TBMM Başkanlığı’na sunulan yeni kanun teklifine göre, gıda güvenliği ve güvenilirliği hususunda yanıltıcı yayın yapan kişilere 20 bin Türk lirasından 50 bin Türk lirasına kadar idari para cezası verilecek. Teklifte ayrıca, taklit ve tağşişe asgari 50 bin Türk lirasından başlayan cezalar öngörülüyor.
AK Parti milletvekillerinin imzasını taşıyan Gıda, Tarım ve Orman Alanında Bazı Düzenlemeler Yapılması Hakkında Kanun Teklifi, TBMM Başkanlığı’na sunuldu.
Teklifle, Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu’na “yanıltıcı yayın” tanımı ekleniyor. Bu tanıma göre her türlü yazılı, görsel, işitsel ve dijital iletişim araçları üzerinden yapılan ve ticari reklam kapsamına girmeyen, gıda güvenliği ve güvenilirliği hususunda tüketicide endişe, korku ve güvensizlik yaratarak tüketicinin tüketim alışkanlıklarını olumsuz etkileyen gerçeğe aykırı yayınlar, yanıltıcı yayın kabul edilecek.
Gıda güvenliği ve güvenilirliği hususunda yanıltıcı yayın yapan kişilere ise 20 bin Türk lirasından 50 bin Türk lirasına kadar idari para cezası verilecek.
Teklifle, Radyo ve Televizyonları Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanunun yayın hizmetleri ilkelerine de ilave yapılıyor. Buna göre yayın hizmetleri, ticari reklam kapsamına girmeyen, gıda güvenliği ve güvenilirliği hususunda tüketicide endişe, korku ve güvensizlik yaratarak tüketicinin tüketim alışkanlıklarını olumsuz etkileyen, gerçeğe aykırı nitelikte olamayacak.
Yeni kanun teklifinde; Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu’nun gıda ve yem ile ilgili yaptırımları düzenleyen maddesinde yapılan değişiklikle toplum sağlığını korumaya yönelik tedbirler getiriliyor.
Buna göre, kişilerin hayatını ve sağlığını tehlikeye sokacak gıdalar, masrafları sorumlusuna ait olmak üzere piyasadan toplatılacak ve mülkiyeti kamuya geçirilerek imha edilecek. Bu gıdaları üreten, ithal eden, kendi adı veya ticari unvanı altında piyasaya arz eden gıda işletmecilerine 1 yıldan 5 yıla kadar hapis ve 1000 günden 5000 güne kadar adli para cezası verilecek. Fiilin 3 yıl içinde tekrarlanması durumunda ayrıca, gıdayı üreten, ithal eden, kendi adı veya ticari unvanı altında piyasaya arz eden gıda işletmecisi 5 yıldan 10 yıla kadar gıda sektörü faaliyetinden men edilecek.
Taklit ve tağşişe asgari 50 bin Türk lirasından başlayan cezalar
Taklit veya tağşiş yapılan gıda veya yemlere el konulacak. Ürünler, masrafları sorumlusuna ait olmak üzere piyasadan toplatılacak. Piyasaya arz amacı dışında değerlendirilmesi mümkün olmayan ürünler işletmecisi tarafından Tarım ve Orman Bakanlığı gözetiminde imha edilecek veya ettirilecek. Piyasaya arz amacı dışında değerlendirilmesi mümkün olan ürünlerin mülkiyetinin kamuya geçirilmesine karar verilecek.
Taklit veya tağşiş yapılan gıda veya yemleri üreten, ithal eden, kendi adı veya ticari unvanı altında piyasaya arz eden gıda veya yem işletmecisine 50 bin Türk lirasından, izlenebilirliğini sağlamadan piyasaya arz eden perakende gıda veya yem işletmecisine 5 bin Türk lirasından aşağı olmamak ve 500 bin Türk lirasını geçmemek kaydıyla gayrisafi gelirlerinin yüzde 1’i oranında idari para cezası verilecek.
Fiilin iki yıl içinde tekrarlanması durumunda üreten, ithal eden, kendi adı veya ticari unvanı altında piyasaya arz eden gıda veya yem işletmecisine 1 yıldan 3 yıla kadar hapis ve 1000 günden 3000 güne kadar adli para cezası verilecek ve gıda veya yem işletmecisi 5 yıldan 10 yıla kadar bu sektördeki faaliyetinden men edilecek.
Kanun teklifi başka neler getiriyor?
Yeni düzenlemeyle, Tarım ve Orman Bakanlığına şeker piyasasındaki mal veya hizmet üreten, pazarlayan, satan gerçek ve tüzel kişilere yönelik de inceleme, araştırma yetkisi veriliyor.
Bakanlık, inceleme, araştırma ve denetim görevi kapsamında, her türlü defter, evrak ve belgeleri inceleyebilecek ve suretlerini alabilecek; yazılı veya sözlü açıklama isteyebilecek; Şeker Kanunu kapsamına giren her türlü mala ilişkin mahallinde inceleme yapabilecek ve tüm teknolojik imkânlardan yararlanabilecek.
Bakanlığın inceleme, araştırma ve denetim görevi sırasında; istenen bilgilerin yanlış, eksik veya yanıltıcı olarak verildiğinin saptanması veya hiç bilgi verilmemesi ya da yerinde inceleme ve denetim imkânının sağlanmaması hallerinde şirketlere, cari pazarlama yılı için tahsis edilen A kotası miktarının cari pazarlama yılı başındaki A kotası satış fiyatı ülke ortalaması üzerinden hesaplanacak tutarının yüzde 3’üne kadar idari para cezası uygulanacak.
Kota tahsis edilmemiş olan şirketler ile Kanun kapsamındaki ürünlerin ticaretini yapan veya bunları işleyen gerçek ve tüzel kişilere ise ilgili pazarlama yılında en az kota tahsis edilmiş olan şirketin A kotası miktarının cari pazarlama yılı başındaki A kotası satış fiyatı ülke ortalaması üzerinden hesaplanacak tutarının yüzde 3’üne kadar idari para cezası verilecek.
Bakanlık, idari para cezasını verirken, kusurun ağırlığı, ceza uygulanan gerçek ve tüzel kişilerin sektördeki hâkim durumu ve muhtemel zararın ağırlığını dikkate alacak.
Teklifle ayrıca Tütün, Tütün Mamulleri ve Alkol Piyasasının Düzenlenmesine Dair Kanun’da değişikliğe gidilerek, makaron, yaprak sigara kâğıdı, sigara filtresi ve alkol üretim ve satışının Tarım ve Orman Bakanlığının denetiminde gerçekleştirilmesi amaçlanıyor.
Buna göre, tütün mamulü üreticilerinin bir takvim yılı içinde yurt içi piyasaya arz amacıyla ürettikleri ve ithal ettikleri sigara, nargilelik tütün mamulü, sarmalık kıyılmış tütün mamulü ve pipoluk tütün mamulü kategorilerinde kullandıkları toplam tütünün, kategori bazında en az yüzde 30’unun Türkiye’de üretilen tütün olması zorunlu olacak. Cumhurbaşkanı, bu oranı yüzde 45’e kadar artırmaya ve yüzde 15’e kadar indirmeye yetkili olacak.
Tarım ve Orman Bakanlığından izin almadan makaron, yaprak sigara kâğıdı ve sigara filtresi fabrikası veya imalathanesi kuran ve işletenler, 1 yıldan 3 yıla kadar hapis ve 5 binden 10 bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılacak.
Bakanlıktan belge almamış kişilerden makaron ve yaprak sigara kâğıdı alanlara veya bu kişilere makaron ve yaprak sigara kâğıdı satanlara, belgesinde belirtilen iş yeri dışında satış yapan toptan veya perakende makaron, yaprak sigara kâğıdı satıcılarına, bakanlıktan satış belgesi almadan makaronun ve yaprak sigara kâğıdının toptan veya perakende satışını yapanlara idari para cezaları verilecek. Bakanlıktan uygunluk belgesi almadan sigara filtresi üretenler ile satanlara, internet, televizyon, faks ve telefon gibi elektronik ticaret araçları ya da posta ile sipariş yöntemi kullanarak etil alkol, metanol, makaron, sarmalık kıyılmış tütün ve yaprak sigara kâğıdı satanlara para cezası uygulanacak.
Yerli tütün kullanımın zorunluluğuna aykırı hareket edenlere, kullanımı zorunlu olan miktar ile fiili kullanım miktarı arasındaki farkın, kullanımı zorunlu olan miktara oranının; yüzde 10 ve altında olması halinde, kullanmadığı her bir kilogram karşılığında 8 lira, yüzde 30 ve altında olması halinde, kullanmadığı her bir kilogram karşılığında 10 lira, yüzde 30’un üzerinde olması halinde, kullanmadığı her bir kilogram karşılığında 12 lira idari para cezası uygulanacak.
Mevzuatta tanımlanmış amacı dışında ya da teknik düzenlemesine uygun olmayan etil alkolü bulunduranlara, satışa sunanlara veya satanlara 20 bin liradan 100 bin liraya kadar idari para cezası verilecek.
Yüzde 30’luk yerli tütün kullanım zorunluluğu 2022’den başlamak üzere kademeli olarak uygulanacak. Buna göre söz konusu oran 2022’de yüzde 17, 2023’te yüzde 21 ve 2024’te yüzde 25 olarak uygulanacak.