Özellikle çocuklarının daha fazla yemek yemelerini isteyen anneler bazen komşu ve arkadaş tavsiyesiyle aldıkları vitaminleri verebiliyor. Oysa vitaminlerin doktor kontrolünde, muayene ve bazı tetkikler sonucu alınması gerekiyor. Fazla vitamin alımı yetersiz vitaminden daha fazla yan etkiye neden olabiliyor.
Çocuk sağlığının korunmasında vitaminler önemli bir yer tutuyor. Çocuğun beslenme alışkanlıklarını düzenleyen annelerin en büyük endişesi ise çocukların iştahsız olması ve vitamin alımının yetersiz kalması. Özellikle çocuklarının daha fazla yemek yemelerini isteyen anneler bazen komşu ve arkadaş tavsiyesiyle aldıkları vitaminleri verebiliyor. Oysa vitaminlerin doktor kontrolünde, muayene ve bazı tetkikler sonucu alınması gerekiyor. Fazla vitamin alımı yetersiz vitaminden daha fazla yan etkiye neden olabiliyor. Memorial Bahçelievler Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Bölümü’nden Prof. Dr. Mahmut Çivilibal, komşu tavsiyesiyle vitamin alımının zararları hakkında bilgi verdi.
Her vitamin her çocuğa uygun değil
Vitaminler büyüme, hücre yenilenmesi ve enerji üretimi için vücuda gerekli olan ve sağlıklı yaşamın vazgeçilmez bir parçası olan organik bileşiklerdir. Vitaminler insan vücudunda sentezlenemeyen, sentezlense bile yeterli olamayan, dışarıdan alınması gerekli maddelerdir. Bu yüzden sağlığımız için gerekli olan vitaminleri yiyeceklerden ya da ilave vitamin preparatlarından sağlamamız gerekir. Ancak, her bireyin kişisel özellikleri ve beslenme şekli farklıdır buna bağlı olarak vitamin gereksinimi de kişiden kişiye değişir.
Sosyal medyadan vitamin seçmeyin
İnternet, sosyal medya, gazete haberleri ve arkadaş tavsiyesi niteliğindeki duyumlarla, çocuklara rastgele vitamin ilacı verilmemelidir. Bir çocuğun vitamin ilaçlarına ihtiyacı olup olmadığına ve hangi ürünü kullanacağına kesinlikle çocuk hekimi karar vermelidir.Bir başkasının çocuğuna verilen ve yararlı olan bir ürün, başka bir çocukta yararlı olmayabileceği gibi ciddi yan etkilere neden olabilir. Bu nedenle aileler, nereden duyduklarına ve kimin tavsiye ettiğine bakılmaksızın bu tür ürünleri çocuklarına kullanmadan önce mutlaka uzmana danışmalıdırlar.
D vitamininin fazlası zehirliyor
Vitaminler, yağda ve suda eriyen vitaminler olarak iki gruba ayrılır. Yağda eriyen vitaminler; A,D,E ve K vitaminleridir. Bunlar, karaciğerden salınan safra varlığında bağırsaktan emilerek kan dolaşımına geçer ve proteinlere bağlanarak karaciğerde birikir. Suda çözünen vitaminlerin vücut için gerekli olan miktarından fazlası vücut sıvıları ile vücut dışına atılırken, yağda çözünen vitaminlerin fazlası ise yağ dokusunda depolanır. Depolandıkları için yağda çözünen vitaminlerin fazla alımı vücut için zararlı olabilir. Bu yüzden vitamin D’nin ve vitamin A’nın tüketiminde dikkatli olmak gerekir. Bu vitaminlerin diyetle alınanları değil, ilaç olarak ihtiyaç fazlası alımları ciddi yan etkilere ve zehirlenmelere yol açabilir. En sık görülen zehirlenme belirti ve bulguları; bulantı, kusma, şiddetli baş ağrısı, kafaiçi basınç artışı ve böbrek taşlarının oluşumudur. Yağda eriyen vitaminlerin bir kısmı cilt altı dokusu, böbrekler ve karaciğerde depolanır, yıllarca bu dokulardan kana salınımları devam eder. Böylelikle aşırı alınan bu vitaminlerin toksik etkileri yıllar boyu devam edebilir.
Uzun süren iştahsızlığı varsa…
Bir çocuk uzun süreden beri iştahsızsa ve yeterli kilo alamıyorsa, bu sorun bağırsak parazitleri, kabızlık, kansızlık veya idrar yolu enfeksiyonundan kaynaklanabileceği için mutlaka tedavi edilmelidir. Altında bir hastalık olmaksızın, gerçek iştahsızlığı olan çocuklara doğru beslenme eğitimi ve gerekli hallerde bazı ilaç takviyeleri verilebilir.
“Yemiyor” diye endişelenmeyin
Çocuğun yeme isteği, büyüme hızına ve kişisel durumuna göre belirli dönemlerde değişiklik gösterebilir. Özellikle 1-2 yaş arası, yemek seçme ve yemeği reddetme gibi davranışların sıkça karşılaşıldığı ve iştahın en düşük seviyede olduğu dönemdir. Bu dönemde çocukların büyük bölümü, bazı günler az, bazı günler fazla yiyebilir. Ayrıca bazı çocuklar sık aralarla ve azar azar yemeye alışmış olabilir, bu şekilde yenen yemek de ana öğünde yenen kadar besin değeri taşıyabileceği için “Yeterli besin almıyor” diye ebeveynler endişelenebilir. Her çocuğun iştahı, beslenme alışkanlığı, metabolizması ve kalori ihtiyacı birbirinden farklıdır. Beslenme saatlerine, öğün alışkanlıklarına anne babalar; hangi öğünde neleri ve ne miktarda alacağına ise çocuk karar vermelidir. Besin miktarından çok, besinin kalitesi ve doğru beslenme önemlidir.
Vitamin muayene ve tetkik sonrası verilmelidir
Vücudun ihtiyacı olan vitaminler ve mineraller doğal yollarla alınmalıdır. Başta çinko, omega 3, demir, D vitamini, B12 vitamini ve probiyotikler olmak üzere birçok vitamin ve mineralin doğru alınması, vücudun bağışık sisteminin doğru çalışması ve hastalıklardan korunma açısından önemlidir. Bunlar doğal besinlerle yeterli miktarda alınamıyorsa, çocuğun ayrıntılı muayenesi ve bazı tetkikleri baz alınarak doktor tarafından ilaç olarak kullandırılabilir.
Dikkat eksikliğini çinkoyla önleyin
Çocuklar için çinko çok önemlidir. Çinko, protein sentezi, büyüme ve cinsel gelişimin yanı sıra özellikle bağışıklık sistemi için gereklidir. Hücre yenilenmesi, yaraların iyileşmesi ve zihinsel fonksiyonlarda önemli roller üstlenir. Et, deniz ürünleri, baklagiller, tahıllar, yumurta, fındık, süt ve süt ürünleri ile lifli besinler bol miktarda Çinko içeren besin maddeleridir. Çinko eksikliğinde, bağışıklık sistemi zayıflar; halsizlik, yaraların geç iyileşmesi, saçlarda zayıflama ve dökülme gibi belirtiler görülür. Ayrıca, gelişme geriliği, iştahsızlık, öğrenme ve dikkat eksikliği görülebilir.