Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (Betam) tarafından hazırlanan “Ekonomik Büyüme ve Tahminler: Nisan 2019” başlıklı değerlendirme notuna göre, “2019 yılı ilk çeyreğinde Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH), bir önceki çeyreğe göre yüzde 0,5, yıllık bazda ise yüzde 4 daralacak.”
Betam’dan Doç. Dr. Ozan Bakış ve Araştırma Görevlisi Furkan Kavuncu’nun, “Ekonomik küçülme sürüyor” başlığıyla yayınladığı değerlendirme notunda; “2019 yılı ilk çeyreğinde Gayri Safi Yurtiçi Hasılanın (GSYH), bir önceki çeyreğe göre yüzde 0,5, yıllık bazda ide yüzde 4 daralacağı” öngörüldü.
İki uzmanın; kesinleşen Ocak, Şubat ve kısmen açıklanan Mart ayı GSYH öncü göstergeleri ile yaptıkları hesaplamalara göre, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış verilerle hesaplanan bir önceki çeyreğe kıyasla GSYH yüzde 0,5 küçülecek; 2019 yılının ilk çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine kıyasla GSYH yüzde 4 azalacak.
Yeni Ekonomi Programı’nda 2019 yılı için yüzde 2,3 GSYH büyümesi hedeflendiği hatırlatılan bilgi notunda, uluslararası kuruluşların 2019 yılı Türkiye için yaptıkları büyüme tahminlerini yakın zamanda aşağı yönlü revize ettikleri kaydedildi. OECD’nin 2019 yılında Türkiye ekonomisinin yüzde 1,8 daralacağı beklentisine karşın, IMF’in yüzde 0,4, Dünya Bankası’nın yüzde 1,6, TÜSİAD’ın ise yüzde 1 büyüyeceğini öngördüğü ifade edilen notta, “Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış öncü göstergelerin ekonomik küçülmenin yavaşladığına işaret ettiğine işaret edildi.
Betam’ın değerlendirme notunda şu bilgilere yer verildi:
Tüketim azalıyor
“Geçen çeyrek sert düşüş yaşayan tüketim malı ithalatı ve ÖTV’de bu çeyrek sırasıyla yüzde 16,9 ve yüzde 18,5 artış olacağını öngörüyoruz. Son çeyrekte azalan kamu tüketim harcamalarının da bu çeyrekte yüzde 4,4 artacağını hesaplıyoruz. 2019 yılının ilk çeyreğinde diğer tüm tüketim öncü göstergelerinde azalışın bir önceki çeyreğe kıyasla yavaşlayarak sürmesini veya durmasını bekliyoruz.
Kıyaslamayı bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yaptığımızda, 2019 yılının ilk çeyreğinde kamu tüketim harcamaları hariç tüm tüketim öncü göstergelerinin azalmasını bekliyoruz. Yıllık bazda tüketim malları ithalatının yüzde 36,2, konut kredilerinin yüzde 18,9, ÖTV’nin ise yüzde 16,8 azalmasını bekliyoruz. Dayanıklı ve dayanıksız tüketim malları sanayi üretim endekslerinde de sırasıyla yüzde 4,9 ve 5,4 azalış bekliyoruz. Kamu tüketim harcamalarında ise yüzde 8,1 artış öngörüyoruz.
Kamu yatırım harcamalarında olağanüstü artış
2019 yılının birinci çeyreğinde 2018 yılının son çeyreğine kıyasla perakende ticaret sektörü mevcut mal stok seviyesi hariç yatırım öncü göstergelerinde azalışın yavaşlamasını veya artışa geçiş bekliyoruz. Çeyreklik bazda 2018 yılının son çeyreğinde yüzde 3,2 artan kamu yatırım harcamalarının 2019 yılının ilk çeyreğinde yüzde 62,8 ile olağanüstü bir artış göstereceğini hesaplıyoruz.
Kıyaslamayı bir önceki yılın aynı çeyreği ile yaptığımızda perakende ticaret sektörü mal stok seviyesi ve kamu yatırım harcamaları hariç tüm kalemlerde düşüşlerin sürdüğünü tespit ediyoruz. Yatırım malı ithalatı yüzde 27,9 daralırken son üç aylık üretimin geçen yılın aynı çeyreğine göre yüzde 17 azalması ise dikkat çekici bir diğer gösterge. Kamu yatırım harcamalarındaki yıllık artış ise yüzde 20 seviyelerinde.
İhracat artışında yavaşlama
2019 yılının dördüncü çeyreğinde mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış reel ithalatın ve altın dışı reel ithalatın azalıştan artışa geçip sırasıyla yüzde 8,9 ve yüzde 6,7 büyümesini bekliyoruz. Reel ihracat ve altın dışı ihracatın ise sırasıyla yüzde 0,6 ve 1,8 artmasını öngörüyoruz.
Bir önceki yılın aynı çeyreğine kıyasla baktığımızda ithalatta çarpıcı azalışlar görüyoruz. 2019 yılının ilk çeyreğinde reel ithalatın yüzde 22,3 azalmasını, reel ihracatın ise yalnızca yüzde 1,6 artmasını tahmin ediyoruz. Bu nedenle net ihracatın büyümeye katkısının devam etmesini bekliyoruz.
Genel değerlendirme
GSYH’nin tahmininde kullandığımız diğer değişkenlere baktığımızda, çeyreklik bazda perakende sektörü fiyat beklentisinin yüzde 9,2 ve hizmetlere olan talebin yüzde 1,5 azalacağını hesaplıyoruz. Bir önceki çeyrekte yaklaşık 5 küçülen imalat sanayi üretim endeksindeki azalışın bu çeyrekte durmasını bekliyoruz. Elektrik tüketiminin ise değişmemesini bekliyoruz.
Geçen yılın aynı dönemi ile kıyaslandığında tüm göstergelerde daralma bekliyoruz. Hizmetlere olan talebin yüzde 28,8 ile belirgin bir ¸şekilde azalacağını hesaplıyoruz. Üçüncü çeyrekte 2017’nin aynı çeyreğine kıyasla yüzde 25,5 artış, dördüncü çeyrekte ise yüzde 1,5 azalış gösteren gelecek üç ay için perakende sektörü fiyat artış beklentisinin bu çeyrekte yüzde 10,2 azalacağını bekliyoruz.
Kesinleşen Ocak, ¸Şubat ve kısmen açıklanan Mart ayı öncü göstergeleri ışığında 2019 yılının birinci çeyreğinde GSYH’nin çeyreklik bazda yüzde 0,5 yıllık bazda ise yüzde 4 azalacağını tahmin ediyoruz.”