Neden bitki çayları tüketmelisiniz? Kaliteli çay ne demektir? Açıkta satılan çay hazırlamada kullanılan bitkiler sağlıklı mı? Poşet kağıdı zararlı mı? Prof. Dr. Ekrem Sezik anlattı.
Sağlık için kaliteli bitki çayları tüketmenin önemine vurgu yapan Türk Fitoterapi Derneği Başkanı Prof. Dr. Ekrem Sezik, bitki çaylarının sağlığa faydalarını ve hangi koşullarda zararlı olabileceğini anlattı.
Neden bitki çayları tüketmelisiniz?
Bitkilerin sağlığı koruyucu pek çok madde taşıdığının anlaşılması, bu maddeleri tabiattan doğrudan almak isteyenleri bitkisel çay içmeye yönlendirmiştir. Bilhassa antioksidanları çay içerek almak yaygınlaşmıştır. Bu yüzden son yıllarda ülkemizde de yeşil çay tüketimi oldukça artmıştır.
Yeşil Çay nedir? Siyah çaydan ne farkı vardır?
Yeşil çay, çay bitkisinin fermentasyona tabi tutulmamış yapraklarıdır. Yapraklar toplanır ve kurutulur. Kimyasal yapısı siyah çaya benzer. Yalnız antioksidan etki gösteren maddeler yani polifenoller daha fazladır. Dolayısıyla bu amaçla daha çok kullanılmaktadır. Günde 3-4 kupa yeşil çay içilmesi uygun miktarlarda antioksidan madde alınması için yeterlidir.
Diğer taraftan, rahat uyumak isteyenler, tek bitkili veya değişik bitkilerin karışımı olan bitkisel çayları tercih etmektedir. Melisa ve ıhlamur bu açıdan tercih edilen bitkilerdir.
Siyah çaya seçenek olarak da bitkisel çay içimi çok yaygındır.
Kaliteli çay ne demektir?
Çay üretiminde kullanılan bitkiler tarım yoluyla veya tabiattan elde edilir. Kalitelidir diyebilmemiz için kısaca şu hususları söyleyebiliriz:
- Uygun toplama, iyi tarım uygulamaları; hasat, parçalama ve depolama için uygun ve standart şartlar sağlanmalıdır.
- Toprak, toz, kir ile böcek ve diğer hayvan kirliliklerini taşımamalıdır.
- Ağır metal, pestisit, herbisit, mikrobik bulaşma miktarları gıda kodeksleri tarafından kabul edilebilir miktarları aşmamalıdır.
- Gerekiyorsa bitki kısımlarında, mikrofungusların üremesi sonucu meydana gelen, aflatoksin, okratoksin gibi maddelerin, pirozolidin alkaloitleri ve radyoaktif bulaşma tayinleri yapılmış olmalıdır.
Yukarıda belirttiğim analizler, çay hazırlamada kullanılan bitki kısmının yapısındaki maddelerin miktarlarının uygun olmasından daha önemlidir. Bu değerler uygun değilse, tüketici çay içerken devamlı zararlı maddeleri de almış olacaktır.
Açıkta satılan çay hazırlamada kullanılan bitkiler sağlıklı mı?
Aktar vb. dükkânlarda, açıkta satılan bitkilerin sağlığa zararlı maddeler taşıyabileceği hususunu unutmamak gerekir. Bu ürünlerin kullanılmasını doğru bulmuyoruz. Çünkü aktar vb. dükkânlardan satın alınacak ürünlerin kalitesi, son kullanım tarihi, elde ediliş, nakil ve bekleme sırasında hangi zararlı maddelerin bulaştığı, üzerinde hangi böcek, kemirici ve hayvanların gezdiği(!) bilinmemektedir.
Poşet kağıdı zararlı mı?
Poşet yapımında kullanılan kağıt, abaka (Musa textilis) denen bitkinin yapraklarından elde edilen liflerden üretilmektedir. Beyazlatma işleminde ozon kullanıldığı için zararlı olabilecek herhangi bir madde taşımaz. Ayrıca demleme sırasında suya herhangi bir lif veya madde vermez. Bu husus da analizlerle gösterilmiştir. Kısacası zararlı değildir.
Poşet çaylarda dikkat edilmesi gereken en önemli husus poşetin içinde bulunan bitkilerin kalitesi ve üretildiği tesislerdir. Eğer poşet çaylar, kalitesi düşük, gerekli analizler yapılmamış bitkiler kullanılarak veya hijyenik şartlara sahip olmayan tesislerde üretilmiş ise, yarar yerine zarar verecektir. Maalesef piyasada “merdiven altı” diye isimlendirilen tesislerde de üretimler yapılmaktadır. Bunun çözümü de bilinen firmaların poşet çaylarını kullanmaktır.
Farklı bir lezzet için içilen ıhlamur, adaçayı, kuşburnu ve yeşil çayın kaliteli olanlarını tüketmek şartıyla sağlığa yararları da olduğunu unutmamak gerekir.