Avrupa Birliği destekli CLYMBOL projesi kapsamında yapılan bir araştırma, Avrupa’da gıdaların dörtte birinden fazlasının en az bir sağlık beyanı taşıdığını ve bu beyanların yarıdan fazlasını beslenme ile ilgili beyanların oluşturduğunu ortaya koyuyor.
Avrupa Birliği destekli CLYMBOL araştırma projesi kapsamında gıdalar üzerinde yer alan sağlık beyanlarının ve sembollerinin tüketiciler üzerinde etkilerinin ve bu beyan ve sembollerin satın alma ve tüketim davranışlarına etkileri üzerinde daha fazla bilgi sahibi olunması amaçlanıyor. CLYMBOL projesi kapsamında Avrupa’da İngiltere, Almanya, Hollanda, İspanya ve Slovenya’da gerçekleştirilen son araştırma beyanların mevcut durumlarının ülkeler arasında analizinin ve karşılaştırılmasının yapıldığı ilk araştırma olma özelliği de taşıyor.
Araştırma Avrupa’da gıdaların dörtte birinden fazlasının (%26) sağlık beyanı taşıdığını ortaya koyarken aynı zamanda gıdalarda en fazla beslenme beyanlarına (%64) yer verildiğini gösteriyor. Beslenme beyanlarından sonra kullanım sıklığı açısında ikinci sırada yer alan sağlık beyanlarının kullanım oranı %29 iken, gıda bileşenleri ile ilgili sağlık beyanlarının oranı %6 seviyesinde. Sağlık beyanlarında çoğunluğu genel sağlık beyanları oluşturuyor. Çocukların gelişimi ve sağlığı ile ilgili beyanlara ve gıdanın hastalıkları önleyici olduğu yönünde beyanlara ise oldukça nadiren rastlanıyor.
Araştırma kapsamında incelenen beslenme beyanların üçte birinden fazlasını vitamin ve/veya minerallerle ilgili beyanlar oluşturuyor. Vitaminler arasında beyanı en çok yapılan vitamin C vitamini, minerallerde ise kalsiyum. Sağlık beyanlarında ise vitamin veya minerallerle ilgili beyanların payı sadece %16 seviyesinde.
Sağlık beyanlarının %36’sını ‘ideal büyüme için tam beslenme sağlar’ gibi belli bir gıda bileşenine atıfta bulunmayan beyanlar oluşturuyor. Sağlık beyanlarının %21’inde ise belli besin maddesinden atıfta bulunmadan gıdanın tamamı için ‘kolestrolü azaltır’ gibi genel bir ifadeye yer veriliyor. Yağ, karbonhidrat ve proteinler arasında sağlık beyanlarında en fazla kullanılan besin maddesi ise yağ.
Araştırmaya göre gıdalarda kullanılan beyanların sadece %6’sını logo ve semboller gibi sembolik beyanlar oluşturuyor.
Beyanların en çok kullanıldığı gıda kategorisini ise bebek ve çocuklara yönelik gıdaların da kapsamında yer aldığı özel beslenme amaçlı gıdalar oluşturuyor. Yumurta ürünleri ile ilgili beyan ise bulunmuyor.
Araştırma ürünlerin çoğunun ambalajları üzerinde birden fazla beyanın yer aldığını gösteriyor. Gıdalarda genellikle birden fazla beslenme ile ilgili beyan (‘Şekersiz, düşük kalorili’) bir arada yer alıyor. Aynı zamanda sağlık beyanlarına ilgili beslenme beyanları da eşlik edebiliyor.
Araştırmacılar bu genel sonuçlara karşın ülkeler arasında beyan kullanımı konusunda farklılıklar bulunduğuna da dikkat çekiyor. Beslenme beyanlarının en fazla kullanıldığı ülke olan İngiltere’yi (%30) sırasıyla İspanya (%23), Slovenya (%19), Hollanda (%17) ve Almanya (%16) izliyor. Sağlık beyanlarında ise Hollanda %14’lük oranla ilk sırada yer alırken son sırada %7 ile İspanya yer alıyor. Genel sağlık beyanlarının kullanım oranının en yüksek olduğu ülke Hollanda (%12), besin maddeleri ve diğer işlevsel beyan kullanımının en yüksek oranda olduğu ülke ise Slovenya (%9).
Kaynak: EUFIC