Kuzey Doğa Derneği Başkanı Doç. Dr. Çağan Şekercioğlu, “Dünyada kuş türlerinin yüzde 13.2’sinin soyu tehlike altında, yüzde 9.3’ünün ise soyu tehlikeye girmek üzere.” dedi. Şekercioğlu, Aras Nehri Kuş Cenneti’nin de Tuzluca Barajı projesi nedeni ile yok olma tehdidi altında olduğunu söyledi.
Şekercioğlu, 5 Haziran Dünya Çevre Günü dolayısı ile açıklama yaptı. Şekercioğlu, vahşi hayatı tehdit eden yasa dışı ticaretin gelişirken, dünyanın kıymetli biyo çeşitlilik rezervleri can çekiştiğini belirtti. Her gün birçok türün dünya üzerinden silindiğine dikkat çeken Şekercioğlu, şunları kaydetti: “Bizlere ve çocuklarımıza ait dünya doğal mirası ellerimizden kayıp gidiyor. Yaban hayat katliamı ve kaçakçılığı, organize suç örgütlerini finanse ediyor, yolsuzluklar artıyor ve dünya genelinde bu gidişat özellikle belli coğrafyalarda insanların da can güvenliği tehdit eder bir hal alıyor.
Yaban hayat tüccarları bugün filleri, gergedanları, kaplanları, gorilleri ve deniz kaplumbağalarını hedef almış durumda. 2011 senesinde Vietnam’da alt tür olan bir Java gergedanı cinsinin, Kamerun’da ise siyah gergedanların soyu tükendi. Goriller ise Gambia, Burkina, Faso, Benin ve Togo yabanından tamamen silindi. Tehdit altındaki daha az bilinen türler ise boynuzgagalar, pangolinler, yabani orkide ve gül ağacı gibi kereste ormanları. Ülkemizde de yüzlerce türün; özellikle bitki, böcek, balık, kuş, sürüngen ve memeli türlerinin, yaban hayatı kaçakçılığı nedeniyle soyu tehdit altında.
Bu yok oluş devam ederken, devletler kanun dışı ticaretin önüne geçmek için büyük çaba sarf ediyor. Çeşitli farkındalık kampanyaları yürütülüyor, yaptırım gücü daha yüksel yasalar meclislerden geçiriliyor, kırsalda yaşayan insanlara ve bu bölgelerde görevli olan kanun uygulayıcılara yapılan yatırımlar arttırılıyor. Tüm bu çaba zaman içerisinde etkisini gösterse de maalesef hala çok büyük sayıda tür risk altında ve nesillerin devamlılığı için her birimizin üzerine ‘çevre elçileri’ olarak düşen büyük görevler var.
Daha çok insan yasadışı yaban hayat ticaretinin doğaya ve hayatlarımıza olan etkisini duymak ve anlamak zorunda. Bir kısmımız davranış ve alışkanlıklarını, yasadışı yaban hayat ticareti üzerindeki talebi düşürecek şekilde değiştirmek zorunda. Hükümetler daha fazla ve daha sık farkındalık kampanyaları yürütmeli ve uluslararası örgütler bu konuda daha ciddi yaptırımlar içerek politikalar izlemeli.”
‘Dünyada kuş türleri tehlike altında’
Biyoçeşitlilik hayatın temeli ve biyoçeşitliliğin korunması ekosistemlerin, dolayısıyla insan hayatının devamı için azami önem taşıdığına vurgu yapan Şekercioğlu, şu ifadeleri kullandı: “Dünyada, kuş türlerinin yüzde 13,2’sinin soyu tehlike altında, yüzde 9,3’ünün ise soyu tehlikeye girmek üzere. Yüzde 1,6’sının soyu ise son 500 yılda tükenmiş ya da tükendiği düşünülüyor. Yani kuş türlerinin neredeyse dörtte birinin nesli tükenmiş ya da tükenmek üzere. Bu rakamlar, diğer canlılar için daha da yüksek. Ülkemizde ise değerlendirilmesi yapılmış bin 707 hayvan türü içinde dördünün soyu küresel çapta tükenmiş. 275’inin soyu küresel çapta tehlikede, 100 türün soyu tehlikeye açık, 126 tür ile ilgili ise yeterli bilgiye sahip değiliz.
Fakat en kötüsü, on binlerce hayvan turunun durumları ile ilgili bilgi yok. Bu, özellikle de böcekler ve diğer omurgasız canlılar için geçerli. Ülkemizdeki 10 bin kadar bitki türünün sadece 558’inin durumu küresel çapta değerlendirilmiş. Bunların 103’ünün soyu küresel çapta tehlikede, 20 tür ise tehlikeye yakındır. Yani bugün ülkemizdeki bitki ve hayvan türlerinin yüzde 95’inden fazlasının soyunun tehlikede olup olmadığını bilmiyoruz.”
Doğu Anadolu kuş cenneti tehlike altında
Şekercioğlu, doğal alanların yok olması, doğadan kaçak olarak canlı toplanması, kaçak avcılık, kirlilik ve diğer sebeplerden dolayı soyu tehlikede olan türlerin sayısının sürekli arttığını belirterek, sözlerini şöyle sürdürdü: “Örneğin 2005 yılında keşfettiğimiz ve araştırmalarımız sonucu Doğu Anadolu’nun en zengin kuş cenneti olduğunu belirlediğimiz Kars-Iğdır sınırındaki Aras Nehri Kuş Cenneti, küresel çapta tehlikede olan düzinelerce türe ev sahipliği yapmasına rağmen Tuzluca Barajı projesi nedeni ile yok olma tehdidi altında. Bilimsel araştırmalarımızla, alanda soyu küresel çapta tehlikede olan 4 sürüngen, 3 memeli ve 8 kus türü tespit ettik. Aras Nehri Kuş Cenneti çevresinde tespit ettiğimiz ve alanda olduğunu düşündüğümüz soyu tehlikede olan dokuz, tehlikeye girmek üzere olan yedi diğer türle birlikte, küresel çapta soyu tehlikede veya tehlikeye girmek üzere olan toplam 50 tür söz konusu. Bugüne kadar alanda 264 kuş, 66 memeli, 43 sürüngen ve kurbağa türü tespit edildi.”
802 omurgalı hayvanın 433’ü Aras nehri kuş cennetinde
Türkiye’deki 802 omurgalı kara hayvan türünün 433’ü olan yüzde 54’ünün Aras Nehri Kuş Cenneti’nde veya çevresinde yaşadığını aktaran Şekercioğlu, “Bu kadar canlı türü barındırarak 4 ramsar sulak alan kriterini karşılayan bölge ile ilgili temennimiz Orman Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma Milli Parklar Genel Müdürlüğü tarafından, ‘Tabiatı Koruma Alanı olmaya layıktır’ kararı verilen Kars – Iğdır Aras Nehri Kuş Cenneti’nin, korunarak bilimsel araştırma ve eko-turizm merkezi haline getirilmesi. Ülkemizde bu ve benzeri kararların zamanında alınmaması sonucu Türkiye, Yale Üniversitesi’nin 2016 senesinde açıkladığı Çevre Performans Endeksi ‘Biyoçesitlilik ve Doğal Alanların Koruması’ kategorisinde 180 ülke arasında 177. sırada yer alıyor.” dedi.