Greenpeace örgütü tarafından sızdırılan Transatlantik Yatırım ve Ticaret Ortaklığı (TTIP) Anlaşması görüşmeleri ile ilgili gizli belgeler, AB mevzuatının anlaşma ile yara alacağı konusunda sağlık ve tüketici hakları organizasyonlarını endişelendiriyor.
Geçen hafta New York şehrinde gerçekleştirilen TTIP görüşmelerine ait belgelerin 248 sayfası Pazartesi günü (2 Mayıs) Greenpeace Hollanda tarafından yayımlandı.
Greenpeace yapmış olduğu açıklamada TTIP görüşmelerine ait tüm belgelere sahip olmadığını ancak elinde bulunan 13 adet bölümün, görüşmelerin bu yönde devam etmesi durumunda insan sağlığı ve çevrenin ciddi bir şekilde risk altında olacağına işaret ettiğini belirtiyor.
Greenpeace tarafından elde edilen belgeler arasında ayrıca 12. tur TTIP görüşmelerine dair Avrupa Birliği’nin görüşlerinin yer aldığı bir belge de bulunuyor. Greenpeace bu belge ile kamuya açıklanan “resmi” versiyon arasında ilginç farklar bulunduğunu belirtiyor.
Mevzuat işbirliği konusunda da Amerikalı temsilcilerin Avrupa Birliği’nin “önleyici prensiplerine” hala önem vermediği de sızan belgelerle ilgili bir başka görüş.
Avrupa Birliği tarafından uygulanmakta olan “önleyici prensipler”, AB vatandaşlarının korunması için oluşturulan bir risk yönetim yaklaşımı. Prensipler, uygulamada bir ürünün halk sağlığına ya da çevreye her hangi bir potansiyel zararı olacağına ilişkin bir şüphe duyulması durumunda ürünün pazara girişinin engellenmesini ya da ürünün pazardan toplanmasını gerektiriyor. Ancak Amerikan sisteminde zararlı maddelerin pazardan çekilmeden yönetiminin yapılması ve yönetiminin iyileştirilmesi söz konusu.
‘İnsan ve bitki sağlığı koruma önlemleri’ adlı başlık altında Amerikan delegasyonunun “modern tarımsal teknoloji ürünleri” ile ilgili teklifi yer alıyor. Greenpeace, sızdırmış olduğu belgelerle ilgili hazırlamış olduğu değerlendirme yazısında, bu ifadenin açık bir şekilde GDO’lu ürünlere işaret ettiğini ve Amerika’nın GDO’lu ürünlerin önündeki ticaret engellerini kaldırmaya çalıştığı yorumunda bulunuyor.
Örgütler endişeli
Avrupa Birliği genel anlamda tüketici politikaları, gıda güvenliği ve sağlık gibi pek çok önemli alanda Amerika’ya göre daha fazla önleyici tedbirlere sahip olarak kabul ediliyor. Dolayısıyla ticaret görüşmelerinin 2013 yılında resmen başlamasının ardından sağlık ve tüketici hakları konusunda çalışmalar sürdüren pek çok organizasyon bu anlaşmanın Avrupa’nın yararına olan mevzuatların önünde bir engel olacağı konusunda endişelerini zaten açıklamışlardı.
EurActiv internet sitesine konuşan Avrupa Tüketici Organizasyonu (BEUC) sözcüsü; “Bu sızıntı, endişelerimizin haklı olduğunu ortaya koyuyor. Amerika en üst düzeyde taleplerini ortaya koyuyor. Bu taleplerin pek çoğu da Avrupa Birliği’nin yasal düzenlemelerine gizli bir saldırı olma niteliğinde. Şimdi Komisyonun hem TTIP anlaşmasına varıp hem de mevzuat sistemimizi nasıl koruyacağını, imkansızı nasıl başaracağını açıklaması gerekiyor.” değerlendirmesinde bulundu.
Avrupa Çevre Birliği (EEB) Politika Direktörü Pieter de Pous, Avrupa Birliği ve Amerika’nın kısıtlamaları kaldırma çalışmalarının potansiyel bir anlaşmada bağlayıcılığı bulunan bir detay haline gelebileceğinin Greenpeace tarafından sızdırılan belgelerde açıkça görüldüğünü belirtiyor. De Pous; “Komisyonun ‘biz standartlarımızı düşürmeyiz’ ifadesi önemli bir güven problemi haline geliyor” yorumunda bulunuyor.
Yorumlamalar yanlış
Avrupa Birliği adına TTIP görüşmelerine başkanlık eden Ignacio Garcia Bercero ise gelişmelerin ardından bir kez daha Amerika’nın Avrupa Birliği’nin standartlarını ve korunma düzeyini düşürmeye çalışmadığını belirtti.
Ayrıca Greenpeace tarafından yayımlanan belgelerin görüşmelerin sonucunu ortaya koymadığını ve örgütün bu belgeleri yanlış yorumladığını belirten Bercero; “Açıkçası bu belgeleri temel alarak Greenpeace’in yapmış olduğu değerlendirmelerin bir kısmı tamamıyla yanlış. Greenpeace görüşmelerde Avrupa Birliği’nin önleyici prensipleri önemsemediğini belirtiyor. Ancak belgelerin böyle bir durumu ortaya koyması söz konusu değil.” açıklamasında bulundu.
Mart ayında Avrupa Birliği tarafından yayımlanan iyi mevzuat uygulamaları ve işbirliği konulu görüş belgesine dikkat çeken Bercero, TTIP anlaşmasında yer alacak hiç bir maddenin, Avrupa Birliği’nin karar verme sürecindeki temel prensiplerini etkileyemeyeceğini, önleyici prensiplerin de buna dahil olduğunu belirtti.
TTIP görüşmelerinde yer alan AB Ticaret Komisyonundan Cecilia Malmström da internet bloğunda yer alan yazısında benzer ifadelere yer vererek, AB tarafından gerçekleştirilecek hiç bir ticaret anlaşmasının tüketicilerin, gıda güvenliğinin veya çevrenin korunma düzeyinin seviyesini hiç bir zaman aşağıya çekemeyeceğini belirtti.
Greenpeace AB direktörü Jorgo Riss ise Malmström’u samimi olmamakla suçluyor, “Malmström tüketicilerin ve çevrenin korunmasına bir zarar gelmeyeceğine söz verebilir ancak deliller farklı bir hikaye anlatıyor. Pek çok alanda Amerika, AB standartlarını düşürmeyi teklif ediyor ancak sızan belgelerde AB’nin bu durum karşısında verdiği bir teklif bulunmuyor.”