Euromonitor taze gıda endüstrisi araştırma projesi yöneticisi Anastasia Alieva, internet bloğunda Euromonitor tarafından yayımlanan 2015 taze gıda pazarları raporlarının bir derlemesine yer verdi.
Euromonitor pazar araştırma şirketi tarafından yayımlanan Taze Gıda Endüstrisi verileri, 2015 yılında dünya genelinde taze gıda satışlarının %2’lik büyüme sergileyerek 2,2 milyar tona ulaştığını gösteriyor.
Euromonitor verileri, dünya genelinde taze gıda endüstrisinin sergilediği büyüme her ne kadar bir önceki yıla göre %3 oranında düşüş sergilemiş olsa da genel olarak 2010-2015 dönemi ortalama büyüme hızı olan %2,5 seviyesi ile orantılı olarak gerçekleştiğini gösteriyor. Çin’de satışlardaki durgunluk ile Rusya ve Brezilya pazarlarındaki küçülme 2015 yılı büyüme oranını olumsuz yönde etkiledi.
Dünya pazarı
Orta Doğu ve Afrika’da bölgesel büyüme, 2015 yılında satış hacminde %4’e yakın büyümeyi de beraberinde getirdi. Gelir seviyelerindeki artışlar ve sağlık konusunda bilincin artması Orta Doğu ve Afrika’da taze meyve, et ve yumurta satışlarının artış sergilemesinin en önemli nedenleri arasında yer alıyor.
2015 yılında taze gıda satışları özellikle Birleşik Arap Emirlikleri (%7 büyüme oranı), Mısır (%5 büyüme oranı) ve Fas ve Güney Afrika’da (%3 büyüme oranları) güçlü bir büyüme sergiledi.
Çin pazarındaki durağanlığa rağmen Asya Pasifik, pazardaki %3 büyüme oranı ile en yüksek ikinci büyüme oranına sahip bölge oldu. Asya Pasifik bölgesi aynı zamanda dünyada nüfus artış hızının en yüksek ve kişi başı tüketimin de en yüksek oranda gerçekleştiği bölge. Çin ve Hindistan 43,4 milyon tonluk tüketimleri ile taze gıda pazarının dünya genelinde büyümesine %73 oranında bir katkı sağladılar.
Diğer yandan Batı Avrupa ve Kuzey Amerika’nın oldukça gelişmiş pazarlarında satış hacmi %1 oranının artında bir büyüme sergiledi. Bu bölgelerde yoğun yaşam koşulları, tek başına yaşayan nüfusun yoğun olması ve tüketicilerin ambalajlı ve işlenmiş gıdaların sağladığı kolaylığı tercih etmeleri pazarın bu denli durağanlaşmasının en önemli nedenleri arasında yer alıyor.
Rusya’daki düşüş Doğu Avrupa’yı etkiliyor
Doğu Avrupa bölgesinde nüfusun azalması ve Rusya’nın etkisi, satış hacminde %5 oranında bir düşüş yaşanmasına neden oldu. 2015 yılında Doğu Avrupa tüketiminin %40’ının gerçekleştiği Rusya, bölgedeki en büyük pazar konumunda.
Rusya’nın başta Avrupa Birliği, Kuzey Amerika, Avustralya olmak üzere pek çok ülkeye ve ürüne uyguladığı ambargo nedeniyle Rusya Taze Gıda pazarı satış hacmine %4 oranında ve perakende değerinde %2 oranında katkı sağladı. Rusya’nın kendi kendine yeterlilik konusunda uzun vadeli hedefleri doğrultusunda yurtiçinde üretimde artış sağlanmasına rağmen taze gıda satışları ambargolardan ciddi anlamda etkilendi. Devalüasyon, ülkedeki ekonomik durgunluk döneminin sona ermemesi ve tüketicilerin gelir seviyelerindeki düşüş taze gıda satışlarının olumsuz yönde etkilenmesinin diğer başlıca sebepleri arasında yer alıyor.
Rusya’da özellikle ithalata bağlı ürünlerin satışlarında ciddi düşüşler yaşandı; karnabahar ve brokoli satışları %41, kabuklu yemişlerin satışları %29, meyve satışları %20 ve kırmızı et satışları %8 oranında düşüş sergiledi.
En çok satılan gıdalar; baklagiller, balık, deniz ürünleri ve yumurta
2015 yılında dünya genelinde en iyi performansa sahip gıda, satış hacminde %4’lük artışla baklagiller oldu. Maliyeti daha düşük bir protein kaynağı olan baklagiller özellikle gelişmekte ve büyümekte olan pazarlarda önemli bir yere sahipler. Hindistan’da 360 milyon vejetaryenin günlük protein ihtiyacının büyük bir kısmını karşılayan proteinlerin satış hacmi ülkede 2015 yılında %5 oranında büyüme sergiledi. Bu büyüme oranıyla birlikte tek başına taze baklagil satış hacminin %56’sını karşılayan Hindistan’da 2015 yılında 51 milyon ton baklagil satışı gerçekleşti.
Özellikle son yıllarda öne çıkan sağlık trendleri baklagillerin gelişmiş pazarlarda da tüketiminin artmasını sağladı. Baklagillerin önemli miktarda vitamin, mineral, protein, kompleks karbonhidrat ve lif içeriyor olması, beslenmede rafine karbonhidrat tüketiminden kaçınan ve bitkisel proteinlere ağırlık veren tüketiciler için baklagillerin ideal bir tercih olmasını sağladı.
Balık, deniz ürünleri ve yumurta %3’lük büyüme oranı ile en büyük satış hacmine sahip taze gıdalar arasında baklagillerin hemen ardından geliyor. Bu kategorideki gıdalar özellikle tüketicilerin protein tüketimlerini geliştirmeye başladığı, daha yüksek fiyatlı balıkları da tercih ettiği ve yumurtayı da temel gıda maddesi olarak tüketildiği Orta Doğu, Afrika, Asya Pasifik ve Latin Amerika’da dinamik bir büyüme sergilediler.
Balık ve deniz ürünleri satışının Batı Avrupa’da büyüme oranının oldukça düşük olmasına ve Kuzey Amerika’da düşüş sergilemesine karşı, sağlık bilinci ile hareket eden tüketiciler deniz ürünleri tüketiminin sağladığı yararların üzerinde duruldukça bu gıdalar daha fazla tercih edilmeye başlandı.
Balık ve deniz ürünleri iyi bir protein kaynağı ve kırmızı et için sağlıklı bir alternatif. Ancak çoğu tüketici hala çiğ balığı sıfırdan pişirme konusunda isteksiz. Üreticiler ve perakendeciler de ambalajın içerisinde pişirmeye hazır ürün sunmaya varıncaya kadar tüketicilerin deniz mahsullerini kendileri pişirmelerine yardımcı olabilecek çözümler sunmaya çalışıyor.
Bölge pazarlarında kırmızı et satışları düşüşte
Dünya genelinde 2015 yılında et tüketimi %2 oranında artış sergiledi. Gelir düzeyi artan ve artan nüfusu sonucunda tüketimi de artış sergileyen gelişmekte olan pazarlar, 2015 yılında et talebine yön veren pazarlar oldu. Et tüketiminin %4 oranında artış sergilediği Orta Doğu ve Afrika ve %3 oranıyla Asya Pasifik aynı zamanda diğer pazarların aksine kırmızı ette büyüme kaydedilen pazarlar oldu.
2015 yılında Batı Avrupa’da genel olarak et %0,3 oranında kırmızı et ise %1 oranında düşüş sergiledi. Kırmızı et tüketiminin kalp damar rahatsızlıkları ve kolon kanseri ile ilişkilendirilmesi sonucunda sağlık kaygılarının artması kırmızı etteki bu düşüşün başlıca sebebini oluşturdu. Amerika’da ise tüketicilerin domuz eti (%8 büyüme oranı) ve beyaz et (%5 büyüme oranı) gibi daha yağsız etlere yönelmesi sonucunda kırmızı et %3’lük bir düşüş sergiledi.
Amerika’da yarı vejetaryenlik trendinin yaygınlaşması ve kırmızı et yerine daha yağsız etlerin, balık, deniz ürünleri ve baklagillerin tüketilmesi ortalama 2010 ve 2015 yılları arasında Amerikalı bir tüketicinin ortalama kırmızı et tüketiminin 4 kilogram azalmasına neden oldu. Batı Avrupa’da ise 2010 ve 2015 yılları arasında tüketicilerin kişi başı kırmızı et tüketimi 1 kilogramlık bir azalma sergiledi.
Tüketiciler menşe bilgisi ve etik üretim arıyor
Gıdalarda patojenler, tarım ilacı ve sahte ürünlerle ilgili skandalların ardından tüketiciler ürünlerin menşeini ve tedarik zincirini daha fazla önemsemeye başladılar. Hem Batı Avrupa, Kuzey Amerika ve Avustralasya’daki (Avustralya-Asya Bölgesi) gelişmiş pazarlarda hem de gelişmekte olan çok sayıda pazarda yer alan taze gıdaların üreticileri ve yetiştiricileri tüketicilerin satın aldıkları gıdalar hakkında çok daha fazla bilgi sahibi olmak istediklerinin artık farkında. Bu nedenle üretici ve yetiştiriciler tüketicilerin bilinçli bir şekilde tercih yapmalarına yardımcı olabilmek amacıyla ürünlerin menşei ve diğer özellikleri hakkında tüketicilere daha fazla bilgi sağlıyor.
Menşeinin yanı sıra etik üretim etiketleri de sürdürülebilir ve sorumlu üretim arayışında olan tüketicilerin bu yöndeki talebini karşılıyor. Etik üretim etiketlerinin üretimde şeffaflık sağlamanın yanı sıra ürünlerin satışında da etkili olduğu bir gerçek. Etik üretimle ilgili bir işaret arayan tüketiciler bu etiketlere sahip olan ürünlere daha fazla miktarda ödeme yapmaya hazır.
Taze gıdaların geleceği
Euromonitor tarafından yapılan son tahminler, dünya genelinde taze gıda satışlarının 2015 ve 2020 yılları arasında %13 oranında büyüme sergileyeceği yönünde.
Bu büyümede büyük oranda Asya Pasifik, Orta Doğu, Afrika ve Latin Amerika pazarlarının etkili olması bekleniyor.
Batı Avrupa pazarındaki durgunluk, evde yemek pişirmeye geri dönüş ve tüketicilerin daha sağlıklı ve doğal beslenmeye yönelmesi sayesinde sona erebilir. Perakendeciler ve üreticiler ürünleri belli tüketici gruplarının tüketimine uygun hale getirerek ve daha fazla çeşitte taze gıdayı daha rekabetçi fiyatlara tüketicilere sunarak satışlarını arttırabilir.