Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) tarafından hazırlanan COVID-19’un Tüketici Harcamalarına Etkisi raporu, salgının ekonomiye olan etkilerini ortaya koyuyor.
Rapora göre, Türkiye’de ilk vakanın görüldüğü 13 Mart haftasında 21,3 milyar TL, izleyen 20 Mart haftasında ise 19,6 milyar TL tutarında banka kartı ve kredi kartı harcaması yapıldı. İşlem adedi ise sırasıyla 143 milyon ve 123 milyon oldu.
Bir önceki haftaya kıyasla 13 Mart haftasında işlem adedi yüzde 10, harcama tutarı yüzde 3 artarken; 20 Mart haftasında işlem adedi yüzde 14, harcama tutarı yüzde 8 azaldı.
Raporda, bu azalışın nedeni olarak, vakanın görüldüğü ilk hafta (13 Mart haftası) tedbir amaçlı harcamaların artması ve sonrasında birçok faaliyetin sınırlandırılmasıyla beraber tüketicilerin sadece temel ihtiyaçlarına yönelmeleri olduğu değerlendirmesi yapıldı.
Rapordan öne çıkan başlıklar şöyle:
13 Mart haftasında ilk vakanın görülmesinin üzerinden 2 gün geçmesine rağmen market ve alışveriş merkezlerinde yapılan harcamalar, 6 Mart haftasına kıyasla yüzde 20 artışla 4,4 milyar TL, çeşitli gıda harcamaları ise yüzde 5 artışla 1,4 milyar TL oldu. 20 Mart haftasında ise market ve alışveriş merkezlerinde yapılan harcamalar yüzde 19 artışla 5,3 milyar TL, çeşitli gıda alışverişlerinde yapılan harcamalar yüzde 8 artışla 1,6 milyar TL seviyelerine ulaştı.
13 Mart haftasında yapılan sağlık/sağlık ürünleri/kozmetik harcamaları bir önceki haftaya göre yüzde 11 artarak 953 milyon TL oldu. 20 Mart haftasında yapılan harcamalar ise bir önceki haftaya kıyasla yüzde 2 azalarak 932 milyon TL seviyesine geriledi.
Havayollarında yapılan harcamalar, 28 Şubat haftası itibariyle azalarak son üç haftada 2019 yılı seviyelerinin gerisinde kaldı.
Alınan tedbirler ve evde kalın çağrıları üzerine internet üzerinden yapılan alışverişler ve mektupla/telefonla yapılan alışverişler arttı. Banka kartı ve kredi kartı ile yapılan harcamalarda önde gelen harcama kalemleri içerisinde yer alan internet üzerinden yapılan alışverişler, bir önceki haftaya kıyasla 13 Mart haftasında yüzde 8 artışla 4,2 milyar TL olurken, 20 Mart haftasında yüzde 14 azalışla 3,6 milyar TL seviyesine geriledi. 20 Mart haftasında mektupla/telefonla yapılan alışverişlerin harcama tutarı ise 995 milyon TL oldu.
Aynı dönemde giyim ve aksesuar harcamaları yüzde 47, yemek harcamaları yüzde 42 ve kumarhane/içkili yerlerde yapılan harcamalar yüzde 53 azaldı.
TEPAV raporunda, market ve alışveriş merkezleri, çeşitli gıda ve mektupla/telefonla yapılan alışverişler vb. harcama kalemlerinin hem yıllık hem de haftalık bazda artış gösterdiği, bu alanlarda faaliyet gösteren sektörlerin, salgın sonucunda en fazla artış görülen sektörler olduğu kaydedildi.
Havayolları, konaklama, seyahat ve taşımacılık harcama kalemleri ise hem yıllık hem de haftalık bazda düşüş gösteren sektörler oldu. Bu sektörlerin COVID-19 salgı nedeniyle harcamaların en fazla kısıtlandığı sektörler olduğu görüldü.