Kanser oluşumunda veya kanseri önlemede beslenme ve yaşam tarzımız büyük önem taşımakta. En yaygın kanser çeşitleri akciğer, cilt, prostat, göğüs, kalın bağırsak, mide ve karaciğer kanseri. İlk iki kanser çeşidi sigara ve güneşe düşkünlükten kaynaklanmakta ancak, diğer kanser çeşitlerini önlemede beslenme alışkanlıkları, fiziksel aktivite ve diğer yaşam tarzı tercihleri önemli rol oynamakta.
Amerikan Beslenme Enstitüsü Dergisi’nde yayınlanan bir makale, Dünya Kanser Araştırma Fonu’nun önerilerini de göz önünde bulundurarak, kanser riskini azaltmak için 6 temel beslenme ilkesinden bahsediyor. Daha fazla meyve-sebze tüketimi, daha az alkol ve kırmızı et tüketimi gibi bazı öneriler direkt ve açık olsa da, kalsiyum tüketimi gibi diğer konular biraz daha karışık. Bu 6 ilkede bize şunlar öneriliyor:
1.Bol meyve-sebze tüketin
Maalesef “kanser önleyici muhteşem gıda” gibi bir şey söz konusu değil. Bu konuda en büyük avantaj gıda çeşitliliği ile sağlanıyor. Çeşit çeşit meyve-sebze tüketmek kanseri önlemede önemli; çünkü farklı çeşitler farklı antioksidanlar, lifler ve diğer faydalı maddeleri içeriyor. Haftalık pazar alışverişinizde bol bol almanız gerekenler içinde koyu yeşil yapraklı sebzeler bulundurmalısınız. Bunlar brokoli, ıspanak, marul ve karalahana olabilir.
2.Alkol tüketimini azaltın veya bırakın
Alkol tüketiminin ağız, gırtlak, yemek borusu ve kalın bağırsak kanseri riskiyle güçlü bir ilişkisi var. Haftada sadece bir bardak alkollü içki tüketimi ağız kanseri riskini %25 arttırıyor. Günde 2-3 içki ise bağırsak kanseri riskini %21 arttırıyor. Ayrıca alkolün karaciğer kanserine yakalanma riskini de arttırıyor olması muhtemel. Kadınların göğüs kanserine yakalanma riskinin de alkol tüketimiyle arttığına dair ikna edici veriler bulunmakta. Ne kadar fazla içerseniz risk de o kadar fazla artmakta.
Alkol tüketiminin karaciğere zarar verebileceğini genel olarak bilinmekteyken, kansere sebep olabilen diğer kimyasalların çözünürlüğünü arttırabileceği veya folik asit gibi faydalı bazı besinlerin seviyesini azaltabileceği daha az bilinen etkiler arasında. Ancak bu risklerin hayat tarzı ve eğlenceyle dengede tutulması gerekir. Kanser riskini azaltmak için yapılabilecek diğer şeyleri yaparak en sevdiğiniz içkiden feragat etmeden de denge tutturmaya çalışabilirsiniz.
3. ve 4. Kırmızı et ve işlenmiş et tüketiminden kaçının
Kırmızı et ve işlenmiş et ürünleri tüketiminin kolon kanserini arttırdığına dair ikna edici veriler mevcut. Ancak yine de bir miktar tüketimde sorun yok. Dünya Kanser Araştırma Fonu haftada 500 gramdan az, pişmiş et tüketimini öneriyor. Kırmızı ve işlenmiş ete alternatif olarak tavuk veya balık tüketimi öneriliyor. Ayrıca, özellikle kızartma ve ızgara etler için, eti gereğinden fazla pişirmemek öneriliyor. Kırmızı et, tavuk ve balık yüksek sıcaklıklara gereğinden fazla maruz kaldığında ette oluşan doğal reaksiyonlar heterosiklik aminlerin oluşumuna sebep oluyor. Heterosiklik aminler ise göğüs, akciğer, mide ve bağırsak kanserinin oluşumunun önemli sebeplerinden olarak gösteriliyor.
5.Kadınların meme kanseri riskini azaltmak için soya bazlı gıdalar tüketmesi gerekiyor
Bu madde, sürpriz bir madde, çünkü soyalı gıdaların meme kanseri riskini azaltma etkisine dair veriler kısıtlı. Soya izoflavon denen ve kimyasal yapısı östrojene benzeyen bir bitkisel kimyasal (fitokimyasal) içermekte. Bu izoflavonlar (teoride) kadınların kendi doğal östrojenlerinin hücre büyümesini uyarmasını kısmi olarak engelliyor.
Her ne kadar destekleyici veriler kısıtlı olsa da, kadınların meme kanseri riskini azaltmak için doğal soya tüketimi öneriliyor. Bunlar soya fasulyesi ile tofu ve tempe gibi soya fasulyesi bazlı ürünleri içeriyor. Ayrıca, gıda takviyelerinde bulunan protein konsantrelerinden de uzak durmak öneriliyor.
Östrojen reseptör pozitif meme kanseri tedavisi gören kadınların yüksek miktarda izoflavon içerdiği için soya takviyesi almaması gerekiyor.
6.Erkeklerin prostat kanseri riskini azaltmak için süt ve süt ürünü tüketimini sınırlandırması veya bırakması gerekiyor
Öneriler arasında en çelişkili olanı bu madde. Bu öneri, kanser riskini azaltmada dengeli bir yaşam tarzı yakalamanın gereğine iyi bir örnek. Ortada süt ve ürünlerinin prostat kanseri riskini arttırdığına dair kısıtlı kanıt varken, bir yandan da süt ve kalsiyumun kalın bağırsak kanserini azaltıcı etkisine dair daha elle tutulur kanıtlar mevcut.
Kalsiyumca zengin bir diyet D vitamini üretiminde düşüşe sebep olabilir. D vitamini hücre büyümesini ve yaygınlaşmasını düzenleyen bir vitamin ve az miktarda oluşu prostat kanser hücrelerinin kontrolsüzce büyümesine sebep olabilir.
Ancak bağırsaktaki durum başka. Kalsiyum bağırsakta kanserojen maddelere bağlanarak çözünmez hale getirebilir ve böylece vücuttan atılmaları kolaylaşır. Ayrıca kalsiyum yaygınlaşmayı yavaşlatarak, hücre büyümesini direkt olarak etkileyebilir.
Eğer ailenizde prostat veya kolon kanseri geçmişi yoksa ve süt ürünleri tüketmek size iyi geliyorsa tüketmeye devam edin. Eğer kolon kanseri geçmişi mevcutsa biraz fazla tüketmekte fayda varken, prostat kanseri geçmişi varsa daha az tüketmeye bakın.
Diğer öneriler:
-Tuzlu gıdaların mide kanseri riskini arttırıyor olması mümkün. Tuz tüketimini birçok sebepten kısıtlamakta fayda var.
-Fiziksel aktivite de prostat kanserini önleyici bir alışkanlık. Ayrıca, düzenli fiziksel aktivitenin kolon ve meme kanseri riskini de %20-40 oranında azalttığı tahmin edilmekte.
-Özellikle meme ve kolon kanseri için fazla kilo (özellikle karın bölgesinde) bilinen bir kanser riski. Erkeklerin bel bölgelerini 94 cm’den az tutmaya çalışması gerekiyor, kadınların da 80 cm’den az.
Özet:
Kısacası, bol bol meyve-sebze tüketirken alkol ve et tüketimine dikkat etmek, egzersize önem vermek ve sigaradan uzak durmak kanseri önlemede yapabileceğimiz en basit alışkanlıklar.
Kaynakça:
https://theconversation.com/six-foods-that-increase-or-decrease-your-risk-of-cancer-28270
https://theconversation.com/how-much-alcohol-is-ok-balancing-risks-and-benefits-23714
https://theconversation.com/health-check-does-alcohol-cause-cancer-22959
https://www.cancer.gov/about-cancer/causes-prevention/risk/diet/calcium-fact-sheet
https://www.cancer.gov/about-cancer/causes-prevention/risk/obesity/physical-activity-fact-sheet
https://www.cancer.gov/about-cancer/causes-prevention/risk/diet/cooked-meats-fact-sheet
http://www.cancer.org.au/preventing-cancer/nutrition-and-physical-activity/body-weight.html
http://wcrf.org/int/research-we-fund/continuous-update-project-findings-reports/breast-cancer
http://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/07315724.2013.866527
http://www.pcrm.org/sites/default/files/pdfs/health/cancer/Dietary-guidelines-for-cancer-prevention.pdf
http://www.pcrm.org/media/news/six-dietary-guidelines-for-cancer-prevention