Fransa obezite ile mücadele ve sağlıklı beslenmenin desteklenmesi amacıyla farklı besin etiketlerini deneme sürecine başladı. Aralarında İngiltere’de kullanılan trafik ışıkları etiketlerinin de bulunduğu dört farklı etiketten biri deneme sürecinin ardından Fransa’da gıda ürünlerinin üzerinde yer alacak.
Fransız hükümeti 2015 yılı Aralık ayında kabul ettiği sağlık reform paketi kapsamında obezite ile mücadele ve daha sağlıklı beslenmenin desteklenmesi amacıyla, gıda ürünlerinin besin değerlerini basit bir şekilde tüketicilere sunacak yeni bir etiketleme sistemi getirmeyi hedefliyor.
Ülkede geçen hafta başlayan ve on hafta kadar sürecek olan deneme sürecinde gıda ürünlerinin besin değerlerini basit bir şekilde ortaya koyan dört farklı beslenme etiketi logosu (SENS, NutriScore, Nutri–Repère ve Traffic Light) 40 kadar süpermarkette çeşitli gıda ürünleri üzerinde yer alacak. Dört farklı beslenme etiketinin etkinliğini ortaya koyacak olan raporun en erken yıl sonundan önce hazırlanarak Sağlık Bakanlığına sunulması planlanıyor. Hazırlanacak olan rapor doğrultusunda Fransa hükümeti hangi etiketin ülke çapında kullanılacağına karar verecek.
Ancak Avrupa Birliği yasal düzenlemeleri, üye ülkelerin gıda etiketlemesi konusunda kendi uygulamalarını zorunlu kılmasının önünde engel oluşturduğundan Fransız hükümeti tarafından seçilecek olan etiketin uygulanması gönüllü olacak.
Etiketlerin tüketiciler üzerindeki etkilerinin anlaşılabilmesi için deneme sürecinin gerçek hayat koşullarında gerçekleştirildiğini belirten Fransa Sağlık Bakanlığı; “Amaç, bağımsız bir bilimsel komite tarafından oluşturulan araştırma protokolü ile hangi sistemin satın alma davranışı bakımından en etkili sistem olduğunun belirlenmesi.” açıklamasında bulundu.
Ancak dört etiketleme sisteminin etkinliğini araştıracak olan iki komitede de yer alan üyelerden bir kısmının gıda endüstrisi ile çeşitli şekillerde ilişkileri olması şimdiden komitelerin bağımsızlığının sorgulanmasına neden oluyor.
Avrupa Birliği yine parçalanıyor
On yıldan uzun bir süredir tüm üye ülkelerde uygulanacak bir besin profili sistemi Avrupa Birliği’nin gündeminde yer alıyor ancak bugüne kadar bu konuda somut bir ilerleme sağlanabilmiş değil. Avrupa Komisyonu’nun “görsel etiketlerin” etkileri üzerine hazırlamakta olduğu raporu 2017 yılı Aralık ayına kadar Konsey ve Parlamentoya sunması bekleniyor.
Avrupa Birliği’nde yürürlükte olan gıda ve içecek etiketleri ile ilgili yasal düzenleme üye ülkelerin bu ürünler üzerinde farklı görsel etiketler kullanmalarına bu etiketlerin ticaretin önünde engel oluşturmaması ve bilimsel verilere dayanması ve gönüllülük esasına dayanması koşulları ile izin veriyor. İngiltere 2013 yılında trafik ışıkları etiket sistemini gönüllü olarak uygulamaya başlayarak bu konuda Avrupa içerisinde bir adım atan ilk ülke olmuştu. İngiltere’nin Avrupa Birliği’nden ayrılacak olması ise Birlik içerisinde gıda etiketleri konusunda tekrar bir uyum sağlanabileceği ümidini güçlendirmişti. Ancak Fransa’nın bu konuda attığı bu son adım, Avrupa Birliği’nin yakın gelecekte gıda etiketleri konusunda tekrar farklı uygulamalara sahne olacağını gösteriyor.
Etiket adayları
NutriScore
Epidermiyolojist Serge Hercberg tarafından 2014 yılında geliştirilen NutriScore sisteminde ürünler sağlık açısından beş kategoriye ayrılıyor. Renk ve harflerle gıda ürünlerinin ne kadar sağlıklı(!) veya sağlıksız(!) olduğunu gösteren bu etiket, gıda endüstrisi tarafından dengeli beslenmeye katkı sağlamayacağı ve yeterli düzeyde bilgi içermediği gerekçesi ile yoğun bir şekilde eleştiriliyor.
SENS
Fransa Perakendeciler Derneği tarafından geliştirilen SENS etiketleri tüketicilere gıda ürünlerini hangi sıklıkla (çok sık, sık, orta düzeyde, az, çok az miktarda) tüketmeleri gerektiği ile ilgili bilgi veriyor.
Ancak bu etiket kırmızı renk içermediği ve dolayısıyla her gıdanın bir şekilde sağlıklı olduğunu ima ettiği gerekçesi ile tüketici örgütü FoodWatch tarafından eleştiriliyor. FoodWatch yaptığı açıklamada; “Bilgi vermek yerine bu etiket işlenmiş gıdaların ne sıklıkla tüketilmesi gerektiğini söylüyor.” değerlendirmesinde bulunuyor.
Traffic Lights
İngiltere Gıda Standartları Ajansı tarafından geliştirilen ve İngiltere’de de gıda üreticileri ve perakendeciler tarafından yoğun bir şekilde kullanılmakta olan Traffic Lights – Trafik Işıkları etiket sistemi Fransa için bir diğer seçenek. Ancak diğer Avrupa ülkeleri genel olarak yüksek miktarda tuz, yağ veya şeker içeren ve geleneksel olarak az miktarda tüketilen gıdalar (parmesan peyniri gibi) açısından bu etiket sisteminin haksız bir şekilde ayrımcı olduğu gerekçesi ile bu etiket sistemini eleştiriyor.
Trafik ışıkları etiket sisteminin Fransa’da en büyük destekçisi ise Foodwatch. Tüketci örgütü basit ve anlaşılır olduğu için İngiltere’de uygulanmakta olan bu sistemi destekliyor.
Nutri-Repère
Fransa gıda lobi grubu ANIA tarafından geliştirilen Nutri–Repère etiket sisteminde, tavsiye edilen günlük tüketim miktarları temel alınıyor ve bu etiketlerde farklı renkler yer almıyor. ANIA, bu etiketin tüketicilere bilgiyi en objektif şekilde sunduğunu belirtiyor.