Son 3 yılda hem lisanslı depo şirketi sayısında, hem de kapasitede büyük artışlar olduğunu söyleyen Bakan Pakdemirli; “Böylelikle, lisanslı depo şirketi sayısı 38’den, bugün 3,3 kat artarak, 126’ya ulaştı. Lisanslı depo kapasitesi ise 1,8 milyon tondan, bugün itibariyle 4 kat artışla, 177 noktada, toplam 7 milyon tona ulaştı.” şeklinde konuştu.
Lisanslı Depoculuk Değerlendirme Toplantısı, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Başkanı M. Rifat Hisarcıklıoğlu ile Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli’nin katılımıyla sanal ortamda gerçekleştirildi.
Lisanslı depoculuk sistemindeki gelişmelerin ele alındığı, sorunların değerlendirildiği ve hedeflerin ortaya konulduğu toplantıda, tarımsal ürün ticaretinin artması ve borsaların gelişmesiyle, Lisanslı depoculuğun bu yapıyı destekleyen en önemli unsur olarak öne çıktığını vurgulayan Bakan Pakdemirli “Lisanslı depoculuk kapsamında Ülkemizde 2000’li yıllarda başlayan süreç, 2005 yılında, Lisanslı Depoculuk Kanunu’nun çıkmasıyla hız kazandı. 2010 yılında kurulan TMO-TOBB LİDAŞ ülkemizin ilk lisanslı depoculuk şirketi oldu. TMO-TOBB LİDAŞ tarafından 2011 yılında Ankara Polatlı’da kurulan 40 bin ton kapasiteli Lisanslı hububat deposu, bu alanda ülkemizdeki ilk depo” diye konuştu.
Lisanslı depo kapasitesi toplam 7 milyon tona ulaştı
İlk lisanslı deponun kuruluşu üzerinden geçen yaklaşık 10 yılda, sağlanan destek ve teşviklerle bu sistemin giderek büyümeye ve gelişmeye başladığını söyleyen Pakdemirli “Özellikle, Cumhurbaşkanlığı Hükümet sisteminin sağladığı imkânlar sayesinde, son 3 yılda hem lisanslı depo şirketi sayısında, hem de kapasitede büyük artışlar oldu. Böylelikle; lisanslı depo şirketi sayısı 38’den, bugün 3,3 kat artarak, 126’ya ulaştı. Lisanslı Depo kapasitesi ise 1,8 milyon tondan, bugün itibariyle 4 kat artışla, 177 noktada, toplam 7 milyon tona ulaştı. Toplam kuruluş izni alan firma sayısı ise 232’ye yükselerek, kuruluş izni verilen kapasite 15,7 milyon tonun üzerine çıktı. Lisanslı depoculukta; ürün bazında hububat ile başlayan bu süreç, baklagiller ve yağlı tohumlar, pamuk, fındık, zeytin-zeytinyağı, kuru kayısı ve antepfıstığının dâhil olmasıyla giderek genişledi. Toplam lisanslı depoların bugün itibariyle yüzde 99’unu hububat oluşturmaktadır. Diğer ürünlerde ise; 13 bin 250 tonu fındık, 36 bin tonu pamuk, 5 bin tonu kuru kayısı, 2 bin tonu antepfıstığı ve 13 bin 500 tonu zeytin veya zeytinyağı lisanslı deposu faaliyet göstermektedir” dedi.
Lisanslı depo ile artık kamyonların değil, kâğıtların el değiştirerek ürünlerin pazarlandığını ifade eden Bakan Pakdemirli “Yani; lisanslı depoya teslim ettiği ürün karşılığında aldığı ürün senedi ile ürün borsasında, elektronik ortamda mahsulünü daha geniş bir yelpazede çok sayıda alıcıya ulaştırabiliyor. Lisanslı depoya koyduğu ürünlerini teminat göstererek uygun koşullarda kredi kullanabiliyor. Tabi, Lisanslı depoculuk sisteminin üretici yanında sanayiciye de önemli katkıları var. Sanayici ihtiyaç duyduğu miktar, tür ve kalitede hammaddeyi, güvenilir şekilde, Lisanslı depolardan kısa sürede temin edebiliyor. Böylelikle sanayici; depo ve nakliye masraflarını azaltmış oluyor. Bu sistem sayesinde piyasalarda öngörülebilirlik sağlandığından, sanayici planlamasını daha doğru şekilde yapabiliyor” değerlendirmesinde bulundu.
Lisanslı Depoculuk ve Ürün İhtisas Borsaları birbirinden ayrılmaz birer parça
Lisanslı Depoculuk ve Ürün İhtisas Borsalarının birbirinden ayrılmaz birer parça olduğuna vurgu yapan Bakan Pakdemirli şöyle devam etti:
Ürün ihtisas borsaları Lisanslı depoculuk sisteminin işlerliğini artıran, ürünlerin kayıt altına alındığı, alım satımının yapıldığı, hareketlerinin takip ve kontrol edildiği bir yapı. Üretici, ürününü lisanslı depoya teslim ettiğinde, kendisine Elektronik Ürün Senedi, kısa adıyla ELÜS veriliyor. Üretici bu belge ile ürünlerini istediği zaman satabiliyor. ELÜS sayesinde; Ziraat Bankası’ndan 5 Milyon Liraya kadar sıfır faizli kredi kullanarak, finansman ihtiyacını karşılıyor. Borsalar sayesinde üreticiler mahsullerini sadece yerel piyasada değil, ulusal ve uluslararası pazarlara da ulaştırabiliyor. Tabi bu durum, hem rekabeti, hem de kazancı beraberinde getiriyor.
İhtisas borsalarında ürünler, kaliteye göre sınıflandırarak fiyatları belirlendiğinden, bu yapının gelişmesi, kaliteli üretimin artmasına da doğrudan katkı sağlamaktadır. Ayrıca, ürünleri temsil eden ISIN kodu sayısının azaltılmasıyla ELÜS işlemleri derinlik kazanacak, ürün ihtisas borsası fiyat oluşumunda daha aktif rol alacak ve piyasa fiyatlarının daha şeffaf ortamda oluşması sağlanacaktır. Böylece, tarımsal ürünlerin fiyatlarında zaman ve mekân gibi faktörlerden kaynaklı farklılıklar telafi edilecek, tüketiciler bu ürünlere daha uygun ve reel rakamlarla ulaşabilecektir”
Hisarcıklıoğlu: “Bir sonraki adım Ürün İhtisas Borsası TÜRİB”
Uzun ve meşakkatli bir süreç yaşadıklarını anlatan TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu, “Yaklaşık 16 sene önce, 2005 yılında, bugün ki lisanslı depoculuk sisteminin temelini oluşturan, lisanslı depoculuk kanunu TOBB’un da katkılarıyla hazırlandı. Özel sektörün lisans depoculuk yatırımını teşvik etmek için, 2010 yılında TMO ile birlikte TMO-TOBB Lidaş ortak girişimi kuruldu. Lidaş şu an 330.000 ton için lisans almış durumdadır. İnşaatların tamamlanmasıyla birlikte, 8 ayrı bölgede 406 bin tonluk kapasiteye ulaşacaktır” dedi.
Lisanslı depoculuk için attıkları bu adımların neticesinde, özel sektörün de bu alana yöneldiğini belirten Hisarcıklıoğlu şu bilgileri verdi: “Böylece bugün ülkemizde lisanslı depo kapasitesi 7 milyon tonu geçmiştir. Lisans alıp faaliyet gösteren 126 adet işletmemiz bulunmaktadır. Kuruluş izni alan işletme sayışsa 235’e ulaşmıştır. Öte yanda ticaret borsalarımızda bu alanda ellerini taşın altına koymuştur. Elektronik satış salonları, akredite laboratuvarları, canlı hayvan borsaları ve lisanslı depolarıyla, ticaret borsalarımız, tarım ve hayvancılık sektörünün sağlıklı işlemesine yardımcı olmaktadır. Lisanslı depoculuk sisteminde ürün kalitesinin analizinde belirleyici olan 21 yetkili sınıflandırıcı laboratuvarın 17’si de, yine ticaret borsalarımıza aittir”.
Hisarcıklıoğlu, lisansı depoculukta bir sonraki adımın Ürün İhtisas Borsası TÜRİB olduğunu söyledi. TÜRİB’in 2019’da açıldığını anımsatan Hisarcıklıoğlu, “Böylece fiziki yer değiştirme gerekmeksizin, elektronik ortamda ve tek bir platformda ürün ticaretinin yapılması mümkün kılınmıştır. Borsamızda Elektronik Ürün Senedi alım-satımından elde edilen kazançlar 31 Aralık 2023’e kadar gelir ve kurumlar vergisinden istisna edilmiştir. Ayıca zirai gelir vergisi stopajı, damga vergisi ve KDV muafiyeti gibi vergisel avantajlar da mevcuttur. Bunların yanı sıra çiftçilerimize sahip oldukları ELÜS’leri teminat vererek Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatiflerince verilen faizsiz kredi imkânı da bulunmaktadır. 2020’de TÜRİB; 11.4 milyar lira işlem hacmine ve 7.2 milyon ton işlem miktarına ulaşmıştır. Kayıtlı yatırımcı sayısıysa 80 bine yaklaşmıştır” dedi.
Lisanslı depoculuk ve TÜRİB sayesinde tarımsal ürünlerin fiyatlarının 3-5 kişi tarafından speküle edilme imkanının ortadan kalktığını vurgulayan Hisarcıklıoğlu, “Tarımsal ürünlerimizin fiyatları daha şeffaf bir şekilde belirlenir hale gelmiştir. TOBB camiası ve ticaret borsaları, Türkiye’de lisanslı depoculuğun ve ürün senedine bağlı tarımsal ürün ticaretinin gelişmesi için önemli misyon üstlenmiştir. Hedefimiz, tarım piyasalarının etkinliğini artırarak, gelişmiş bir tarım piyasasına sahip olur hale gelmektir. Çevremizde ve özellikle güneyimizde, büyük tahıl ve gıda ithalatçısı ülkeler bulunuyor. Tarım ve gıdanın öneminin arttığı bu zamanda, gelişmiş bir tarım piyasasıyla Türkiye, coğrafi konum avantajını kullanarak tarımda merkez üssü haline gelebilir” şeklinde konuştu.