Türkiye Ziraat Odaları Birliği Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, Ramazan ayı öncesinde yaptığı fiyat değerlendirmesinde, geçen ay sonuna kıyasla üretici ve market fiyat farkının 6,4 kata kadar ulaştığını bildirdi.
Bayraktar, “Üreticilerimiz ürününü düşük fiyata satarken tüketicilerimiz pahalıya tüketmek durumunda kalıyor. Bütün kesimler sağduyulu davranmalı, spekülatörlere fırsat verilmemelidir” diye konuştu.
Geçen ay sonuna göre markette 26, üreticide 6 üründe fiyat artışı olduğunu kaydeden Bayraktar; markette 12, üreticide 13 üründe fiyat düşüşü olduğunu; markette 2, üreticide 13 üründe fiyatın değişmediğini bildirdi.
Ay sonundan bu güne fiyatı en fazla artan ürünün markette domates, üreticide karnabahar olduğunu belirten Bayraktar, fiyatı en fazla düşen ürünün ise markette patlıcan, üreticide ise sivri biber olduğunu belirtti.
Ramazan ayı öncesinde üretici ve market arasındaki fiyat farkının en fazla yüzde 541,90 ile lahanada yaşandığında dikkati çeken Bayraktar, “Fiyat farkının kuru incirde yüzde 390, elmada yüzde 304,50, maydanozda yüzde 295,60, kabakta yüzde 284,29 olduğunu bildirdi.
Lahananın 6,4 kat, kuru incirin 4,9 kat, elmanın ve maydanozun 4 kat, kabağın 3,8 kat fazlaya tüketiciye satıldığını vurgulayan Bayraktar, “Üreticide 35 kuruş olan lahana markette 2 lira 25 kuruşa, 13 lira olan kuru incir 63 lira 70 kuruşa, 1 lira 63 kuruş olan elma 6 lira 59 kuruşa, 50 kuruş olan maydanoz 1 lira 98 kuruşa, 1 lira 38 kuruş olan kabak 5 lira 32 kuruşa satılmaktadır” dedi.
Market fiyatlarındaki değişim
Ay sonundan bu güne markette kuru fasulye ve kuru üzüm fiyatında bir değişim meydana gelmezken, fiyat düşüşünün en fazla yüzde 24,87 ile patlıcanda görüldüğünü bildiren Bayraktar, şunları kaydetti:
“Patlıcandaki fiyat düşüşünü yüzde 12,34 ile sivri biber, yüzde 9,54 ile kabak, yüzde 9,13 ile limon, yüzde 9,05 ile pırasa, yüzde 7,03 ile salatalık izledi.
Markette en fazla fiyat artışı ise yüzde 46,42 ile domateste yaşandı. Domatesteki fiyat artışını yüzde 35,82 ile karnabahar, yüzde 22,20 ile elma, yüzde 12,52 ile lahana, yüzde 11,54 ile havuç, yüzde 7,23 ile patates, yüzde 7,11 ile nohut, yüzde 6,89 ile tavuk eti, yüzde 6,61 ile yeşil soğan, yüzde 6,60 ile maydanoz, yüzde 5,56 ile yumurta, yüzde 5,32 ile kaşar peyniri takip etti.”
Üretici fiyatlarındaki değişim
Ay sonundan bu güne üreticide, pırasa, lahana, elma, kuru fasulye, nohut, kırmızı mercimek, yeşil mercimek, pirinç, kuru kayısı, kuru incir, fındık, zeytinyağı ve süt fiyatında bir değişim meydana gelmezken, yüzde 45,41 azalmayla fiyatı en fazla düşen ürünün sivri biber olduğunu belirten Bayraktar, şu bilgileri verdi:
“Sivri biberdeki fiyat düşüşünü yüzde 38,52 ile kabak, yüzde 31,45 ile salatalık, yüzde 24,64 ile yeşil soğan, yüzde 22,02 ile patlıcan, yüzde 18,10 ile marul, yüzde 14,81 ile limon, yüzde 11,82 ile kuru soğan, yüzde 9,33 ile patates, yüzde 9,09 ile maydanoz, yüzde 7,69 ile ıspanak, yüzde 3,07 ile kuzu eti, yüzde 0,28 ile dana eti izledi.
Üreticide en fazla fiyat artışı yüzde 73,33 ile karnabaharda görüldü. Karnabahardaki fiyat artışını yüzde 59,14 ile domates, 28,13 ile havuç, yüzde 19,81 ile yumurta, yüzde 6,59 ile kuru üzüm, yüzde 3,54 ile Antep fıstığı takip etti.”
Fiyat değişimlerinin nedenleri
Artan hava sıcaklıkları ve alınan karantina tedbirlerinin fiyatlarda etkili olduğunu belirten Bayraktar şu bilgileri verdi:
“Geçen ay sonundan bu yana, sivri biber, kabak, salatalık, yeşil soğan, patlıcan, marul ve maydanozda artan hava sıcaklıkları ile birlikte hasat edilen ürün miktarında yaşanan artışın yanı sıra karantina tedbirleri kapsamında vatandaşların sokağa çıkmaması nedeniyle talepte yaşanan daralma fiyatların düşmesinde etkili olmuştur.
Özellikle çabuk bozulan yeşil soğan, marul, maydanoz, ıspanak gibi ürünlerde tüccarın aldığı malı satamama endişesi ile piyasada görülen yavaşlama fiyatları etkilemiştir.
İhracata getirilen yasak limon fiyatlarının düşmesine neden olmuştur. Limonda ihtiyaç fazlası ürünün; üretici fiyatlarını düşürmeden, iç piyasada arzda daralmaya meydan vermeyecek şekilde kademeli ve kontrollü olarak ihracatı sağlanmalıdır.
Kuru soğanda Çukurova Bölgesinde yazlık çeşitlerin hasadının başlamasının yanı sıra soğanda devam eden ihracat yasağı fiyatları aşağı çekmiştir.
Patateste görülen fiyat düşüşünde karantina tedbirleri nedeniyle alımlardaki yavaşlama etkili olmuştur.
Bu süreçte fiyatı artan ürünlere baktığımızda karnabaharda artık sezon sonunun gelmiş olması, domateste ihracattaki artış fiyata yansımıştır.
Havuçta ise önemli üretim merkezi olan Beypazarı’nda sezon sonuna gelinmesi etkili olmuştur.
Kuru üzümde dolar kurundaki yükselme ile ihracatta yaşanan artış fiyatı yükseltmiştir. Antep fıstığında az da olsa görülen artışta rekoltenin düşük olması etkilidir.”