İyot eksikliğinden en çok etkilenen sistem, bebeğin beyin ve sinir sistemi oluyor. Eksikliği anne adayının sağlıksız bir hamilelik geçirmesine ve bebekte kalıcı zeka geriliğine yol açabiliyor.
Yorgunluk, unutkanlık, saç dökülmesi ve göz kapaklarında şişme birçok hamilelikte anne adaylarının şikayetleri arasında yer alıyor. Hamilelik sürecinin kendine has “normal” sıkıntıları olarak düşünülen bu belirtiler, aslında anne adayı ve bebeğin sağlığı için olmazsa olmaz unsurların başında gelen iyot eksikliğine işaret ediyor. Bebeklerde zeka geriliğinin yanı sıra birçok sağlık sorununa yol açan iyot eksikliği konusuna dikkat çeken Kadın Hastalıkları ve Doğum, Perinatoloji Uzmanı Doç. Dr. Oktay Kaymak, “Hamilelikte yetersiz iyot alımı ilk üç ayda bebek kaybı, erken doğum, bebekte beyin gelişiminde anomaliler, mental fonksiyon geriliği, konuşma ve duyma problemlerine yol açıyor” diyor. Bir kadının günlük ortalama 150 mikrogram olan iyot ihtiyacının hamilelikte günlük 200-250 mikrograma çıktığını ifade eden Doç. Dr. Oktay Kaymak, iyot içeren gıdaları da yoğunluk derecelerine göre “tüm deniz ürünleri, tavuk, yumurta, ıspanak, süt, elma ve tahıl ürünleri” olarak sıralıyor.
İyotun döngüsü
İyodun büyük bir kısmı toprakta bulunuyor. Önemli bir diğer kaynak da buzullar. Yağan yağmur ve ırmaklar aracılığı ile topraktan alınan iyot, denizlere ulaşıyor. Buzullardan gelen iyot ile birlikte okyanus ciddi miktarda iyot barındırır hale geliyor. Bu nedenle deniz ürünlerinin hemen hepsi ciddi miktarda iyot içeriyor. İyot denizlerden buharlaşıp yağmur aracılığıyla yeniden toprağa ulaşıyor. Bu döngünün dışında kalan alanlardaki topraklar iyot açısından biraz daha şanssız. Topraklarında yeterli iyot bulunmayan ülkelerde, iyot eksikliği sorunu ortaya çıkabiliyor. Türkiye ise iyot yeterliliği sıralamasında okul çocukluğu döneminde orta düzeyde yeterliliği olan bir ülke. Ancak, hamilelik döneminde ise hala orta düzeyde eksik ülkeler arasında yer alıyor. Dolayısıyla, hamilelerin iyot düzeylerinin normal olup olmadığına dikkat etmeleri çok önemli hale geliyor.
Lahanayı çok seviyorsanız, dikkat!
Vücudumuzun temel sistemleri için gereken bu önemli mineralin eksikliği yalnızca toprakta yeterli iyot bulunup bulunmamasına bağlı değil. Bazı besinlerin aşırı tüketimi de de iyot emilimini bozuyor. Bu besinlerin başında ise karnabahar, lahana, Brüksel lahanası, turp ve şalgam geliyor.
Kadınlara uyarı
Kadınların tiroit bezinin düzgün çalışması iyot düzeyine bağlı. Kadın Hastalıkları ve Doğum, Perinatoloji Uzmanı Doç. Dr. Oktay Kaymak, tiroit bezinin sağlıklı çalışması ve yeterli tiroit hormonu sentezlenmesinin, vücutta karbonhidrat ve yağ metabolizması, bağışıklık sistemi fonksiyonları ile yumurtlama ve adet döngüsü gibi çok önemli fonksiyonların devamını sağladığını vurgulayarak “Kadınların iyot yetersizliği konusunda hassas olması gerekiyor” diye konuşuyor.
Hamilelikte iyot ihtiyacı artıyor!
Hamileliğin ilk üç ayında, bebeğin tiroit bezi çalışmıyor. Bu dönemde anneden gelen tiroit hormonları ile bebeğin ihtiyacının sağlandığını belirten Doç. Dr. Oktay Kaymak, “Üçüncü aydan itibaren bebeğin tiroit bezi çalışmaya başlar. Ancak yine de annenin tiroit bezinin normal çalışması ve annenin iyot düzeyinin yeterli olması bebeğin normal gelişimi için gereklidir” diyor. İyodun bebeğin beyin, endokrin sistemi ile kas ve iskelet sisteminin gelişiminde rol aldığını kaydeden Doç. Dr. Oktay Kaymak, “Normalde kadında günlük ortalama 150 mikrogram iyot alımı gerekiyor. Ancak gebelik ve emzirme döneminde artan ihtiyaç nedeni ile günlük 200-250 mikrogram iyot alınmalı” diye bilgi veriyor. Peki, iyot yeterliliğini bilmek mümkün mü? İyot düzeyinin istenen seviyede olup olmadığını tespit eden testler mevcut. Hamilelik döneminde rutin testler arasında sayılan tiroit fonksiyonları ve idrarda iyot düzeyini ölçen testler uygulanıyor.
Kalıcı zeka geriliği nedeni
İyot eksikliğinden en çok etkilenen sistem, bebeğin beyin ve sinir sistemi oluyor. Eksikliği anne adayının sağlıksız bir hamilelik geçirmesine ve bebekte kalıcı zeka geriliğine yol açabiliyor.
“Ancak yeterli iyot alımı ve tiroit fonksiyonlarının normal olması ile bu olumsuzlukların önüne geçilebilir” diyen Doç. Dr. Oktay Kaymak, hamilelik ve emzirme döneminde doktor önerisi ile yeterli iyot desteği sağlanması gerektiğini vurguluyor.