CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, anavatanı Anadolu olmasına rağmen, üretimi azalan ve ithalatı artan kırmızı mercimeğin, raf fiyatlarındaki önlenemeyen yükselişini, soru önergesiyle TBMM gündemine taşıdı. Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, mercimekteki bu olumsuz tablonun nedenini soran Gürer’in önergesine verdiği yanıtta, mercimek üreticilerine verilen cüzi miktardaki tarımsal desteklerden bahsetti ve “TMO, ton başına 3 bin 500 TL taban fiyatı belirledi” açıklamasında bulundu. Mercimeğin ise yurtiçi borsada ton fiyatı 6300 TL’yi geçti. Bu durumdan çiftçi değil aracılar kazandı.
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, son yıllarda kırmızı mercimekte yaşanan sorunlara dikkat çekmek ve bu sorunların nedenlerinin açıklanması için Tarım ve Orman Bakanlığına yazılı soru önergesi verdi.
Üretim azalıyor ithalat artıyor
Ömer Fethi Gürer, Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre, Türkiye’nin 2017 yılında kırmızı mercimek üretimi 400 bin ton iken, 2020’de 321 bin ton olduğuna vurgu yaparak, “Üretim azalırken ithalat artmaktadır. Türkiye, 2019 yılında yaklaşık 240 bin ton mercimek ithalatı gerçekleştirmiştir. 2020 yılının sadece ilk 9 aylık döneminde 372 bin ton ithalat yaptı. İthalatın yüzde 60 Kanada’dan, yüzde 30’u Kazakistan’dan yapıldığı bilinmektedir. Türkiye, mercimeği işleyerek bir bölümünü iç piyasaya verirken Irak, Sudan, Mısır gibi ülkelere ihraç etmektedir” dedi.
Raf fiyatlarındaki artış önlenemiyor
Gürer, Bakan Pakdemirli tarafından yanıtlanması istemiyle verdiği yazılı soru önergesinde, “Ülkemiz mercimek üretimi anavatanı iken, mercimek üretimi ile yeterlilik sağlayıp ihracat yapmak yerine mercimek ithalatı yapmasının nedeni nedir?
Dâhilinde İşleme Rejimi kapsamında mercimek ithal etmek yerine ülkemizde ithal edilen mercimek miktarı kadar üretim yapılamamasının nedeni nedir?
Ülkemizde üretilen mercimek dünyadaki en kaliteli mercimektir. Bu mercimeğin ihracatı yapılmaktadır. İthalatı yapılan mercimeğin düşük kalitede olduğu ve halkımızın bu mercimeği tükettiği iddiaları doğru mudur? Birinci kalite mercimek ithal edilmemesinin nedeni nedir?
Toptan mercimek fiyatının, mercimek taban fiyatından 2 katı yüksek olması ve raflardaki mercimeğin taban fiyattan 3 kat fazlası fiyatla satılmasının nedeni nedir?” şeklinde sorular yöneltti.
Bitkisel üretim geliştirme projesi
CHP Milletvekili Gürer’in önergesine yanıt veren Tarım ve Orman Bakanı Pakdemirli, “Bitkisel Üretimi Geliştirme Projesi” kapsamında 2020 yılında kırmızı mercimek ekilişinin yoğun olarak yapıldığı illerde belirli hibe oranlarında tohumluk temin edilerek kırmızı mercimek ekilişinin yapılması sağlandığını söyledi.
Tarımsal desteklemeler
2020 yılında mercimek üretimi yapan üreticilere 26 TL/da Mazot Gübre Desteği, 50 Krş/kg Fark Ödemesi Desteği, kuru fasulye ve mercimek ürünlerine 30 TL/da Sertifikalı Tohum Kullanım desteği verildiğini belirten Pakdemirli “Tarımsal yeraltı su kısıtı bulunan tarım havzalarında mercimek ve nohut ürünlerine fark ödemesi desteğine %50 ilave destek verilmektedir” dedi. Gürer, Bakan verilen destekleri belirttiğini ancak 2019 yılının kırmızı mercimek sertifikalı tohum desteğinin 2021 yılına gelinmesine rağmen ödenmediğini anımsatıp destekler ya ekerken ya da hasatta verilirse destek olur. İki yıl geç verilen destek enflasyon ile çiftçiye ulaşmadan eriyor. Sadece desteğin adı kalıyor” diye konuştu.
TMO, son 3 yıldır mercimek alımı yapıyor
Cumhurbaşkanı Kararnamesi ile 2018 yılından itibaren 25 yıl aradan sonra bakliyat almalarıyla görevlendirilen TMO’nun son üç yıldır nohut, yeşil mercimek ve kırmızı mercimekte fiyat açıklamak suretiyle üreticilerimizden bakliyat alımı yaptığını anımsatan Bakan Pakdemirli, “TMO tarafından kırmızı mercimek üretimini artırmak ve dışa bağımlılığı azaltmak için 2019 yılında 2.500 TL/Ton olarak açıklanan kabuklu kırmızı mercimek müdahale alım fiyatı 2020 yılında bir önceki yıla oranla %40 artışla 3.500 TL/Ton olarak açıklanmıştır” ifadelerini kullandı.
CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer taban fiyatın çiftçi için cazip olmadığını, buna karşın kredi borçları nedeniyle ürettiği ürünü tüccara sattığına dikkat çekerek bugün Gaziantep Borsasında mercimeğin tonu 6400 TL üzerinde işlem görmektedir. Çiftçi değil tüccar kazanmakta ve ithalat fiyatları yurt içi borsa fiyatlarını da geçmiş durumdadır. Tüketici ise ithalata rağmen pahalı ürün almak durumunda kalmaktadır. Mercimek market raf fiyatı bir kilo ambalajlı ürün 15 lira 80 kuruşa satılmaktadır. Ayrıca ithalatta soruna çözüm olamamaktadır.” diye konuştu.
Umutsuz vaka
Önerge sahibi Ömer Fethi Gürer ise kırmızı mercimekte bu denli sorun yaşanırken Tarım ve Orman Bakanının sadece, üreticilere verilen cüzi miktardaki tarımsal desteklemelerden bahsetmesinin, Bakanlığın sorunun çözümüne yönelik herhangi bir girişimde bulunmayacağının da bir göstergesi olabileceğini belirtti.
Tarımda gelinen son nokta
Ömer Fethi Gürer, “Öyle anlaşılıyor ki kırmızı mercimeğin anavatanı olun Türkiye, ne yazık ki yanlış tarım politikalarıyla, bu ürünün tohumunu bile bizden alan Kanada’dan kırmızı mercimek ithal etmeye devam edecek. Bu hazin tablo ülkemizin tarımda geldiği son noktayı göstermesi açısından da önemlidir” ifadelerini kullandı.
[mc4wp_form id=”25750″]