıması çok sınırlı kaldı.

Kaynaklar: TÜİK, Tarımsal Yapı (Üretim, Fiyat, Değer) Yayını

TÜİK Tarım İstatistikleri Özet Yayını

Cpa 2002/2008 Sınıflaması

2020 bilgileri geçici.

Kaynak: Ajans Bizim

[mc4wp_form id=”25750″]