FAO’nun yeni raporu, halen devam eden COVID-19 salgınının gıda ve tarım sektöründeki, depolama, ulaşım, satış, finans ve girdi mevcudiyeti üzerindeki olumsuz baskısına dikkat çekiyor.
Avrupa ve Orta Asya’da olduğu gibi küresel olarak da ilk işaretler, 2020 yılı için buğday üretimi ve stoklarının rekor seviyede gerçekleşeceğini gösteriyor. Büyük gıda üreticileri ve tedarikçileri için de tedarik zinciri yeterli düzeyde. Ancak yine de bazı ülkelerde, COVID-19’dan dolayı alınan kısıtlayıcı tedbirler nedeniyle tarımsal üretimde düşüş gözlemlenirken, bazı lojistik aksaklıklar da ortaya çıkıyor.
Bu durum, Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü’nün (FAO) Avrupa ve Orta Asya bölgesini inceleyen COVID-19 sürecinde Bölgesel Gıda Pazarlarının Durumu raporunda ayrıntılı olarak işlendi.
Raporda, salgınla mücadele eden Kazakistan, Rusya Federasyonu, Ukrayna ve Avrasya Ekonomi Komisyonu gibi büyük bölgesel gıda ihracatçısı ülkelerin ihracat politikalarına genel bir bakış sunuyor. Rapor ayrıca bu ülkelerde ulusal anlamda salgının etkisini azaltmaya yönelik aldıkları önlemleri, gıda tedarik zincirini ve pazarını korumaya yönelik tedbirleri de inceliyor.
Rapor, bölgedeki gıda pazarlarının güven verdiğine dikkat çekiyor. Gıdanın pazara ulaşımında bir sıkıntı görünmüyor. Temel gıdalar sorunsuz bir şekilde pazara ulaşıyor, buğday gibi temel ürünlerin üretiminde elverişli koşullar bulunuyor. Rapor ayrıca halen devam eden salgının gıda ve tarım sektöründeki, depolama, ulaşım, satış, finans ve girdi mevcudiyeti üzerindeki olumsuz baskısına dikkat çekiyor.
“Ülkelerde, genellikle doğrudan piyasa aktörleri ve çiftçilerden anketler yoluyla bilgi topladık” diyen FAO Avrupa ve Orta Asya Ekonomisi Uzmanı Cheng Fang, şunları söyledi: “Balıkçılık genel olarak en çok etkilenen sektör olarak öne çıkıyor. Bunu sırasıyla süt ve süt ürünleri, hayvancılık, tahıl ve bakliyat değer zincirleri takip ediyor. Hazırladığımız Politika Raporumuz, hükümetlere salgının uzun süredir devam eden sonuçlarını sonlandıran normalleşme adımları atmalarını teşvik ediyor. Bunun için de özel önerilerde bulunuyor.”
Meyve ve sebze pazarlarında satış yapan çiftçiler, girdi tedarikçileri ve ulaşım hizmetleri en çok etkilenenler arasında. Gıda üreticileri için de iki ciddi sorun var: Azalan tüketim ile üretilen ürünleri depolama için yer kalmaması ve daha önceki ürünlerin son kullanım tarihlerinin geçiyor olması. Buna ek olarak, satışlarda da tedarik zincirinin her iki ucunda da düşüş gözleniyor: Tüketiciler daha az gıda satın alıyor ve üreticiler de ithal ürünlerde fiyat artışları ile karşı karşıya kalıyor. Bu durum krizin ortasında kalan çiftçiler üzerinde olumsuz etkilere neden olabilir.
FAO tüm bu sebeplerden önümüzdeki ekim sezonunda ciddi maddi sıkıntılarla karşı karşıya kalabilecek çiftçilerin finansal sorunlarını çözecek mekanizmaların hayata geçirilmesini acil olarak öneriyor.
Tüketiciler açısından ise; Kırgızistan ve Rusya Federasyonu gibi bölgedeki birçok tarım ürününün gıda fiyatları genel olarak sabit kaldı. Ancak bazı ülkelerde fiyatlar yükseldi. Tacikistan’da, bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla, fiyatlar taze soğan için yüzde 135’den fazla, patates için yaklaşık yüzde 100 oranında arttı. Tahıl, et ve süt ürünleri fiyatları yaklaşık yüzde 20 oranında arttı.
Uluslararası düzeyde, bölgedeki en önemli emtia olan buğday fiyatları 2020’de genel olarak istikrarlı seyretti. Ancak bununla birlikte, Kazakistan, Rusya Federasyonu ve Ukrayna gibi büyük ihracatçı ülkelerde salgın endişesi ve hızlı/canlı ticaret, Nisan ayında fiyatların artmasına neden oldu.