Domates suyu işleyen fabrika atıklarından domates efervesan tablet üretildi ve cebe girdi !…
Celal Bayar Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Öğretim Üyesi ve Dokuz Eylül Üniversitesi Teknoloji Geliştirme Bölgesi Depark Teknopark Spil Innova Ltd/Sti Müdürü Doç. Dr. Özlem Tokuşoglu, domates suyuna işlenen domateslerin posa kısımlarının katma değerli ürüne dönüştürülmesi ile çıkılan yolda, domates cep efervesan tabletlerini ürettiklerini açıkladı.
Domates (Lycopersicum esculentum Mill.) Solanaceae familyasında yer alan önemli bir sebze türü olup tropik bölgelerde çok yıllık diğer bölgelerde tek yıllık olarak yetiştiriliyor. 2017 yılında ülkemiz domates üretimi 12,8 milyon tona ulaştı ve domates üretiminin önemli bir kısmı Akdeniz, Ege ve Marmara Bölgesi’nde yapılıyor.
Efervesan tablet projesiyle ilgili açıklamalarda bulunan Doç. Dr. Özlem Tokuşoglu; proje ile yoğun emek ve önemli tarımsal faaliyetler ile yetiştirilen ve antioksidanca güçlü maddeleri içeren domates sebzesinin domates suyuna işlenmesi sonrası geri kalanının değerlendirilmesinin hedeflendiğini kaydetti.
Fonksiyonel gıda takviyesi olarak kullanılabilecek
Domatesin bileşiminin, başta domates tipine (sofralık (beef, iri tip), kiraz (cherry) vb), varyeteye, uygulanan agronomik işlemlere, yetiştirme ortamına (tarla, sera), coğrafi bölgeye, hasat zamanına göre farklılıklar gösterebildiğini belirten Tokuşoglu; “Domates suyu üretiminde kırmızı olum dönemindeki tam olgun ve kuru maddede şeker oranı yüksek, karakteristik lezzete sahip, asitliği düşük domatesler kullanılmakta olduğunu belirterek domates suyu işleyen tesislerin atıklarının değerlendirilmesi hedefiyle ürettiğimiz yenilikçi ürünün gama ışınlama prosesi ile raf ömrü sağlanmıştır ve fonksiyonel gıda takviyesi olarak kullanılabilecektir.” dedi.
Domates posalarının jeotermal olarak kurutularak toz haline (povder haline) getirilmesi sonrası nutrasötik fonksiyonel gıda haline getirilmesi ve kullanım maddesi haline dönüştürülmesinin amaçlandığını ifade eden Doç. Dr. Tokuşoğlu; son yıllarda meyve ürünlerinin kurutularak gıda tableti ve efervesan tablet halinde tüketiminin uluslararası arenada önemli düzeyde kabul gördüğünü söyledi.
Karadut, mandalina ve mesirin ardından domates efervesan tableti
Tokuşoğlu, 2016 yılında yaptıkları bir araştırmada, karadutu toz haline getirerek karadut efervesan tableti ürettiklerini, 2017-2018 yıllarında da mandalina kabuğu bazlı efervesan tablet ve mesir baharatları miksinden de mesir efervesan tabletleri üretmiş olduklarını, patent ve ticarileştirilme aşamasına geçilmiş olduğunu hatırlattı.
Tüketicilerin normal kapsül, hap ya da etken maddeyi içerdiği ifade edilen çeşitli gıda takviyelerine güvenmeme eğiliminde olduğunu belirten Doç. Dr. Tokusoglu, efervesan etkili olduğu için suda çözünen ürünlere güvenilirliğin yüksek olduğunu söyledi. Tokuşoğlu; “Zira efervesan tabletler, ilgili ürün bileşimini içermekte ve katkı maddesi ihtiva etmemektedir, yalnızca erimeyi sağlatıcı ajan içermektedir. Raf ömrü sağlanmasında ise katkı maddesi kullanımı yerine gama ışınlama teknolojisi kullanımı gerçekleştirilmiş olup fonksiyonel domates ürününün antioksidan etken maddeleri ve besin bileşimi korunmaktadır” şeklinde konuştu.
Doç. Dr. Tokusoglu, domates efervesan cep tabletler ile ilgili şu bilgileri paylaştı:
“Domates efervesan cep tablette, kuru maddenin önemli bir kısmı karbonhidrat olarak belirlendi ve toplam karbonhidratların yaklaşık 2/3’ü glikoz ve fruktoztan oluştuğu saptandı. Yapılan çalışmada protein ve yağ oranı ise taze domates ve domates ürünlerinde olduğu gibi oldukça düşük olarak belirlendi. Mevcut veriler domates cep efervesan tableti ürününün sağlıklı beslenme açısından önemli olan diyet lif açısından etkin bir kaynak olduğunu ortaya koydu. Domates suyu eldesi sonrası ele geçen domates posa atıkları fitokimyasallar olarak adlandırılan ve sağlığa çeşitli olumlu etkileri bulunan polifenollerce özellikle likopence ve karotenoid biyoaktif bileşenler açısından da zengin. Likopen özellikle güçlü antioksidan, antikanserojen, anti-inflamatuvar özellikli sağlıklı bileşendir. Domates posası kurutma prosesi sonrası ve efervesan tablet üretimi sonrası temel kimyasal yapı, biyoaktif fenolik madde likopen, flavonoid, vitamin C, karotenoid, beta karoten ve antosiyanin düzeylerini belirlenerek katma değerli ürün eldesi tescillenmiştir. Yapılan çalışmamızda, uygulanan gama ışınlama sonrası efervesan tabletlerin domates posası tozuna oranla C vitamini içeriğinde azalma olurken likopen içeriğinde artış olduğu da ortaya konulmuştur.”
Doç. Dr. Özlem Tokuşoğlu, ekibi ile birlikte gerçekleştirdikleri çalışmada, ülkemiz domates yetiştirici bölgelerine ve en önemlisi domates suyu işleyen fabrikalara katma değer yaratılacağını ifade ederek; domates yetiştirilme şartlarının, hasat zamanının, varyete düzeyindeki farklılıkların, biyoaktif maddelerin konsantrasyonuna etkili olduğunu söyledi.
Tokuşoğlu, efervesan domates cep tabletlerinin gerek kapladığı yer açısından gerekse güvenilir gıda takviyesi olması açısından özellikle seyahatte, gezide, ofiste tüketimi rahatça yapılabilen katma değerli ürünler olduğunu da sözlerine ekledi.