Gıda piyasaları, COVID-19 nedeniyle aylar sürecek belirsizlikle karşı karşıya kalacak, ancak Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü’nün (FAO) son yayınladığı rapora göre, tarım ve gıda sektörü pandemi krizine karşı diğer sektörlerden daha dirençli görünüyor.
Gıda Görünüm Raporu, dünyanın en çok işlem gören gıda ürünlerinin (tahıllar, yağ bitkileri, et, süt ürünleri, balık ve şeker) 2020-2021’deki üretim ve pazar eğilimlerini gösteren ilk tahminleri sunuyor.
FAO Ticaret ve Pazar Bölümü Direktörü Boubaken Ben Belhassen rapor hakkında şu değerlendirmeyi yaptı: “COVID-19 pandemisinin etkileri, FAO tarafından değerlendirilen tüm gıda sektörlerinde farklı derecelerde hissedildi. COVID-19 gıda güvencesi için ciddi bir tehdit oluşturmuş olsa da, genel olarak, küresel perspektifteki analizimiz tarımsal ürün piyasalarının pandemiye karşı diğer birçok sektörden daha esnek olduğunu kanıtladığını göstermektedir. Bu, mücadelenin büyüklüğü ve bununla ilgili muazzam belirsizlikler nedeniyle, uluslararası toplumun tetikte ve gerektiğinde tepki vermeye hazır olarak devam etmesi gerektiğini gösteriyor.”
2020/21’de ana gıda ürünleri için temel eğilimler ve beklentiler
Tahıl
Pandeminin yarattığı belirsizliklere rağmen, FAO’NUN 2020/21 sezonu için ilk tahminleri, rahat bir tahıl arz ve talep durumuna işaret ediyor. Erken beklentiler, 2020’de küresel tahıl üretiminin bir önceki yılın rekorunu yüzde 2.6 oranını geçtiğini gösteriyor.
2020/21’de dünya tahıl ticaretinin, 2019/20’de yüzde 2.2 artarak (9.4 milyon ton) 433 milyon ton olarak gerçekleşmesi bekleniyor ve tüm büyük tahılların ticaretinde beklenen artışla yeni bir rekor kırması bekleniyor.
Et
Dünya toplam et üretiminin, hayvan hastalıkları, COVID-19 ile ilgili pazar kesintileri ve kuraklıkların kalıcı etkileri nedeniyle 2020’te yüzde 1.7 oranında düşeceği tahmin ediliyor.
Uluslararası et ticaretinin ortalama bir büyüme kaydetmesi muhtemel. Çin’in yükselen ihtiyacı nedeniyle yaşanacak bu büyüme 2019’dan çok daha yavaş bir büyüme olacak.
Uluslararası et fiyatlarında, COVID-19 ile mücadele için alınan önlemlere rağmen etkiler, lojistik darboğazlar, küresel ithalat talebindeki ciddi düşüş ve satılamayan ürünler nedeniyle Ocak 2020’de yüzde 8.6 oranında düşüş yaşanmıştı. En yüksek düşüşün yaşandığı koyun etini, sırasıyla kümes hayvanları, domuz ve sığır etindeki keskin düşüşler izlemişti.
Balık
COVID-19 salgını bu yıl başta taze ürünler ve popüler restoranlar olmak üzere deniz ürünleri pazarlarını yoğun şekilde etkilemeye devam edecek. Tedarik tarafında, balıkçılık filoları boşta yatıyor ve kültür balıkçılığı üreticileri depolama hedeflerini önemli ölçüde azalttı.
Salgın, özellikle küresel karides ve somon üretimini ciddi şekilde vurmaya hazırlanıyor. Asya’da genellikle Nisan ayında başlayan karides yetiştiriciliği sezonu, şimdi Haziran ve Temmuz ayına kadar ertelendi. Örneğin Hindistan’da çiftlik karidesi üretiminin yüzde 30-40 oranında düşmesi bekleniyor.
Ayrıca hem taze hem de dondurulmuş karides için dünya çapında talep önemli ölçüde azalırken, somon talebinin 2020 yılında en az yüzde 15 oranında düşmesi bekleniyor. Perakende satış, özellikle, taze somon ve alabalık büyük ölçüde düştü ve bunun bir süre bu şekilde kalacağı beklenmekte.
Şeker
2019-2020’de dünya şeker üretiminin art arda ikinci yılda düşerek ve üç yıl içinde ilk kez tahmini küresel tüketim seviyesinin altına inmesi bekleniyor.
Bazı geleneksel ithalatçı ülkelerde düşük fiyatlar ve stokların yeniden yapılandırılmasıyla takas şekerinin genişlemesi öngörülüyor.
Şimdiye kadar, 2019/20 sezonu için küresel bir şeker üretimi açığı beklentisi, 2017 ortalarından bu yana düşen ve dünya üreticilerinin büyük çoğunluğu için tahmini üretim maliyetlerinin altında olan uluslararası şeker fiyatlarını desteklemek için çok az şey yaptı.
Süt
COVID-19 salgınının neden olduğu piyasa aksaklıklarına rağmen, dünya süt üretimi dayanıklılık gösteriyor ve muhtemelen 2020’de yüzde 0.8 oranında büyüyecek. Bununla birlikte, dünya süt ürünleri ihracatının ithalat talebini azaltarak yüzde 4 oranında daralması bekleniyor.
Yağ Bitkileri
Diğerlerinin yanı sıra, salgına bağlı bastırılmış talep beklentilerine rağmen, FAO’nun yağlı tohumlar ve elde edilen ürünler için son 2019/20 tahminleri, üretimdeki belirgin bir daralmanın tetiklediği sıkılaşan küresel arz-talep durumuna işaret ediyor.
2020-2021 için geçici tahminler, arzın talebe göre dar kalabileceğini gösteriyor.
COVID-19: Dünya küresel sağlık krizinden küresel gıda krizine mi gidiyor?
Raporda, mevcut COVID-19 sağlık krizini 2007-2009 krizleriyle karşılaştıran, ülkeler ve gıda ürünleri arasındaki farklılıkları ile toplulukları belirleyen ve pandeminin uluslararası gıda pazarlarına odaklanarak mevcut ve olası etkilerini inceleyen özel bir makalesi var.
Ayrıca, bulaşma oranları kontrol edilmemiş olsa bile, pazarın işleyişini normale nasıl döndüreceği konusunda bilgilendirici bir kıyaslama sağlıyor.
Bu özellik, 2007-08 küresel gıda fiyatı krizine kıyasla, dünyanın küresel gıda üretimi beklentileri pozitif, yüksek stoklar, uluslararası gıda fiyatlarının düşük ve ticaretin daha fazla ithalatçı ve ihracatçı ülke ile daha iyi olduğu sonucunu ortaya çıkarıyor. Ayrıca, karar alıcılar artık küresel krizlerle başa çıkma konusunda daha deneyimli, daha bilgili ve hazırlıklı.
FAO Gıda Fiyat Endeksi yükselme eğiliminde
Rapor, FAO Gıda Fiyat Endekslerinde, özellikle de her ayın ilk Perşembe günü yayınlanan uluslararası gıda piyasalarındaki fiyat gelişmelerinde yaygın bir gösterge olarak görülen aylık FAO Gıda Fiyat Endeksinde (FFPI) iyileştirmeler olduğunu duyurdu. FFPI’daki revizyonlar arasında 2002-2004-2014-2016 yılları arasında yeniden temellendirilmesi ve kapsamının genişletilmesi 73 ila 95 fiyat teklifi arasında yer alıyor. FAO, revize edilmiş FFPI’yi Temmuz ayından itibaren yayınlayacak.