Ek gıdaya geçiş sandığınız kadar zor bir süreç değil. Yeter ki çocuğunuzu özgür bırakın! Bebeğinizi muhallebi yemeye zorlamak yerine sizinle birlikte sofraya oturtun ve neyi, ne kadar yiyeceğine bırakın kendisi karar versin. Böylece hem yiyecekleri hem de sofra kültürünü erken yaşta tanıma imkanı bulsun. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Sinem Karaca Atakan, BLW (BabyLedWeaning) yani bebek önderliğinde ek gıdaya geçiş süreci hakkında bilgiler verdi.
BLW (Baby Led Weaning), tamamlayıcı beslenme sürecini bebeğin liderliğinde sürdüren bir yöntem. Bu yöntemde bebek altı ayını doldurduğunda ona klasik beslenme yöntemindeki gibi püre, meyve suyu, muhallebi vermek yerine bebeğin ailesiyle aynı yiyecekleri yiyebilmesi amaçlanır. Medical Park Bahçelievler Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Sinem Karaca Atakan, BLW yöntemiyle, beslenmeye başlanan bebeklerde, el-göz koordinasyonunun gelişmesiyle birlikte yiyeceklerin tadını, kokusunu, kıvamını öğrenerek duyusal gelişim de desteklendiğini anlatırken, yöntemin nasıl uygulanacağı hakkında önerileri ise şöyle;
6. Aydan sonra bebekler kendilerini besleyebilir
BLW, aslında yeni bir yöntem değildir. Asırlarca bebekler bu şekilde tamamlayıcı gıdaya geçmiştir. Günümüz şartlarında Dünya Sağlık Örgütü, ilk 6 ay bebeklerin sadece anne sütüyle beslenmesini, yeterli anne sütü olmadığında formül mamalarla bu açığın kapatılmasını önerir. Bu şekilde tamamlayıcı beslenmeye 6. ayda geçildiğinde bebekler kendilerini besleyebilecek olgunluğa erişmiş olurlar.
Püre yerine direkt katı gıdaya geçilebilir
Aslında bebeklerin anne sütünden sonra püre yerine direk katı gıdaya geçmesinde bilimsel olarak bir engel yoktur. Prematüre bebeklerde gelişim, ‘düzeltilmiş yaşına’ göre takip edilir, tamamlayıcı beslenmeye başlamak için de düzeltilmiş yaşı temel almak önerilir. Ancak prematürite nedeniyle gelişimsel bir sorun olma ihtimaline karşın, bebeği izleyen doktorun ek önerileri göz önünde bulundurulmalıdır.
Dik oturabilmesi önemli
BLW yöntemine başlarken bebeğin destekli ya da desteksiz olarak dik oturabilmesi önemlidir. Bunun yanında gelişimsel, fiziksel veya zihinsel olarak kendi yemeğini yiyebilmesine engel bir durumun olmaması gerekir.
Önce mevsim sebzeleriyle başlayın
Bu şartlar sağlandığında, ilk olarak mevsim sebzeleri eliyle rahat tutabileceği (yaklaşık 5 cm uzunluğunda parmak şeklinde) büyüklükte hazırlanarak bebeğe sunulur. Öncelikle sebzelerle başlanmasında amaç; bebeğin ilk tattığı yiyecekler meyveler gibi şekerli besinler olduğunda şekerli gıdalara alışıp diğerlerini reddetmesine engel olmaktır.
Tutup koklamalı, tanımaya çalışmalı
Buharda, fırında ya da tavada pişirme yöntemi kullanılabilir. Bebek kendine sunulan yiyeceği tutarak, koklayarak, tadına bakarak keşfeder. Bu süreç tamamen bebeğin yiyeceği tanıması ve öğrenmesiyle geçer.
Zorlamayın, tercihlerine saygı duyun
Bir yaşına kadar ana öğünü anne sütü veya formül mamadır. Ek gıda doyumluk değil tadımlıktır. BLW, bebeğin öncülüğünde ilerlemesi gereken bir yöntem olduğu için asla beslemek için zorlanmamalı, tercihlerine saygı duyulmalıdır.
Üst üste aynı gıdayı verin
Bebek, hazır olduğunda ve güvendiğinde aşama kaydedecek ve yiyecektir. İlk denemelerde üst üste aynı gıdanın bebeğe sunularak hem bebeğin tatları öğrenmesi hem de olası alerjik tepkilerin gözlemlenmesi sağlanır. Ailede alerji öyküsü yoksa dikkatli davranarak farklı gıdaların birlikte sunulması da mümkün olabilir.
Yemeklere baharat ve salça katmayın
Bebekler ilk tadım günlerinden sonra sofradaki aile bireyleriyle aynı yiyecekleri yemeyi tercih edebilir. Bu dönemde evde yapılan yemeklere baharatları ve salçayı katmadan bebeğe ayırarak, onun da aileyle aynı yemekleri yemesini sağlanabilir.
Önce elle, sonra çatal, daha sonra kaşık
Başlangıçta bebeğin yiyeceği eline alıp hissetmesi, koklaması için eliyle yemesi uygun olacaktır. 9-10 aylık olan bebeğe, uygun kaşık ve çatalı yiyeceklerin yanında sunmak bu alışkanlığı kazanması için faydalıdır. Beraber yemek yediği erişkinleri model alarak öğrenmesi kolaylaşacaktır. Genellikle 12-14 aydan sonra bebekler önce çatal, sonra kaşık kullanacak yeterliliğe ulaşırlar. Bu yöntem sayesinde bebekler, kendi beslenmesinden sorumlu olan, neyi ne kadar yiyeceğine kendi karar veren, yemekle arasında olumlu bir bağ kuran bir birey olurlar.
BLW’de besin hazırlama yöntemleri
- Bebekler ek gıdaya geçtikleri ilk aylarda genel olarak her şeyi ağızlarına götürürler. Bunu beslenme amaçlı yapmasalar da farklı gıdalar sunarak değerlendirmek faydalı olacaktır.
- BLW’ye özel bir pişirme yöntemi bulunmuyor. Ancak ek gıdaya ilk geçiş aşamasında sunulan gıdalar, bebeklerin avuçlarıyla kavrayabilecekleri boyutta ve damaklarıyla ezebilecekleri yumuşaklıkta hazırlanmalıdır. Bu kıvamı sağlamak için en sağlıklı yöntem buharda pişirmedir. Gıdalar bu şekilde besin değerlerini önemli ölçüde korumuş olur. Ayrıca fırında pişirerek de lezzetli besinler hazırlanabilir.
- Önemli olan, bebeklerin rahatlıkla kavrayıp tutabilecekleri ve yiyebilecekleri sağlıklı gıdalar sunmaktır. Meyveler, kesilerek ve buharda yumuşatılarak verilebildiği gibi, bütün halinde de sunulabilir. Bu bebeğin öğrenme sürecini de destekleyecektir. Öncelikle meyvenin şeklini ve dokusunu öğrenerek başlar, sonrasında görebileceği bir yerde kesilerek tadını da öğrenmesi sağlanabilir.
Sıvı gıdalar
BLW yönteminde, kaşıkla beslemek uygun olmadığı için sıvı gıdalar küçük, kırılmayacak fincan ya da bardaklarla bebeğe sunulur. İlk denemede; bebek yaklaştığında, bardağa eğim vererek, sıvıyı ağzına doğru yönlendirmesine yardımcı olunur. İstediği kadar içmesi sağlanır, istemediğini gösteren hareketler yaptığında kesilir. İlerleyen günlerde bebeğin bardağı tutup ağzına götürmesine de izin verilmelidir.
Verilmemesi gereken besinler
- Erişkinler için hazırlanan yemeklerden salça, tuz, şeker ve baharat katılmadan bir miktar bebek için ayrılabilir. Bu bebek için ayrı yemek yapma zahmetinden kurtaracaktır.
- Bebeklere bir yaşına kadar bal verilmesi uygun değildir. Balın içinde bulunma ihtimali olan Botilinum toksini bebekler için riskli olabilecek, botulinizm adı verilen klinik tabloya yok açabilir.
- Kuruyemişler bütün halinde 4-5 yaşına kadar verilmemelidir. Solunum yoluna kaçma riski nedeniyle ceviz ezilerek yiyeceklere karıştırılabilir. Aynı şekilde bütün olarak solunum yolunu tıkama riski olan üzüm, domates, kiraz gibi besinler de kesilerek verilebilir.
- Paketli hazır gıdalar, şarküteri ürünleri, kremalı pasta ve kekler de sağlıksız oldukları ve besleyici değerleri olmadığı için verilmemelidir.
- İnek sütü, yumurta beyazı, çilek, domates, susam, fıstık gibi besinler ailede alerji hikayesi olduğunda dikkatli sunulmalıdır.