İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye’nin en büyük 500 sanayi şirketini belirledi. Odanın araştırmalarına göre ilk sırayı üretimden satışlarda 35 milyar 437 milyon lira ile Tüpraş aldı. Onun ardından 14 milyar 732 milyon lira ile Ford Otomotiv, 9 milyar 998 milyon lira ile Arçelik geldi.
En büyük 500 ile ilgili detayları İSO Başkanı Erdal Bahçıvan açıkladı. Buna göre şirketlerin 2014 itibari ile 421 milyar 200 milyon lira olan üretimden satışı 2015 itibari ile yüzde 7 artarak 450 milyar 500 milyon lirayı buldu. 2014 itibari ile 30 milyar 457 milyon lira olan faaliyet karı da yüzde 44,9 artarak 44 milyar 144 milyon lirayı gördü.
2015 itibari ile ihracat yüzde 12,9 daralıp 61,3 milyar dolardan 53,4 milyar dolara geriledi. 500 şirket, Türkiye’nin ihracatının yüzde 37,2’sini ve sanayi ihracatının yüzde 38,9’unu karşıladı. En çok ihracat yapanlar Ford Otomotiv, Tüpraş, Oyak Renault, Tofaş ve Arçelik olarak sıralandı.
Araştırmaların sanayicinin faaliyet karının önemli bölümünün finansman giderine gittiğini ortaya koyduğunu anlatan Bahçıvan, şunları ifade etti:
“Finansman giderleri yüzde 75,1 arttı. Sanayici elde ettiği 44 milyar liralık karın 28 milyar lirasını, bir başka ifadeyle yüzde 63,4’ünü finansman gideri olarak kaybediyor. Halka açık sanayi kuruluşları açısından bu oran dünyada ortalama yüzde 16. Başka bir deyişle Türkiye’yi dünyadan farklı kılan borçluluk oranları değil, borçlanmanın maliyeti. Sanayicinin dişiyle tırnağıyla, Ar-Ge ve yatırım yaparak, istihdam yaratarak, risk alarak kazandığı paranın neredeyse üçte ikisi finansmana gidiyor. Bu kabul edilebilir, sürdürülebilir bir durum değildir. Finansman giderlerinin faaliyet karına oranı dünya ortalamalarına göre oldukça yüksek. Bu da gösteriyor ki Türkiye’deki finans sisteminin bu şekilde yürümesi imkânsız. Sanayici böylesine yüksek bir finansman yükü ile mücadele ederken finans dünyasının en önemli kurumları olan bankalar da mutsuz. Böyle bir modelle sanayinin çarklarının sağlıklı olarak dönmesi çok kolay görünmüyor.”
Araştırmaların Türkiye’nin nitelikli üretim ile yeni bir ekonomik büyüme hikayesi yazması gerektiğini ortaya koyduğunu belirten Bahçıvan, “Dünyada nesnelerin interneti konuşulurken, ritim, Sanayi 4.0 ile bambaşka bir evrim yaşarken, Türkiye’nin mevcut tabloyu mutlaka değiştirmesi gerekiyor. Orta gelir tuzağından kurtulmak ve yeniden üretim ekonomisine dönerek bir başarı hikâyesi yazmak istiyorsak, ekonomik büyümemizin niteliğini geliştirmek durumundayız. Bu yeni büyüme hikâyesinin, Ar-Ge çalışmalarıyla desteklenen, yüksek teknolojik ürünlere, tasarıma, markalaşmaya yönelik olması gerekiyor. Böylece büyüme niteliksel ve rakamsal olarak anlam kazanacak ve Türkiye’ye katkı sağlayacak.” ifadelerini kullandı.
Yeni kalkınma modelinde KOBİ’lerin temel alınmasını öneren İSO Başkanı, “Yüksek teknolojili ve katma değeri yüksek ürün üretmeye teşvik edeceğimiz KOBİ’lerimiz, dinamizmleriyle Türkiye’nin nitelikli büyümesine önemli katkılar yapacak. Yeni hükümetimizin ekonomide önceliğinin “üretim ekonomisi” olacağının açıklanması bize umut veriyor. Üretim aşkıyla, istihdam aşkıyla, ihracat aşkıyla çalışan sanayiciler olarak bu hikâyenin baş kahramanı olma konusunda istekliyiz.” dedi.
Ayrıca Türkiye’nin dünyadan borçlanmanın kalitesi açısından negatif ayrıştığını dile getiren Erdal Bahçıvan, şöyle devam etti:
“Kısa vadeli mali borçların toplam mali borçlara oranı dünya genelinde yüzde 25 olmasına karşılık İSO 500’de yüzde 39. Yine dünya ortalaması yüzde 66 olan duran varlıkların aktiflere oranı, İSO 500’de yüzde 46 ile 20 puan aşağıda bulunuyor. Yani dünyada özel sektörün kullandığı krediler daha çok yatırımlara gidiyor, makine parkına teknolojiye uzun vadeli işlere dönüşüyor. Bizde ise stok ağırlıklı işletme sermayesine gitmektedir. Bu da finansmanın kullanımı veya değerlendirilmesi noktasında da bir nitelik sorunu olduğunu ortaya koyuyor.”
En büyük 500 sanayi şirketi içinde 2015 itibari ile kar eden şirket sayısı 400, zarar eden şirket sayısı 100 oldu. Faiz, amortisman ve vergi öncesi karlılık oranı FAVÖK (EBITDA) mutlak büyüklüğü yüzde 23 artarak 62 milyar liraya dayandı. FAVÖK bazında karlı şirket sayısı da 2014’te 481 iken 2015’te 476’ya indi.
Öz kaynakların toplam varlıklar içinde payı yüzde 39,9’a, toplam borçların toplam varlıklar içinde payı ise yüzde 60,1’e tekabül etti. Özel şirketlerin öz kaynak oranı ise yüzde 37’ye inerken, borçlanma oranı yüzde 63’e vardı.
İSO 500’de istihdam yüzde 3,8 artıp 601 bin 696’ya çıkarken, ücretlerde yüzde 13,7 artış görüldü. Yabancı şirketlerin sayısı 2009’da 153 iken, 2015’te 125’e geriledi.
Üretimden satışlara göre en büyük 500 şirketin ilk 10’u şöyle:
Şirket Gelir
Tüpraş 35 milyar 437 milyon TL
Ford 14 milyar 732 milyon TL
Arçelik 9 milyar 998 milyon TL
Oyak Renault 9 milyar 893 milyon TL
Tofaş 8 milyar 434 milyon TL
EÜAŞ 6 milyar 794 milyon TL
Ereğli Demir Çelik 6 milyar 475 milyon TL
Hyundai Assan 6 milyar 236 milyon TL
İskenderun Demir Çelik 5 milyar 890 milyon TL
İçdaş Çelik 5 milyar 773 milyon TL