Amerika’da yürürlüğe giren yeni yasa ile çocuk işçi çalıştırılarak üretilen kakao ve diğer ürünlerin Amerika’ya girişi yasaklandı.
Amerika 2015 Ticaret Kanunu ile ve çocuk işçi çalıştırılarak üretilen kakao ve diğer ürünlerin Amerika’ya girişine izin veren ve 1930’larda yürürlüğe girmiş olan kanun maddesi de yürürlükten kaldırılmış oluyor.
Amerika vergi yasasında yer alan 86 yıllık madde Amerika’da üretilen emtiaların yurt içi talebi karşılayamaması durumu haricinde köle işgücü ile üretilen emtiaların ithalatına yasak getiriyordu.
Bu yasa maddesini “yasal boşluk” olarak değerlendiren Equal Exchange çikolata şirketi, bu madde ile çocuk işçiliğinin en kötü durumlarının yaşandığı Batı Afrika’da muhtemelen çocuk işçiler tarafından üretilen kakaonun Amerika’ya girişine izin verildiğini belirtmişti.
Barack Obama tarafından 24 Şubatta onaylanan yeni ticaret yasası, vergi yasasında yer alan istisnayı uygulamadan kaldırıyor.
Etkisi ne olacak?
Emord & Associates Hukuk Firması gıda ve ilaç hukuku uzmanı avukat Jonathan W. Emord ConfectioneryNews internet sitesine yaptığı açıklamada, kakao satışlarının büyük bir kısmını Amerikan şirketlerine gerçekleştiren üreticilerin büyük bir olasılıkla çocuk ve köle işçi çalıştırmaktan uzaklaşacaklarını belirtiyor.
1930 yasası ne diyordu?
Köle işçi çalıştırılarak üretilen emtia malların Amerika’ya ithalatı 1932 yılında yürürlüğe giren kanun maddesi ile yasaklanmıştı. Ancak aynı yasa “emtia maddelerinin Amerika Birleşik Devletleri’nde iç talebi karşılayacak oranda üretilememesi ve işlenememesi” durumunu istisna olarak kabul ediyordu. Kakao bitkisi Amerika’da yetiştirilemiyor ve üretimin %70’i Batı Afrika’dan karşılanıyor.
Emord; “Bu yeni yasa bir dereceye kadar kakaonun fiyatını etkileyebilir ancak bu fiyat artışının raflarda kakao ve çikolataların fiyatını önemli ölçüde artırması çok da olası değil” yorumunda bulunuyor.
Ulusal Şekerli Mamuller Üreticileri yasa değişikliğine karşı değil
Üyeleri arasında; Mars, Nestle, Mondelēz International gibi dünya devi şirketler bulunan Ulusal Şekerli Mamuller Üreticileri (NCA) 86 yıllık yasa maddesi ile ilgili daha önce bir değerlendirmede bulunmamıştı ve bu yasa maddesinin kaldırılmasına da “karşı değiller”.
NCA halkla ilişkiler ve iletişim başkan yardımcısı Christopher Gindlesperger; “Amerika’ya ithal edilen tüm ticari mallar, taze ürünler, sanayi ürünleri ve emtia malların üretiminde köle işçi uygulamasının kaldırılmasına yardımcı olacak her türlü çabayı destekliyoruz. Ticaret politikasında bu yönde atılan adımın, kakao üretimi yapılan ülkelerde ve tüm dünyada çalışma koşullarının iyileştirilmesi yönünde çalışmalarımıza daha fazla katılım konusunda diğer paydaşları cesaretlendireceğini umuyoruz.” açıklamasında bulundu.
Uygulanması zor mu?
Yasanın çocuk ve köle iş gücü kullandığı bilinen şirketlerden gelen ürünlerin daha fazla denetlenmesini gerektireceğini belirten Jonathan Emord; “Ancak yasanın tabiatı gereği sonuca ulaşılması zor. Gerçek şu ki ülke içerisinde gerçekleştirilecek denetimler dış kaynaklı kakaonun üretiminin herhangi bir aşamasında köle ya da çocuk işçi kullanılıp kullanılmadığını belirleyemez. Amerika da kakao üretiminin yaygın olduğu ülkelerdeki yabancı şirketleri denetleme konusunda sağlam bir konumda değil.” değerlendirmesinde bulunuyor.
Emord, Amerikan alıcıların çikolata gibi kakao içeren ürünlerin üretiminde çocuk veya köle işçi çalıştırılıp çalıştırılmadığını belirleyebilmelerinin “neredeyse imkansız” olduğunu belirtiyor.
Çikolatalar çoğunlukla farklı kaynaklardan alınan kakaoların karışımı ile üretiliyor.
Perkins Coie LLP Hukuk Firması ortaklarından David Biderman ise konu ile ilgili; “Yasa, çikolata ihracatında ve üretiminde yer alan büyük çaplı şirketleri etkilemeyecektir. Bu şirketlerin şirket içi kurumsal kuralları ve tüzükleri köle işçi çalıştırılarak üretilen ürünlerin üretim zincirine girmesini zaten yasaklamaktadır. Ayrıca Kaliforniya Tedarik Zincirinde Şeffaflık Yasası gibi uygulamaları bulunan eyaletlerde şirketler iç tüzüklerini uygulamanın yanı sıra bu yönde çalışmalarını da bildirmektedir.” açıklamasında bulunuyor.
Listede kakao kategorisinde; Kamerun, Fildişi Sahili, Gana, Gine, Nijerya ve Sierra Leone yer alıyor. Listede ayrıca şeker kamışı üretimi yapan Amerika ve Afrika’dan bazı ülkeler de bulunuyor.
Desteğin yanı sıra sorunun köklerinin derinlere uzandığı uyarısı da var
Sürdürülebilir üretim üzerine çalışan sivil toplum kuruluşu Solidaridad Network kakao program yöneticisi Suzan-Hermina Yemidi; “Amerikan kanunundaki değişiklik, kakao zincirinde çocuk işçiliği konusunda hem üretimin hem de tüketimin gerçekleştiği ülkelerde ilgili tüm taraflar için yasal bir yükümlülük getirecek. Çocuk işçiliği konusunda çözüme ancak tedarik zincirinde yer alan tüm kamu ve özel sektör paydaşlarının yakın işbirliği ile ulaşılabileceğini düşünüyoruz ve bu nedenle yasa değişikliğini destekliyoruz.” açıklaması ile yasa değişikliğe desteğini ifade ediyor.
Ancak Yemidi sözlerini; “Genelde olumlu yaklaşmakla beraber, Solidaridad olarak çözüme tek bir açıdan ulaşılamayacağını düşünüyoruz. Çocuk işçi konusu ve bunun temel sebebi olan yoksulluk sürüp giden sorunlar. Bu sorunlar ancak uzun vadede ve çiftçilerin sosyo-ekonomik durumlarının yapısal değişikliği ile çözülebilir.”şeklinde noktalıyor.
Çocuk iş gücünde son durum
Geçen yıl Temmuz ayında Tulane Üniversitesi tarafından gerçekleştirilen bir çalışma Fildişi sahili bölgesinde ve Gana’da kakao üretiminde riskli ve tehlikeli koşullarda çalışan çocuk işçi sayısının 2008-2009 yıllarına göre %18 artarak 2.03 milyona ulaştığını gösteriyor.
İngiltere kölelik kanunları
İngiltere Modern Kölelik Kanunu geçen yıl Mart ayında onaylandı. Kanun şirketlere ‘işletme içerisinde veya tedarik zinciri boyunca insan kaçakçılığı ve köleliğin yer almamasını sağlama’ yükümlülüğü getiriyor. Şirketler ayrıca internet sitelerinin açılış sayfalarında kolaylıkla görülebilir bir şekilde insan kaçakçılığı ve kölelik ile ilgili bağlantıya yer vermekle yükümlüler. Şirketlerin bu yükümlülüklerini yerine getirmemesi durumunda İngiltere Yüksek Mahkemesinde yargılanma ile karşı karşıya kalabilirler.
Çocuk işçi çalıştırmanın en kötü şekili olan tehlikeli çalışma koşulları; arazi temizliği, ağır yük taşıma, tarımsal kimyasallara maruz kalma, keskin alet kullanma, uzun çalışma saatleri ve gece çalışma koşullarını beraberinde getiriyor.
Amerika Çalışma Bakanlığı’nın elinde bir emtia listesi ve bu emtiaların üretiminde uluslararası standartlara aykırı çocuk işçi kullanımından şüphe duyulan ilkelerin bir listesi bulunuyor.
Listede kakao kategorisinde; Kamerun, Fildişi Sahili, Gana, Gine, Nijerya ve Sierra Leone yer alıyor. Listede ayrıca şeker kamışı üretimi yapan Amerika ve Afrika’dan bazı ülkeler de bulunuyor.