Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), Sağlık Bakanlığı’nca hazırlanan genel beslenme diyetlerinde aşırı tüketimi tavsiye edilmeyen cips, kola, çikolata, yenilebilir buzlar vb yüksek kalorili yiyecek ve içeceklerin, tematik çocuk kanalları ve çocuk programlarında reklamını yasaklıyor.
Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), 27 Mart 2018 tarih ve 30373 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan düzenleme ile “Yayın Hizmeti Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmelik”te değişikliğe gitti. Kurul, söz konusu değişiklik ile 6112 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun’un “Yayın Hizmetlerinde Ticarî İletişim” başlıklı 9’uncu maddesinin yedinci fıkrasında yer alan “Genel beslenme diyetlerinde aşırı tüketimi tavsiye edilmeyen gıda ve maddeler içeren yiyecek ve içeceklerin ticari iletişimine, çocuk programlarıyla birlikte veya bu programların içinde yer verilemez.” hükmünün nasıl uygulanacağını netleştirdi. Kurul uygulama için, Sağlık Bakanlığı tarafından hazırlanan gıda ve içecek listesini esas aldı.
Sağlık Bakanlığı’nca hazırlanan gıda ve içecek listesi; Çocuk Programlarında Reklamına İzin Verilmeyecek Gıdalar (Kırmızı Kategori), Reklamına Belirtilen Kriterlere Uyulması Halinde İzin Verilecek Gıdalar (Turuncu Kategori) ve Reklamına İzin Verilen Gıdalar (Yeşil Kategori) olmak üzere 3 kategoriden oluşuyor.
Sağlık Bakanlığı tarafından hazırlanan gıda ve içecek listesinin tamamı:
Sağlık Bakanlığınca hazırlanan akar bant uyarı yazıları listesi:
Sağlık Bakanlığı’nın listesinde çocuk programlarında reklamına izin verilmeyecek Kırmızı kategorideki gıdalar; “Çikolata ve Şekerler, Gofretler, Enerji Barları, Tatlı Soslar ve Tatlılar, Kekler, Tatlı Bisküviler, Meyveli Paylar, Çikolata Kaplı Bisküviler, Kek Karışımları, Cipsler, Gevrek Çerezler, Meyve Suları, Enerji İçecekleri, Alkolsüz Şekerli ya da Tatlandırıcılı Tüm İçecekler, Yenilebilir Buzlar”dan oluşuyor. Düzenlemeye göre, bu kategorilerdeki gıda ürünlerinin reklamları çocuk programlarıyla birlikte (çocuk programının başında, arasında ve sonunda) kesinlikle yapılamayacak.
RTÜK, tematik çocuk kanallarında yayınlanan programların neredeyse tamamının çocuk programlarından oluştuğu gerekçesiyle, bu tür yayıncı kuruluşlarda kırmızı kategoride yer alan gıda maddelerinin reklamına yer verilemeyeceği hükmünü de getiriyor.
Diğer yayın türlerinde yayın yapan (genel, haber, sağlık, eğitim, spor vb.) yayın kuruluşları ise yayın akışlarında çocuk programlarına yer vermeleri durumunda, yayınladıkları çocuk programlarında kırmızı kategorideki ürünlerin reklamına yer veremeyecekler.
Sağlık Bakanlığı’nın listesinde turuncu kategoride (Reklamına Belirtilen Kriterlere Uyulması Halinde İzin Verilecek Gıdalar) yer alan gıda maddeleri için ise bazı kriterler belirlendi. Bu kriterlere uymamaları halinde bu gıdaların da çocuk programlarıyla birlikte reklamı yapılamayacak. Yönetmelik düzenlemesi turuncu kategorideki gıda maddelerinin ticari iletişimine dönük denetimlerin başlaması için iki yıllık geçiş süreci öngörüyor.
Çocuk programları dışında kalan program türlerinin yayını esnasında (programın başında, arasında ve sonunda) Sağlık Bakanlığının listesine göre çocuk programlarında reklamının yapılamayacağı tespit edilen gıda ürünlerinin reklamı, ekranın alt kısmında izleyiciler tarafından rahatça okunabilir, akar bant şeklinde yayınlanacak ve içerisinde düzenli ve dengeli beslenmeyi teşvik eden ifadelere yer veren yazılı uyarılarla birlikte yapılabilecek.
Sağlık Bakanlığınca hazırlanan akar bant uyarı yazıları listesi dengeli beslenmeyle ilgili 38 mesaj içeriyor. Yayıncılar bu 38 mesaj içerisinden tercih ettikleri yazılı uyarıyı kullanabilecek.