Arz ve talep arasındaki dengenin bozulması Nisan ortasından beri dünya genelinde şeker fiyatlarında %30 oranında artışa neden oldu. Avrupa’da henüz bu durum fiyatlara yansımadı ancak Rabobank tarafından yapılan tahminler şeker fiyatlarının yakın zamanda Avrupa’da da yükseleceği yönünde.
Rabobank tarafından yapılan açıklamaya göre, dünya genelinde ortalama şeker fiyatları ton başına 390 avronun da üzerine çıkmaya çok yakın. Rabobank daha önce yapmış olduğu açıklamalarda 2015/16 döneminde 8,5 milyon ton ve bir sonraki yıl da 5.5 milyon ton civarında bir şeker açığı öngörüsünde bulunmuştu.
Şeker üretiminin, ortalama verim ve diğer etkenlerde değişiklik gözlemlenmeyeceği varsayıldığında, 16,5 – 17 milyon ton arasında gerçekleşmesi “muhtemel” görülüyor. Rabobank tarafından yapılan açıklama; “Genel bir değerlendirme yapıldığında önümüzdeki dönemin tüm paydaşlar açısından belirsizlik getireceğini görüyoruz.” şeklinde.
Gelecek aylardaki “hava durumu koşulları” dünya genelindeki gidişatta belirleyici olacak. Asya bölgesinde rekolte genel olarak beklenenin altında gerçekleşirken, 2015/16 döneminde de Hindistan, Tayland ve Çin gibi önde gelen şeker üreticileri ile ilgili tahminler rekoltede bir düşüş yaşanacağı şeklinde.
Avrupa bölgesi için de benzer bir durum söz konusu. Avrupa’da şeker pancarı veriminde düşü yaşanması ve dolayısıyla bölgenin toplam üretiminin %20 düşüş sergilemesi bekleniyor.
Ancak şeker fiyatları şimdiye kadar Avrupa bölgesinde istikrarını korumayı başardı. Rabobank analistlerinden Ruud Schers’ın açıklaması şeker fiyatlarının ton başına 415 ve 435 avro dolaylarında seyrettiği şeklinde. Ancak bu durum her an değişiklik gösterebilir.
2015 Eylül ve 2016 Mayıs ayları arasında küresel beyaz şeker fiyatları %40’tan daha fazla bir artış sergiledi Schers’a göre bu durum Avrupa Birliği ve dünya fiyatları arasında kar payının önemli bir ölçüde azalmasına neden oldu.
Schers; “Geçen çeyrekte yaşanan gelişmeler 2015716 dönemi sonunda ithalat akışını etkileyebilir, dolayısıyla Avrupa’da stok seviyeleri ve arz da etkilenecek ve akabinde fiyat artışı gerçekleşecek.” değerlendirmesinde bulunuyor.
Kotaların sonu
Mevcut Avrupa Birliği şeker kotaları şeker pancarı üreticilerinin yetiştirebileceği ürün miktarına bir üst sınır getiriyor ancak 2016/17 dönemi bu kotanın yürürlükte olduğu son dönem olacak. Şeker pancarı üreticileri beş yıllık ortalamanın altında bir alanda şeker pancarı tarımı gerçekleştiriyor. Schers, tedarikte beklenen zor döneme kesinlikle dikkat edilmesi gerektiğini belirtiyor.
Schers; “Bu durum fiyatlarda artışa neden olabilir. Ancak Avrupa Birliği ülkelerinin çoğu tedarikte gelecek dönem de bir sıkıntı yaşanmayacağı konusunda kendinden emin.” değerlendirmesinde bulunuyor.
Kotanın sona ermesinin ardından pazarın ucuz şekere doyacağını ve bu durumun halk sağlığı açısından bir felakete neden olacağını savunanlar da bulunuyor.
Dünya genelinde şeker tüketim artışı %2 oranındayken Avrupa’da bu oran oldukça düşük bir seviyede. Ancak Schers, tüketim artışını etkileyen faktörleri tahmin edebilmenin zor olduğunu belirtiyor.
Schers; “Avrupa Birliği ülkeleri arasında kişi başı şeker tüketimi konusunda ve hatta işlenmiş gıdaların tüketimi açısından kültürel farklılıklar bulunuyor. Ayrıca Avrupa içerisinde nüfus artışı ve yoğunluğu açısından da farklar bulunuyor. Gelecek yıl bu durumun tam olarak nasıl şekil alacağını söylemek için henüz çok erken.” açıklamasında bulunuyor.