Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Trüf Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Aziz Türkoğlu tarafından hazırlanan ‘Yeraltındaki Gizli Hazine: Trüf Mantarları’ kitabı, ülkemizde doğal olarak yetişen 48 trüf türünü tanıtıyor. Kitapta; trüf mantarlarının ekosistem için önemi, ticari değeri olan trüf türlerinin ekolojik özellikleri, kültivasyonu, trüferi kurulumu, yönetimi ve hasatı hakkında bilgiler yer alıyor.
Kitapta ayrıca, Orman Genel Müdürlüğü ile Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi (MSKÜ) tarafından hazırlanan “Trüf Ormanı Eylem Planı” çerçevesinde yapılacak çalışmalara da yer veriliyor.
Kitabın Giriş bölümünden…
“Trüf mantarları sahip olduğu gizemden dolayı çok farklı kesimden insanların ilgisini çekmektedir. Özellikle dünya genelinde gurme ve şefler tarafından aranan bir efsanedir.
İtalya’nın beyaz trüfü (Tuber magnatum), Fransa’nın kışlık siyah trüfü (Tuber melanosporum) ve yazlık siyah trüf (Tuber aestivum) dünya mutfaklarında aranan en ünlü trüf türleridir. Bu trüf türleri yeraltı mantarlarından sadece bir kaçıdır. Trüf avcıları ormanda çok değerli bu trüf türlerini ararken yeraltından yüzlerce farklı mantarla karşılaşabilir. Trüf türlerinden çok az bir kısmı mutfak için çok değerli olan türlerden olup, bazıları tüketilebilecek özelliğe sahip olmakla birlikte tamamı orman ekosistemi içinde çok önemli bir role sahiptir. Ülkemizin sahip olduğu eşsiz konumu ve biyolojik zenginliği aynı zamanda sahip olduğu trüf türlerinin çeşitliliği hakkında da bir fikir vermektedir.
Bu kitapta, ülkemizde doğal olarak yetişen 48 trüf türü tanıtılmıştır. Bu türlerden 5’i tarafımızdan isimlendirilerek bilim dünyasına kazandırılmış yeni türlerdir. Ayrıca trüf mantarlarının ekosistem için önemi, ticari değeri olan trüf türlerinin ekolojik özellikleri, kültivasyonu, trüferi kurulumu, yönetimi ve hasatı hakkında bilgiler verilmiştir.”
“Trüf Ormanı Eylem Planı” çerçevesinde yapılacak çalışmalar:
- Trüf türleri üzerinde bilimsel çalışmalar yapılacaktır. Trüf mantarı türlerinin tespiti ve üzerinde yapılacak bilimsel çalışmalar sürdürülebilirlik açısından son derece önemlidir.
- Trüf ile ilgili Eğitim Faaliyetleri yapılacaktır. Orman Görevlilerine trüf mantarları ile ilgili genel bilgilendirme amaçlı seminer verilecektir. Bu seminerler doğal trüflerin korunması için çok önemlidir.
- Doğal trüf alanlarının tespiti ve bu alanların “Doğal Trüf Ormanı”na dönüştürülmesi ve geliştirilmesi sağlanacaktır. Trüfün doğal olarak yoğun bir şekilde yetiştiği sınırlı sayıda ilde ve sınırlı alan çitle çevrilerek domuzlardan korunmalıdır. Bu alanlar aşılı fidan dikilerek güçlendirilmelidir.
- Uygun orman içi boşluklarda “Yapay Trüf Ormanları” oluşturulacaktır. Toprak özellikleri, iklim, yağış özellikleri de dikkate alınarak ülkemizde trüf mantarı türlerini yetişmesi için uygun şartları taşıyan 16 farklı bölge de 2 ha’lık alana trüf aşılı meşe fidanları dikilerek “Yapay Trüf Ormanları” oluşturulacaktır. Deneysel amaçlı bu alanlar alınacak sonuçların değerlendirilmesiyle uzun vadeli çalışmalar yapılacaktır. İspanya’da her yıl 4000 hektar yeni trüf alanı oluşturmak üzere ağaçlandırıldığı gibi alacağımız ilk sonuçlara göre ülkemizde daha büyük ölçekte ağaçlandırmalar yapılabilir.
- Gen kaynağı maksatlı alanlar oluşturulacaktır. Biyolojik zenginliğimiz olan trüf türlerinin tükenmesinin önüne geçilmesi ve her türlü bilimsel çalışmaya materyal temini açısından öncelikle nesli tükenmekte olan trüf türlerinin bulunduğu ve koruma tedbirlerinin alındığı trüf bahçeleri oluşturulacaktır. Kültüre dönük çalışmalar için en önemli tedbir olarak, doğal trüf mantarlarının gen tür ve toplum zenginliğinin korunacaktır.
- Yurtdışından gelmesi muhtemel istilacı türlere tedbirlerin alınması çalışmaları yapılacaktır. Son yıllarda Fransa tarafından ithal edilen oldukça ucuz olan Çin orijinli Tuber indicum aşılı meşe fidanları, Fransa’da yerli ve çok kıymetli olan Tuber melanosporum aşılı meşe fidanlarının oluşturduğu bahçelere yayılarak yerli türü yok etmiştir. Bu durum Fransa’da trüf üreticileri için büyük zararlara neden olmuştur. Bunun yanında birçok farklı ve ekonomisi olmayan mantar türlerin trüf mantarları ile rekabete girerek yerlerine geçtiği tespit edilmiştir. Halen ülkemize mikorizal fidancılık ile ilgili bir yasal düzenleme olmadığı için, yabancı ülkelerden trüf aşılı olup olmadığı bilinmeyen ektomikorizal fidan girişi vardır. Sertifikasız ve kontrolsüz olarak ülkemize yüksek fiyatlarla satılan bu trüf aşılı fidanların kökünde hangi trüf türünün mikoriza oluşturduğu bilinmemektedir. Bu şekilde istenmeyen istilacı türlerin ülkemize girişi önlenmezse kısa bir süre sonra istenmeyen istilacı türler Trüf Eylem planı ile oluşturacağımız trüf ormanlarını istila edip mevcut trüf türleri ile rekabete geçip yerlerini alma ihtimali çok yüksektir. Avrupa Birliği Ülkelerinin aldığı tedbirler doğrultunda ülkemizde de Orman Genel Müdürlüğü koordinasyonu ile ilgili kurum ve kuruluşların bir araya getirilip bir mevzuat düzenlenmesi gerekmektedir. Bu mevzuatın çıkartılarak hem ülkemizin döviz kaybının önüne geçilecek hem de istilacı türlerin ülkemize kontrolsüz olarak girişi engellenmiş olacaktır.
