Türkiye İsraf Raporu verilerine göre, günlük neredeyse 6 milyon, yıllık ise 2 milyar adetten fazla ekmeği israf ediyoruz. Oysa yıllık 3 milyar liralık ekonomik kayba sebep olan bu israfı önlemek elimizde… İşe, günlük ihtiyacımız kadar ekmek satın almaya özen göstererek başlayabiliriz.
Genellikle buğday unu, tuz, su ve mayanın belli oranlarda karıştırılıp, yoğrulması, fermente edilmesi ve daha sonra pişirilmesi ile elde edilen ekmek, çok sevilen, sofralardan eksik olmayan bir üründür. Fakat son zamanlarda ekmekten kaçmamız gerektiğini söyleniyor ve bu da ekmeksiz (karbonhidratsız) beslenmelerin artmasına neden oluyor. Özellikle medyada sunulan bu dogma bilgilerin aksine ekmek çok önemli bir besin kaynağıdır. Yapıldığı malzemeye ve içeriğine göre farklı besin değerleri taşımaktadır. Temelde ana besin maddeleri olarak karbonhidrat, protein ve yağ içeren 100 gramlık buğday ekmeği 260 kalori verirken, 50.1 gram karbonhidrat, 8.2 gram protein ve 1.2 gram yağ içerir. Ayrıca mineral olarak sodyum, kalsiyum, potasyum, fosfor, demir içerirken; B1, B2 ve Niasin bulundurur.
Tam buğday unu diyet lifince zengin olup, düşük glisemik indeksli ve düşük kalorili kompleks karbonhidratlara sahiptir. B kompleksi ve E vitaminleri ile P ve Ca gibi minerallerce, prebiyotik ve antioksidan etkili bileşenlerce de zengindir. Benzer mineral ve vitamin içeriğine sahip 100 gramlık tam tane buğday ekmeği 240 kalori verirken, bu ekmek 47.4 gram karbonhidrat, 7.5 gram protein ve 0.9 gram yağ içerir.
Günlük almamız gereken enerjinin %55-60’nı karşıladığımız önemli bir karbonhidrat, aynı zamanda vitamin ve mineral kaynağı olan ekmeği tüketirken elbette ki dikkat etmemiz gereken noktalar vardır. Beyaz ekmek tüketimi azaltılmamız bunlardan biridir. Çünkü vitamin ve mineral açısından esmer ekmekler, beyaz ekmeklere göre daha zengindir. İçinde yulaf, çavdar gibi tahılların ilave edildiği, tam buğday unundan yapılmış hatta ilave olarak yağlı tohumların bulunduğu ekmekler daha az enerji verirken daha fazla tokluk sağlarlar, böylece günlük alınan enerji miktarını ve obezite riskini de azaltırlar. Ayrıca tek çeşit ekmek tüketmemeye ve günlük aldığımız miktara dikkat etmeliyiz.
Ekmek bir insanın günlük enerji ihtiyacının büyük bir bölümünü karşılamaya yardımcı olur. Fakat sadece tek başına ekmek yemek ile bu enerji sağlanmaz. Bu nedenle Protein, A vitamini, C vitamini de bulunduran ek besinlerle birlikte tüketilmesi gerekmektedir.
- Yulaf ekmeği kolesterol miktarını azaltmada etkilidir.
- Çavdar ekmeği B vitamini ve mineral açısından zengindir fakat diğer ekmeklere göre daha çabuk küflenir. Çavdarda kepek bulunur, bununla beraber fitik asit içerir. Fitik asit mineral emilimini azaltır. Bu nedenle çavdar ekmeği buğday unu ile karıştırılıp yapılırsa daha faydalı olur.
- Çavdar, yulaf ekmeği kan kolesterolünü azaltır ve kan şekerinin yavaş yükselmesini sağlar.
- Ekmek tüketimi ile besinsel selüloz alımını arttırır. Böylelikle kalın bağırsakta posa miktarı artar. Bu da kalın bağırsakta olumsuz etkenlerin kısa sürede atılmasını sağlar. Bağırsak kanseri riskini azaltır ve kabızlığı önlemeye yardımcı olur.
T.C. Ticaret Bakanlığı’nın Aralık 2018’de yayımladığı Türkiye İsraf Raporu verilerine göre, dünyada kişi başına yıllık ekmek tüketimi; Avustralya’da 44 kg, Mısır’da 180 kg, İran’da 150 kg, İtalya’da 73 kg, Kuveyt’te 98 kg, Suriye’de 130 kg, ABD’de 34 kg iken Türkiye’de bu değer 180-210 kg düzeylerindedir. Yine aynı rapora göre 250 gr’lık ekmeği baz alarak adet cinsinden ifade edecek olursak günlük neredeyse 6 milyon, yıllık ise 2 milyar adetten fazla ekmek israf edilmektedir.
Ekmek israfını önlemek için;
- Ekmeğin ihtiyaç kadar satın alınması yani günlük tüketilecek kadar ekmek satın almaya çalışılmalıdır.
- Ekmekler tüketilmeden önce dilimlenmelidir.
- Ekmekler doğru ambalajlarda saklanmalıdır.
- Ekmeğin saklama koşullarına dikkat edilmelidir. Kapalı bir ekmek kutusunda, temiz bir poşet içinde, dolapta ve nemli olmayan ortamda saklamaya özen gösterilmelidir.
- Eğer uzun süre saklanması gerekiyorsa, poşetlenerek derin dondurucuda saklanmalıdır.
- Alınan ekmek sıcaksa eğer, soğuduktan sonra poşete konmalıdır, yoksa nemlenir ve küflenmesi hızlanır.
- Bayatlayan ekmekler çöpe atılmamalı, kurutulmuş ekmek içi veya galeta unu şeklinde değerlendirilmelidir.