İKV Başkanı Ayhan Zeytinoğlu: “Çevreyi korumak istiyorsak yalnızca plastikler değil kâğıt, cam gibi her türlü malzemeyi bilinçli tüketmek zorundayız.”
İktisadi Kalkınma Vakfı (İKV) Başkanı Ayhan Zeytinoğlu
alışverişlerde kullanılan plastik poşetlerin ücretli olması ile ilgili bir
açıklama yaptı. Zeytinoğlu, son günlerde gündemi meşgul eden ve sıklıkla
vatandaşların eleştirilerine de konu olan bu uygulamanın, AB standartlarına uyum
sürecinde başlatıldığını belirtti. Başkan Zeytinoğlu, her şeyden önce çevrenin
korunması açısından önem taşıdığını vurguladığı plastik poşet meselesinin ayın
zamanda, ülke ekonomisine önemli katkı sağlayan plastik sektörünün durumu
açısından da ele alınması gerektiğini belirtti. Zeytinoğlu sözlerini şöyle
devam etti:
“1 Ocak 2019 itibarıyla ücretli plastik poşet uygulamasının yürürlüğe girmesi
Türkiye’nin AB sürecinin önemli kazanımlarından biridir. Özellikle doğada
çözünür olmayan plastik poşetlerin kullanımının sınırlandırılması çevrenin
korunması açısından önemlidir. Ancak bilinçli ve çevre dostu tüketim için bu
konunun çok daha kapsamlı şekilde ele alınması gerekir. Çevreyi korumak
istiyorsak yalnızca plastikler değil kâğıt, cam gibi her türlü malzemeyi
bilinçli tüketmek zorundayız.”
“Biyobozunur veya biyoplastiklerle
üretilen poşetlere ayrı düzenleme yapılmalı”
İKV Başkanı Zeytinoğlu, plastik poşetlerin ücretli olmasının AB sürecinin bir getirisi olduğunu belirttikten sonra, Türkiye’deki mevzuat ile AB’de geçerli olan mevzuat arasında bazı farklılıklara dikkat çekti:
“Türkiye’de yeni yasa ile getirilen uygulama bazı yönleri ile AB mevzuatından ayrılıyor. AB’de 15-50 mikron arası plastik poşetler için ücret zorunluyken 50 mikronun üzerindeki daha kalın ve birçok defa kullanılabilen poşetler kapsam dışı tutuluyor. Türkiye’de ise yasada bu ayrım gözetilmemiş. Bunun yanında biyobozunur veya biyoplastiklerle üretilen poşetler AB’de ilgili mevzuatın kapsamına girmiyor. Türkiye’de de bu tür doğada çözünen plastikler için ayrı düzenleme yapılmalı. Bunların ücretsiz olması çevreye duyarlı üretimi teşvik etmek açısından da önemli. Ayrıca plastik poşetlerin satışından elde edilecek gelirin yine çevre konusunda oluşturulacak bir fona aktarılması uygun olur.”
İKV Başkanı Ayhan Zeytinoğlu, ekonomiye önemli katkı veren plastik sektörünün durumunun da öncelikle dikkate alınmasını önerdi:
“Plastik sanayi Türkiye ekonomisi açısından önemli bir sektör. 250 bin kişiye istihdam sağlayan 11 bin civarında firma faaliyet gösteriyor. Dünyanın 6’ncı üreticisi olmasının yanında Avrupa’da da Almanya’nın ardından en büyük ikinci üretici konumunda. TOBB Plastik, Kauçuk ve Kompozit Sanayi Meclisimizin tahminlerine göre plastik poşet üreten ve 20 bin kişiyi istihdam eden sektörde yaklaşık 10 bin kişi işsiz kalma riski ile karşı karşıya. Firmalara geçiş sürecinde destek olunması ve üretimlerini yeni alanlara yönlendirebilmeleri için 6’ncı Bölge teşviklerden faydalanmalarının sağlanması önerisini destekliyorum. Yasaklar ve cezalar ile kısa vadeli çözümler üretilebilir. Esas olan gerek tüketicide gerekse sanayide bilinçli tüketim ve çevre duyarlılığının geliştirilmesine yatırım yapmak olmalı. Sektörün geri dönüşümlü ve doğada çözünür plastik çeşitlerine geçişi için kapsamlı bir strateji oluşturulmalı. AB’nin döngüsel ekonomide plastikler için Avrupa stratejisi sektörün dönüşümü için model olarak alınabilir.”
Türkiye’de yıllık 25 milyar poşet kullanılıyor
Türkiye’de istatistiki verilere göre her yıl 25 milyar poşet kullanılmakta ve kişi başına 450 poşet düşüyor. AB’de ise plastik poşet yasağı gelmeden önce ortalama kişi başına kullanım 200 iken, bazı ülkelerde bu sayı 500’ün üzerine çıkabiliyordu. Amaç Avrupa’da kişi başına naylon torba kullanımının 2025 yılı sonuna kadar 40’a düşürülmesi idi. 2017 itibarıyla AB’de yılda toplam 100 milyar poşet kullanılıyor. Plastik poşetlerin kullanımını kısıtlayan direktifin yürürlüğe girmesi ile plastik poşet kullanımının azaltılmasında önemli yol alındı. Özellikle Danimarka ve Finlandiya gibi bu konuda bilincin de çok yüksek olduğu ülkelerde yıllık kullanım kişi başına 4 poşete kadar düştü. İrlanda’da 2002’de başlayan tek kullanımlık plastik poşetlerin vergilendirilmesi uygulaması ile kullanım yüzde 95 azalarak, kişi başına 328’den 18’e indi. Direktifin amacı 2019 sonuna kadar kişi başına yıllık tüketimi 90 ile sınırlamak ve 2025 sonuna kadar da 40 poşete indirmek.