Halihazırda hayvan yemi olarak kullanılan Un Kurdu’nu (tenebrio molitor) insan gıdası olarak onaylayan Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi (EFSA), yeni gıdalar (novel foods) ve yenilebilir böcekler hakkında bir değerlendirme notu yayınladı.
Yeni Gıda (Novel Food) Yönetmeliğinin 1 Ocak 2018’de AB’de yürürlüğe girmesinden bu yana Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi (EFSA), yeni ve geleneksel gıda kaynaklarını kapsayan çok sayıda başvuru aldı. EFSA’dan yapılan açıklamada, bunların, yenilebilir böcek çeşitlerinin yanı sıra, bitkilerden elde edilen bitkisel ürünleri, yosun bazlı gıdaları ve yerel olmayan meyveleri içerdiği bildirildi.
EFSA Beslenme Paneli Üyesi ve Yeni Gıdalar Çalışma Grubunun başkanı olan Moleküler Biyolog ve Toksikolog Dr. Helle Knutsen, kuruma yapılan başvurular hakkında, “Yeni gıda uygulamaları o kadar çeşitli ki, onları değerlendirmek için beslenme, toksikoloji, kimya ve mikrobiyoloji gibi pek çok bilimsel uzmanlığa ihtiyacımız var. Çalışma grubumuzun kompozisyonu da bunu yansıtıyor” dedi.
Geleceğin gıdası olarak böcekler
Yenilebilir böcekler
İlk defa böceklerin “yeni gıda-novel food” olarak kabul edilmesi hakkındaki bilimsel görüşleri koordine eden EFSA’da görevli Kimyager ve Gıda Bilimcisi Ermolaos Ververis ise böceklerin karmaşık organizmalar olduğunu ve böceklerden türetilen gıda ürünlerinin bileşimini karakterize etmeyi zorlaştırdığını söyledi.
Böceklerden elde edilen çeşitli gıda maddelerinin, genellikle diyet için bir protein kaynağı olarak müjdelendiğini belirten Ververis, “Böceğin tamamının tüketildiğini de göz önünde bulundurarak mikrobiyolojilerini anlamak çok önemli. Böceklerden elde edilen formülasyonlar protein açısından yüksek olabilir, fakat kritik olarak birçok gıda alerjisi de proteinlerle bağlantılıdır. Bu nedenle böcek tüketiminin herhangi bir alerjik reaksiyonu tetikleyip tetikleyemeyeceğini değerlendiriyoruz. Bunlar, bir bireyin böcek proteinlerine duyarlılığından, diğer alerjenlerle çapraz reaktiviteden veya böcek yeminden, örneğin glüten gibi alerjenlerden kaynaklanabilir. Bu zorlu bir iş çünkü verilerin kalitesi ve kullanılabilirliği değişiklik gösteriyor ve böcek türleri arasında çok fazla çeşitlilik var.” şeklinde konuştu.
‘iğrenme faktörü-yuck factor’
Avrupa’da böcekleri gıda ürünlerinde kullanmanın yeniliği, halkın ve medyanın büyük ilgisini çekti. Bu nedenle EFSA’nın bilimsel değerlendirmeleri, bu ürünleri AB pazarına sürülmeden önce onaylamaya karar verecek olan politika yapıcılar için çok önemli.
Parma Üniversitesi’nde tüketici araştırmaları yapan Giovanni Sogari Avrupalı tüketicilerin böcek yeme düşüncesiyle ilgili şunları paylaştı: “Birçok Avrupalı için, böcek yeme düşüncesini itici kılan, sosyal ve kültürel deneyimlerimizden gelen bilişsel nedenler var, mesela ‘iğrenme faktörü-yuck factor’. Ancak zamanla ve daha fazla maruz kalmaya başladıkça bu tür tutumlar değişebilir.”
Bologna Üniversitesi’nde ekonomi istatistikçisi ve profesör Mario Mazzocchi ise bu yeni protein kaynağının gıda güvenliğini artırabileceği düşüncesinde. Geleneksel hayvansal protein kaynaklarını, daha az yem gerektiren, daha az atık üreten ve daha az sera gazı emisyonuna neden olanlarla değiştirmenin, net çevresel ve ekonomik faydaları olduğunu söyleyen Mazzocchi; “Daha düşük maliyetler ve fiyatlar gıda güvenliğini artırabilir ve bu yeni talep ekonomik fırsatlara da kapı açar. Ancak bunlar, mevcut sektörleri de etkileyebilir.” dedi.