Trans yağlara yeni düzenleme. Bugün yayınlanan yönetmelikle trans yağlar, gıdalarda kullanımı kısıtlanmış öğeler listesine eklendi. Yönetmeliğe göre, perakende işletmelere arz edilen gıdalar ile son tüketiciye sunulan gıdalarda trans yağ miktarı, toplam yağın 100 gramında 2 gramı geçmeyecek. Gıda işletmecilerine, 31 Aralık 2020 tarihine kadar geçiş süreci tanındı.
Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli’nin “AB ülkelerinden 3 ay önce uygulayacağız” dediği trans yağ düzenlemesi, 7 Mayıs 2020 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Gıdalara Vitaminler, Mineraller ve Belirli Diğer Öğelerin Eklenmesi Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik’te yerini aldı. AB, 2019 yılında, 01 Nisan 2021’den geçerli olmak üzere, gıdalarda 100 gram yağ için maksimum 2 gram trans yağ kısıtlaması getirmişti.
Yeni düzenlemeyle, trans yağlar, gıdalarda kullanımı kısıtlanmış öğeler listesine eklendi. Yönetmeliğe eklenen geçici maddeye göre, EK-3 Bölüm-B’de yer alan hükümlere uygun olmayan gıdalar 31Aralık 2020 tarihinden sonra son tüketiciye arz edilemeyecek ve piyasada bulunamayacak.
EK-3 Bölüm-B’de yer alan hükümlere göre ise perakende işletmelere arz edilen gıdalar ile son tüketiciye sunulan gıdalarda trans yağ içeriği; hayvansal yağlarda doğal olarak bulunan trans yağ hariç toplam yağın 100 gramında 2 gramı geçemeyecek.
Gıda işletmecileri, söz konusu tarihe kadar Türk Gıda Kodeksi Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliğinin ilgili hükmüne uyacaklar.
Trans yağ nedir?
Trans yağ, bir çeşit doymamış yağ asididir ve doğal yolla oluşan veya endüstriyel olarak üretilen trans yağlar olmak üzere sınıflara ayrılabilir. Doğal yolla oluşan trans yağlar veya geviş getiren hayvan kaynaklı trans yağ asitleri (rTFA), geviş getiren hayvanların bağırsak bakterileri tarafından üretilir ve bu hayvanlardan elde edilen gıda ürünlerinde (örneğin sığır, koyun ve keçilerden elde edilen et ve süt ürünleri) küçük miktarlarda bulunur.
Endüstriyel olarak üretilen trans yağlar ise endüstriyel işleme tekniklerinin kullanımıyla yağ ve sıvı yağların modifiye edilmesi ile oluşturulur. Kısmi hidrojenasyon süreci, trans yağların endüstriyel olarak üretimi sırasında kullanılan birincil mekanizmadır; bu süreçte sıvı yağ, duyusal profili ve dokusu zenginleştirilerek ve raf ömrü ve tekrar ısıtılmaya karşı toleransı arttırılarak ticari cazibe kazanacak şekilde katılaştırılır.
Başlangıçta düşük trans yağ içeriği bulunan sıvı yağların tekrar tekrar ısıtılması (örneğin yemek yaparken) ek trans yağların oluşumuna neden olabilir. Gıdalarda yer alan endüstriye olarak üretilmiş trans yağların oranları, genellikle doğal yollarla oluşan trans yağlardakilerden çok daha fazladır ve çoğu Avrupa ülkesinde bunlar beslenme düzenindeki trans yağların temel kaynağıdır. Yaygın olarak yüksek miktarlarda trans yağ içeren bazı gıda örnekleri Tablo 1’de gösterilmiştir.